Na China wil iedereen weer naar de maan, al berusten de meeste plannen op sciencefiction
Tot nu toe was China’s ruimtevaartprogramma vooral kopieergedrag; het land deed wat anderen eerder deden. Maar donderdag had Beijing een klinkende primeur: als eerste land ter wereld is een zachte landing uitgevoerd op de achterzijde van de maan, die vanaf aarde onzichtbaar is.
Een huzarenstukje; niet alleen omdat China zijn ruimtevaartprogramma grotendeels op eigen houtje heeft ontwikkeld (Chinese wetenschappers mogen bijvoorbeeld niet aan boord van het ISS omdat de Amerikanen bang zijn dat ze technologische kennis mee terug nemen naar aarde), ook moest eerst een interplanetaire gsm-mast worden ‘opgehangen’ zodat de maanlander kan communiceren met de vluchtleiding op aarde. Doordat de landingsplek altijd van de aarde is afgekeerd, blokkeert de maan het radioverkeer. De satelliet voorbij de maan fungeert als tussenstation.
Het ontbreken van radioverkeer op de verre maanzijde biedt ook een belangrijk voordeel: door de letterlijke radiostilte kan een toekomstige ruimtetelescoop verre echo’s van de big bang opvangen, die de mens een blik gunnen op de vroegste momenten van het universum.
Beijing heeft alle registers opengetrokken voor een spektakelstuk. Zo herbergt de lander een kleine rover, die donderdag het mulle maanzand in reed. Waar zijn voorganger in 2013 al na 114 meter vastliep, zal de verbeterde maanwagen (Konijn van Jade 2) verder reiken, belooft de Chinese Academie voor Ruimtevaarttechnologie, dat de rover heeft ontwikkeld.
‘China leidt’
Verder worden zaadjes geplant – onder meer van een plantje met de goed gekozen naam zandraket, dat eerder aan boord van ruimtestation ISS groeide - om te kijken of ze wortel willen schieten in het scherpe en giftige maanzand. Er zijn ook eitjes van zijderupsen meegestuurd om te zien of die willen uitkomen. Hiermee luidt de missie een nieuw hoofdstuk in in de verkenning van de maan, aldus China’s nationale ruimtevaartorganisatie in een verklaring. Allemaal zaken die respect afdwingen. ‘China leidt de space race’, schreef The New York Times bewonderend.
In deze nieuwe ruimterace vervult de maan een hoofdrol. Het hemellichaam dat de afgelopen decennia goeddeels werd genegeerd, wordt inmiddels gezien als een belangrijke springplank voor toekomstige missies, al dan niet bemand, naar Mars. Alle ruimtevaartnaties ontwikkelen weer plannen om ‘iets’ met de maan te doen. Die variëren van pure sciencefiction tot een herhaling van zetten, zoals de bemande maanlanding die president Trump van de Verenigde Staten voorstaat.
In de categorie Wilde Plannen hoort het idee om van de maan een soort planetair tankstation te maken. Doordat er water (vermoedelijk) en zonlicht in overvloed is, kan met zonnepanelen en elektrolyse waterstof worden gemaakt, prima brandstof voor raketten. Die stijgen makkelijker op van de maan voor lange reis richting Mars, omdat de zwaartekracht er geringer is. Doordat er geen bewolking is, is de opbrengst van zonnepanelen er veel hoger en de productie van waterstof er efficiënter. Klinkt goed, maar detail: al die spullen moeten er wel eerst naartoe gebracht worden.
Trump
Nu Mars voorlopig een station te ver lijkt, richt Trump zich liever op de nabije buur, waar makkelijker succesjes te boeken zijn. Liefst kort voor zijn herverkiezing, al lijkt dat streven optimistisch. China heeft met zijn jongste missies de strijd om de maan nieuw leven ingeblazen. Of die strijd zich vooral op wetenschappelijk gebied zal afspelen, zoals nu nog het geval is, of dat er ook landjepik zal worden gepleegd, moet blijken. Kolonisatie is volgens oude verdragen niet toegestaan, al is niet zeker of de nieuwkomers zich iets zullen aantrekken van afspraken die halverwege de vorige eeuw zijn gemaakt door de powers that were.
De strijd om de maan
Wie gaat er naartoe? En wat wil men daar? Of zien we vooral verplasserij in de ruimte?
Europa: de Europeanen richten zich vooral op aardobservatie en ontdekkingsreizen in het zonnestelsel, maar sinds enkele jaren is de maan ook weer in het vizier. ESA denkt er rond 2030 een permanente nederzetting te hebben. De Europese ruimtevaartorganisatie droomt van een maandorpje gebouwd met 3D-printers, met maanzand als basismateriaal. Liefst in samenwerking met andere landen, zoals nu gebeurt in het ruimtestation ISS. Concrete plannen zijn er niet, dus de tijd dringt.
Verenigde Staten: Volgens Trumps Space Policy Directive moet Nasa werken aan een langetermijnverblijf op de maan en moeten de eerste astronauten aan het begin van het volgend decennium voet aan de grond zetten. Een hoogst onzeker streven; de Amerikanen hebben sinds 1972 geen mensen verder dan een paar honderd kilometer de ruimte in gestuurd. Ze hebben zelfs niet eens een raket waarmee ze astronauten naar het ISS kunnen brengen, al gaat dit snel veranderen.
Nasa plant voor halverwege het volgend decennium een bemand ruimtestation rond de maan met plaats voor vier. Het ruimtestationnetje komt in een elliptische baan om de maan, waardoor het nooit in de maanschaduw vliegt en er altijd zonne-energie is. Nasa heeft in 2017 65 miljoen dollar uitgetrokken voor de eerste ontwikkeling van zo’n maankunstmaan. De ruimteverblijven zullen worden ontwikkeld door commerciële bedrijven als Lockheed Martin, Northrop Grumman en Boeing. Dit jaar moeten de eerste prototypes worden gepresenteerd.
China: Beijing werkt gestaag aan zijn maanprogramma en is inmiddels verder gevorderd dan enig ander land. Zo moet een landingsrobot later dit jaar een maanmonster ophalen en mee terug nemen naar aarde. Halverwege de jaren dertig moet er een permanente basis zijn, maar de plannen zijn vaag. Gezien de snelle vooruitgang in de afgelopen jaren moeten we niet vreemd opkijken als het ze al eerder lukt voet aan de grond te zetten.
Rusland: dit land slaagde er al in 1959 in de achterzijde van de maan te fotograferen. In de jaren zeventig werd de laatste zachte landing uitgevoerd. Sindsdien gebeurt er niet zo veel. Moskou zegt rond 2030 een basis voor vier astronauten na te streven, maar concrete plannen ontbreken.
India: op de dag dat de Chinezen landden op de achterkant van de maan, donderdag dus, annuleerde de Indiase ruimtevaartorganisatie ISRO een lancering die ook een lander en rover op de maan moest zetten. Hoewel ISRO geen reden gaf voor het uitstel, hoopten de Indiërs wellicht op een Chinese mislukking, waarna het land zelf goede sier had kunnen maken met een succesvolle landing (aan de voorzijde).
Israël: India voert ook zijn eigen kleine space race tegen Israël, waar het commerciële ruimtevaartbedrijf SpaceIL werkt aan een zachte maanlanding in april. De lancering van de Israëlische sonde – gepland voor half februari – komt voort uit een wedstrijd die Google enkele jaren geleden uitschreef, waarbij commerciële partijen werden uitgedaagd zacht neer te strijken op de maan. De prijs van 20 miljoen dollar werd niet uitgereikt omdat geen enkel team de deadline haalde. SpaceIL probeert het desondanks.