Direct naar artikelinhoud
Italiaanse begroting

Brussel verwijst Italiaanse begroting naar de prullenbak, harde strijd dreigt tussen Rome en Europese Commissie

De Europese Commissie trekt de bokshandschoenen aan in het gevecht met de rechts-populistische regering in Rome over haar begroting voor 2019. De Commissie verwijst die ontwerpbegroting als onverantwoord naar de prullenbak. Het is voor het eerst in de geschiedenis van de EU dat een lidstaat budgettair zo hard op de vingers wordt getikt.

De Italiaanse premier Conte (links) en vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Salvini (rechts) tijdens een persconferentie in Rome over de Italiaanse begroting, afgelopen weekend.Beeld Getty Images

‘Italië negeert openlijk en bewust de Europese begrotingsregels’, zei Commissaris Dombrovskis (euro) dinsdagmiddag tijdens een toelichting op het Commissiebesluit. Hij benadrukte in on-Brussels heldere bewoordingen dat de begroting van Rome (35 miljard extra overheidsuitgaven) niet alleen het vertrouwen in Italië ondermijnt, maar in heel de eurozone.

Als de Italiaanse regeringscoalitie van Lega en de Vijfsterrenbeweging in Rome niet binnen drie weken met een nieuwe begroting komt, dreigt een versnelde strafprocedure voor Italië met een boete van ruim 3 miljard euro als uiterste sanctie. Vicepremier Di Maio toonde zich alvast niet onder de indruk van de scherpe veroordeling door de Commissie. ‘Dit is de eerste Italiaanse begroting die in Rome is opgesteld en niet in Brussel’, aldus Di Maio op Facebook.

De Commissie maakt korte metten met de door Rome geplande 35 miljard euro extra voor onder meer de invoering van een bijstandsuitkering en verlaging van de pensioenleeftijd en belastingen. Het begrotingstekort en de staatsschuld stijgen daardoor, terwijl Italië eerder aan de andere eurolanden beloofde de begroting op orde te brengen. De schending van eerdere beloftes is ‘ongeëvenaard in de geschiedenis van het Stabiliteitspact’, aldus de Commissie.

Korte termijn

‘Het is een illusie dat je vrijheid koopt met meer schuld’, zei Dombrovskis. ‘Het is verleidelijk voor de korte termijn maar uiteindelijk verlies je alle vrijheid.’ Dombrovskis wees erop dat de Italiaanse staatsschuld nu al 131 procent van het bruto binnenlands product bedraagt, na Griekenland de tweede hoogste schuld in Europa en ruim boven het schuldplafond van 60 procent voor eurolanden. De schuldberg kost Rome jaarlijks 65 miljard euro aan aflossing en rente, net zoveel als het aan onderwijs uitgeeft. Volgens Dombrovskis heeft Italië ‘geen andere keus’ dan het begrotingshuiswerk over te doen, temeer daar de groeicijfers waarop Rome zich baseert (ook volgens het Italiaanse CPB) te rooskleurig zijn. De Commissie is unaniem in haar oordeel, de discussie dinsdag over Italië duurde ongeveer een uur.

De nieuwe Lega/Vijfsterren-coalitie heeft echter lak aan de toezeggingen van haar voorgangers. Volgens de Italiaanse premier Conte en zijn minister van Financiën Tria zijn de extra uitgaven nodig om het land economisch uit het slop te trekken. Net als de vicepremiers en partijleiders Salvini (Lega) en Di Maio (Vijfsterren) halen ze tot nog toe hun schouders op over de Brusselse waarschuwingen.

Geen enkel euroland heeft ooit een boete gekregen. Twee keer dreigde het te gebeuren (in 2016, voor Spanje en Portugal) maar op het laatste moment werd die boete vervolgens op nul euro gesteld waarmee het bij een symbolische waarschuwing bleef. Commissaris Moscovici (economische zaken) blijft hopen op bezinning in Rome. ‘De deur in Brussel staat altijd open voor overleg’, aldus Moscovici. Hij wees erop dat Italië als alle andere lidstaten bepaalt waaraan het zijn geld besteedt, maar wel binnen de afgesproken Europese begrotingsregels.

Financiële markten

De Commissie en de lidstaten denken dat sneller dan zijzelf, de financiële markten Italië tot de orde zullen roepen. Kredietbeoordelaar S&P geeft vrijdag zijn nieuwe inschatting over de kredietwaardigheid van Italië, naar verwachting wordt dat mede door het Commissiebesluit een negatief oordeel. Vorige week deed concurrent Moody’s al hetzelfde.

Negatieve oordelen van kredietbeoordelaars zijn van belang voor grote investeerders: zij vragen bij een hoger risico meer rente aan Italië voor leningen. Ook daalt de waarde van Italiaanse staatsobligaties. Omdat die grotendeels in handen zijn van Italiaanse banken, moeten die op zoek naar nieuw kapitaal. Als dat niet lukt, dreigt een kettingreactie van bange spaarders die hun geld opeisen en gesloten bankkantoren. De ECB kan moeilijk te hulp schieten zolang Italië de begrotingsregels niet respecteert.

EU-ambtenaren wijzen erop dat de Italiaanse regering straks mogelijk meer geld kwijt is door de hogere rente, inzakkende beurskoersen en minder economische groei dan aan de inlossing van de verkiezingsbeloften over een basisinkomen voor de armen en verlaging van de pensioenleeftijd.

Gesteggel over 'feestbegroting’

De ‘begroting voor het volk’ die Italië in Brussel heeft afgeleverd, negeert de Europese begrotingsafspraken.  Het is ‘een dikke vinger in het oog’ van de EU.

Eerdere, harde kritiek van EU-leiders bracht premier Conte nog niet van zijn stuk: ‘Ik vind onze begroting met de dag mooier worden’.

Beleggers hebben te veel aan het hoofd om zich zorgen te maken over de Italiaanse begroting

In de reeks van onheilstijdingen die de financiële markt dinsdag teisterden, was de groeiende animositeit tussen de Italiaanse regering en de Europese Commissie nog de minst verontrustende