Nederlandse politie tapte anderhalf jaar lang alle communicatie van Mexicaanse drugsbaron ‘El Chapo’
Het is aan de Nederlandse politie te danken dat de FBI een compleet beeld kreeg van de organisatie van de beruchte drugsbaas ‘El Chapo’. Een specialistisch team van de politie tapte anderhalf jaar diens communicatie af.
De Nederlandse politie heeft anderhalf jaar lang, in 2011 en 2012, de communicatie van de Mexicaanse drugsbaron Joaquín Guzmán alias ‘El Chapo’ afgetapt en gedeeld met de Amerikaanse FBI. Dankzij deze afluisteroperatie hoorde de FBI voor het eerst in jaren de stem van El Chapo en kreeg de Amerikaanse opsporingsdienst een compleet beeld van zijn omvangrijke organisatie. Dat bevestigen bronnen aan de Volkskrant.
De afluisteroperatie kwam op gang dankzij een criminele informant: een IT-specialist die een BlackBerry-netwerk voor de El Chapo-organisatie had opgezet. BlackBerry’s waren lang populair onder criminelen vanwege hun ogenschijnlijke veiligheid: de berichten en gesprekken worden versleuteld en de encryptiesleutels zijn op te slaan op een eigen computerserver.
Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
De IT’er ging undercover voor de FBI werken. De FBI kreeg daardoor toegang tot de BlackBerry-server en de encryptiesleutels en zocht daarna samenwerking met een land waar zij de server neer kon zetten. De server stond eerst in Canada, maar dat land heeft strenge privacywetgeving. De Verenigde Staten zelf was geen optie: dat zou op kunnen vallen en de Amerikanen kennen relatief strenge voorwaarden voor het tappen van computerservers. Omdat de Amerikanen en Nederlanders innig samenwerken en Nederland soepel omgaat met tapverzoeken, plaatste de FBI de server in een datacentrum van Leaseweb, net buiten Haarlem.
Vervolgens vroegen de Amerikanen aan het specialistische Team High Tech Crime (THTC) van de Nederlandse politie om de communicatie te tappen. Een specialist van die dienst liet de gegevens naar het tapcentrum in Driebergen gaan en van daaruit gingen de ruwe en versleutelde data rechtstreeks naar de FBI. Die dienst beschikte dankzij de criminele informant over de encryptiesleutels om de onderschepte berichten te ontcijferen.
Zo kreeg de FBI voor het eerst in jaren, en dankzij Nederlandse hulp, zicht op het leefpatroon van El Chapo. In die periode pleegde hij honderden telefoontjes met handlangers. Door zijn stem te vergelijken met eerdere opnamen wist de FBI zeker dat het om El Chapo ging. Een bron: ‘Het was voor het eerst in minimaal vijf jaar dat de Amerikanen hem hoorden spreken.’ De operatie verliep zo soepel dat als de drugsbaas belde, de FBI een dag later het gesprek al kon beluisteren.
El Chapo geldt als een van de grootste drugsbazen ooit. Hij stond aan het hoofd van het Sinaloa-kartel en de Mexicanen en Amerikanen maakten sinds eind jaren tachtig jacht op hem. Meerdere malen werd hij gearresteerd. Meerdere keren wist hij ook weer te ontsnappen. In 2015 deed hij dat middels een tien meter diepe en anderhalve kilometer lange tunnel die door handlangers was uitgegraven. Nu zit hij vast in de Verenigde Staten en afgelopen najaar is daar het proces tegen hem begonnen.
De Nederlandse politie kende het belang van de afluisteroperatie slechts gedeeltelijk. Een betrokkene kreeg na afloop te horen dat de BlackBerry-server bij het Sinaloa-kartel hoorde en dat Leaseweb zelf mocht beslissen of het de server zou afsluiten. Het Amerikaanse advies was om de server nog even in de lucht te houden. ‘Anders gaan er wat mensen dood in Mexico.’
