Tien noordelijke eurolanden waarschuwen Italië: investeerders kunnen geld kwijtraken
Minister Wopke Hoekstra van Financiën en negen van zijn Europese collega’s waarschuwen Italië dat bij onverantwoord begrotingsbeleid investeerders in Italiaanse staatsobligaties hun geld kunnen kwijtraken. De tien noordelijke bewindslieden willen de financiële ‘scheerbeurt’ voor private investeerders vastleggen in de nieuwe regels voor het Europees noodfonds.
De brief van de tien, vaak de Hanzeliga genoemd, werd vrijdagochtend gepubliceerd, drie dagen voor de ministers van Financiën in Brussel onder meer de Italiaanse ontwerpbegroting voor 2019 bespreken. ‘Een harde waarschuwing aan Rome’, oordeelt een betrokken EU-diplomaat over de brief. Rome toont zich tot nog toe onverschillig over de kritiek op de begrotingsvoornemens, die de Europese Commissie onlangs als ‘onverantwoord’ bestempelde.
Volgens Hoekstra is de gezamenlijke brief bedoeld om ‘de Nederlandse belastingbetaler te beschermen’ tegen financieel wanbeleid van andere eurolanden. De tien ministers eisen dat vóór een euroland in grote financieel-economische problemen een lening krijgt uit het Europees noodfonds, eerst de staatsschuld wordt gesaneerd. Private houders van staatsobligaties moeten dan bloeden en een verlies op de waarde van de obligaties slikken. De tien landen (Nederland, Denemarken, Finland, Zweden, Tsjechië, Slowakije, Ierland, Estland, Letland, Litouwen) willen dat expliciet vastleggen in de regels voor het noodfonds dat komende jaren wordt uitgebouwd tot een Europees Monetair Fonds.
Voorzichtigheid
Hoekstra en zijn collega’s denken dat een potentiële scheerbeurt investeerders zal aanzetten tot grotere voorzichtigheid bij het kopen van Italiaanse obligaties. Tot nog toe blijft de nervositeit op de financiële markten over de Italiaanse begrotingsplannen beperkt, hoewel die voorzien in 35 miljard euro extra uitgaven in 2019, de tekortafspraken negeren en de staatsschuld onveranderd op ruim 130 procent van het bruto binnenlands product houden.
De huidige criteria voor een noodlening maken een bijdrage van private investeerders al mogelijk. Tijdens de Griekse crisis werden de houders van Griekse obligaties gedwongen 100 miljard euro verlies te slikken, in Cyprus moesten investeerders verplicht meebetalen aan het ontmantelen van twee zwakke banken. Hoekstra en zijn collega’s vragen nu dit principe vast te leggen in het nieuwe verdrag voor het Europees Monetair Fonds.
De tien hameren sinds dit voorjaar op dit voorstel. Ook Duitsland en Frankrijk zitten op deze lijn, het staat in de verklaring die bondskanselier Merkel en president Macron in juni in het Duitse plaatsje Meseberg opstelden. Zuidelijke eurolanden vrezen oplopende kosten om geld te lenen als de risico’s voor private investeerders expliciet worden vastgelegd. De Europese regeringsleiders willen eind dit jaar beslissen over de toekomst van de eurozone en een nieuwe opzet van het Europees noodfonds.
Discussies
Maandag buigen de ministers van Financiën zich over de ontwerpbegrotingen van de lidstaten. Deze discussies zijn ingevoerd tijdens de eurocrisis om te voorkomen dat landen een begroting aannemen die de eurozone in problemen brengt. Vorige maand velde de Europese Commissie een hard oordeel over de Italiaanse begroting en vroeg Rome – voor de eerste keer in de geschiedenis van de EU – zijn budgettaire huiswerk helemaal opnieuw te maken. Italië heeft tot medio november om dat te doen maar de regering in Rome weigert vooralsnog ook maar iets wezenlijks aan de uitgaven en investeringen te veranderen.