Bubbels zonder alcohol, smaakt dat een beetje?

Met gemengde gevoelens kijken de leden van het smaakpanel naar het rijtje halflege champagneflessen die ze zojuist – zonder ze te zien – hebben geproefd. Alcoholvrije champagne, wel te verstaan. Dat is allang niet meer Jip en Janneke-kinderprik, maar serious business. De vraag naar alcoholvrij stijgt, de technieken om de wijn te de-alcoholiseren worden beter en dus stijgt ook de kwaliteit, is het verhaal.

Er zijn importeurs en verkopers die zich helemaal hebben toegelegd op ‘kwalitatieve’ alcoholvrije dranken, zoals is te zien op de website alcoholvrijshop.nl die alleen al aan witte mousserende wijn 42 artikelen telt. En met Oud en Nieuw in zicht slaat ook de consument toe: zo zijn de 0-procentbubbels van de Zweedse champagnespecialist Richard Juhlin, met 15 euro voor een Blanc de Blancs Chardonnay de duurste in dit segment, al zo goed als uitverkocht.

Dat schreeuwt dus om een serieuze proeverij. In het panel zitten behalve Volkskrant V-chef Chris Buur en Volkskeukenauteur Loethe Olthuis ook Wiljan Dorrepaal – sommelier en eigenaar van La Source, gespecialiseerd in alcoholvrije wijnen – en smaakexpert Bob Cramwinckel, oprichter van het Centrum voor Smaakonderzoek in Wageningen. Dorrepaal heeft vier van de veertien wijnen geleverd die hij nu blind tussen de andere moet beoordelen. Bij elkaar komen de wijnen uit vijf landen: Duitsland, Frankrijk, Spanje, Italië en Zweden (met een Frans tintje), de gebruikte druivensoorten zijn airèn, chardonnay en riesling. Maar vaak (met name bij de Duitse) worden de druivensoorten niet vermeld.

Verveelfactor

Het begint nog feestelijk, met ploppende kurken en rijen genummerde glazen. Maar naarmate de proevers meer te verstouwen krijgen, daalt het optimisme. Zuchtend zwoegen ze zich door de bubbels. ‘O ja’, zegt Dorrepaal op tweederde, ‘ik was vergeten dat je er ook zo veel slechte tussen hebt zitten.’ Cramwinckel constateert een ‘verveelfactor’ als je veel van deze wijnen drinkt, wat volgens hem en Olthuis verklaarbaar is, omdat hier de belangrijkste smaakmaker en -drager ontbreekt, namelijk de alcohol. ‘Bij echte wijn heb je veel meer complexiteit aan smaken en geuren’, vindt Olthuis, en dat verveelt dus minder snel. Wat ook meespeelt, zegt Cramwinckel, is dat deze wijnen snel achteruitgaan als ze openstaan en warmer worden. Je moet ze koud houden, zegt Olthuis, ‘anders ga je de vieze bijsmaakjes proeven’.

Opvallend is dat het al gauw termen regent als ‘rijpe appels’, ‘citroensap-zuur’ ‘bloemig-lavendel’, ‘stuivend snoeperig’, maar dat er geen typische chardonnaysmaak of airèn wordt herkend. Blijkbaar staat het eindresultaat toch iets te ver van de oorspronkelijke druivensoort af. Met de ordeningsdrift van een wetenschapper probeert Cramwinckel een indeling aan te brengen in bloemig, fruitig en wijnachtig, maar een sluitend systeem wordt het niet. ‘Ze zijn ook wel erg verschillend’, zegt Buur. ‘Ze hebben allemaal iets positiefs en iets negatiefs’, oordeelt Cramwinckel welwillend.

Kelderessence

Zo coulant zijn de twee Volkskrant-proevers niet. Buur en Olthuis komen ieder op welgeteld drie voldoendes. Cramwinckel en Dorrepaal delen daarentegen ieder slechts drie onvoldoendes uit. Een wijn die bij alle vier finaal door het ijs zakt, is de Italiaanse Alternativa 0.0 Extra Dry. Zuur, bedorven, doordringend moutig, verschraald bier en muffe roggebroodsmaak zijn de kwalificaties. ‘Kelderessence’, vat Buur samen. Olthuis geeft hem een 1-. Het zou, oppert Dorrepaal, misschien kunnen dat dit een gevalletje non-alcoholische kurk is, want de fles is afgesloten met een echte kurk en niet een van plastic.

De twee Franse chardonnays, Pierre Zero en Le Petit Chavin, vallen in negatieve zin op door een extreem bloemige smaak. Opdringerig en te nadrukkelijk, vindt het panel. Buur proeft er Red Bull in, ‘misschien te doen met wodka op een rave’. ‘Explosief tropisch’, zegt Dorrepaal. Olthuis omschrijft Le Petit Chavin als een zwaar gearomatiseerd knutseldrankje. Hoewel ze onder verschillende namen worden verkocht, zijn ze beide afkomstig van het Domaine Pierre Chavin uit Béziers en het zou niet verbazen als het om dezelfde wijn in andere flessen gaat. Afgezien van de kleur zijn de etiketten op de achterkant vrijwel identiek.

Vendôme Mademoiselle klinkt weliswaar Frans, maar wordt van biologische airèndruiven uit Spanje gemaakt en vanuit België op de markt gebracht, aldus importeur Denise’s Choice – eveneens gespecialiseerd in alcoholvrije wijn. Buur is er wel door gecharmeerd: beetje zoetige Elzas-Rieslingsmaak, prettig zuur en met een subtiele bubbel en een heel klein beetje bitter. Dorrepaal geeft hem ook een 7, maar Cramwinckel vindt hem vlak en Olthuis classificeert hem als schoonmaakazijn, ‘snerpend zuur’.

Zwoel jarenvijftigparfum

Bij de persoonlijke top-5 lopen de smaken nog meer uiteen. Olthuis zet Barrels and Drums, een chardonnay van de Zweedse producent Enjoy Wine & Spirits bovenaan. Voor wie van zoet houdt, zegt ze erbij: ze proeft een beetje zwoel jarenvijftigparfum. Buur ervaart eerder een bijsmaak van accelererende banden en vindt hem op een mild-interessante manier onaangenaam. Een goede tweede is bij Olthuis de Spaanse Aldea, waar ze eindelijk niet de muffe schimmelgeur ervaart die ze typerend vindt voor wijn zonder alcohol.

Cramwinckel prefereert Eisberg uit Duitsland, ‘wijnachtig, prettige afdronk’, een wijn met karakter die bij hem een 9 verdient. Dorrepaal gaat voor Lussory uit Spanje met een ‘vrij boerse geur’ en mooie gisttonen.

De nummer 1 bij Buur scoort ook in de einduitslag het hoogst en is tevens de goedkoopste van de veertien: Viverty van Sektkellerei Schloss Wachenheim in Trier, waar ook Eisberg, Vini Vici en Faber worden geproduceerd. ‘Een beetje middle of the road’, oordeelt Buur, met een hint van granny smith. Hij heeft een wat langere afdronk, mooie zuren, een beetje umami, is niet zo opdringerig en hij heeft ook de beste bruis van allemaal. Het is een wijn die Cramwinckel en Dorrepaal hun gasten zonder problemen zouden voorzetten. ‘Hier kan ik mee leven’, besluit Olthuis.