De FBI vertelde de Nederlandse politie niet dat het ze al die tijd om El Chapo te doen was. Pas toen de operatie was afgelopen, kwamen twee FBI’ers naar het Landelijk Parket in Rotterdam. Daar hadden ze op 14 januari 2013 een ontmoeting met hoofd van de recherche Wilbert Paulissen en hoofd van het THTC Pim Takkenberg. In een presentatie legden ze uit wat ze hadden blootgelegd en hoe belangrijk de Nederlandse bijdrage was geweest. Ze bedankten de politie uitvoerig.
De samenwerking tussen de Nederlandse politie en de FBI op digitaal gebied is de laatste jaren steeds inniger geworden. Sinds 2010 heeft de FBI een speciale ‘cyberliaison’ voor Nederland die in nauw contact staat met het THTC in Driebergen. Deze ontwikkeling toont het groeiende belang van digitale opsporing, maar ook de plek die Nederland wereldwijd inneemt als het gaat om ICT. Met verschillende internetknooppunten en veel grote datacentra is Nederland een schakelpunt in het internet. Momenteel, zo vertellen politiebronnen, staan over en weer ongeveer 125 rechtshulpverzoeken tussen Nederland en de Verenigde Staten open. Het gaat daarbij om allerlei verzoeken, van het tappen van computerservers tot overdracht van bijvoorbeeld iemands whatsapp-geschiedenis. Het OM toetst rechtshulpverzoeken en de politie beslist daarna of het mee wil werken, zegt een politiewoordvoerder in een reactie. ‘In dit geval is besloten dat te doen.’
Houdt het drugsgeweld in Mexico op als ‘El Chapo’ achter de tralies blijft?
In november vorig jaar begon in New York het proces tegen Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán, een van de grootste drugsbazen uit de geschiedenis. De rechtszaak tegen de Mexicaan kost de Amerikaanse staat tientallen miljoenen euro’s, en belooft een groot mediacircus te worden. Voor Mexico maakt het geen verschil: het geweld is sinds zijn arrestatie alleen maar toegenomen.
Verdwenen in Mexico: ‘Ze dachten dat we zouden zwijgen’
Al bijna vier jaar proberen ze vergeefs de waarheid boven tafel te krijgen. In juni vorig jaar gloorde er weer hoop voor de families en vrienden van 43 Mexicaanse studenten die in 2014 spoorloos verdwenen. Een rechtbank heeft bepaald dat het onderzoek bol staat van de fouten en over moet. Onze correspondent sprak familieleden van de verdwenen studenten.
‘Laat ze ons allemaal maar vermoorden, als op verslag doen van deze hel de doodstraf staat’
Dit twitterde de Mexicaanse journalist Javier Valdez eind maart, na de moord op collega-verslaggever Miroslava Breach. De vrouw schreef over corruptie, en de misdaden van de drugsmaffia. Ze werd met kogels doorzeefd terwijl ze haar zoon naar school bracht. ‘Zwijg niet’, twitterde Valdez dapper. In 2017 moest ook hij zijn woorden met de dood bekopen.
De jacht op Russische hackers, en waarom de AIVD zo goed is in hacken
Digitale agenten van de AIVD infiltreren in de zomer van 2014 in de beruchte Russische hackgroep Cozy Bear. Ze zien zo als eersten hoe Russische hackers in verkiezingstijd doelen in de VS bestoken: de Democratische Partij, het ministerie van Buitenlandse Zaken en zelfs het Witte Huis. Het is cruciaal bewijs en aanleiding voor de FBI om een onderzoek te beginnen. Lees hier het verhaal dat we begin vorig jaar schreven.
Al bijna twintig jaar investeert de AIVD in digitale spionage. Die kennis loont, maar er zijn meer redenen waarom Nederland bij de top zit.
Om cybercriminelen te vangen, werkt Nederland nauw samen met Rusland, het hackersland bij uitstek. Een uiterst ongemakkelijke samenwerking, blijkt uit de jacht op Jevgeni Bogatsjov.