Na training is een eerder afgewezen grasparkiet slimmer en dus aantrekkelijker voor vrouwtjes
Mannelijke grasparkieten worden aantrekkelijker voor hun vrouwelijke soortgenoten door te laten zien dat ze slim zijn. Hun schranderheid maakt ze begeerlijker dan mannetjes die aanvankelijk populairder waren bij het vrouwelijk geslacht. Dit blijkt uit onderzoek naar de partnerkeuze van deze vogels dat donderdag verscheen in Science.
Dat pientere dieren de voorkeur genieten van vrouwelijke soortgenoten werd al geopperd door Darwin. Volgens de grondlegger van de evolutietheorie draagt partnerkeuze op basis van intelligentie in belangrijke mate bij aan de evolutie van cognitieve vaardigheden bij dieren. Maar er blijven vragen over deze vorm van seksuele selectie. Zoals: hoe kan een dier uitmaken of een potentiële partner slim is?
De cognitieve ontwikkeling van een dier kan iets zeggen over zijn vermogen om voedsel te vinden of zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Voor een vrouwelijke vogel is dit van belang, onder meer omdat haar partner moet helpen bij het grootbrengen van de kleintjes. Hoe een vrouwtje kan vaststellen of een mannetje over de gewenste vaardigheden beschikt was tot nu toe onbekend. ‘Dit onderzoek laat voor het eerst zien dat het direct waarnemen hoe slim een potentiële partner is, invloed heeft op zijn aantrekkelijkheid’, zegt Carel ten Cate, hoogleraar gedragsbiologie aan de Universiteit Leiden en een van de auteurs van het artikel in Science.
Trucje leren
Met een experiment toonden Ten Cate en drie collega’s aan dat vrouwelijke grasparkieten hun voorkeur voor een mannetje wijzigen als ze zien dat een andere kandidaat door het oplossen van een probleem toegang krijgt tot voedsel. Ze lieten vrouwtjes kiezen uit twee mannetjes. De ‘afgewezen’ mannetjes werd geleerd hoe ze een petrischaaltje en een puzzeldoos met voedsel konden openen. Nadat de vrouwtjes hadden gezien hoe het getrainde mannetje de problemen oploste en dat het ongetrainde mannetje daar niet in slaagde, veranderden ze hun voorkeur en kozen ze voor de slimmere soortgenoot.
‘Wij hebben laten zien dat een dier aantrekkelijker wordt als je hem een trucje leert waardoor het voor een ander lijkt dat hij slim is’, zegt Ten Cate. Of dit ook bij andere vogelsoorten en bij zoogdieren het geval zal zijn, moet nader onderzoek uitwijzen. Ten Cate: ‘Je kunt je voorstellen dat het ook voorkomt bij andere soorten waarbij leerprocessen belangrijk zijn, zoals grote papegaaien en kraaiachtigen.’
Een spannend onderzoek, reageert gedragsbioloog Marc Naguib, hoogleraar aan de Wageningen Universiteit. ‘De cognitieve vaardigheden in de context van de partnerkeuze zijn nooit goed onderzocht.’ Naguib, niet betrokken bij de studie, verwacht dat selectie op basis van cognitieve vaardigheden ook een rol speelt bij andere soorten waarbij de mannetjes helpen bij het opvoeden van jongen.
Meer dan instinct
Volgens Katharina Riebel, onderzoeker en universitair docent aan de Universiteit Leiden, laat de studie zien dat er bij partnerkeuze van dieren meer speelt dan alleen het instinctief reageren op paringssignalen zoals het tonen van een staart of het zingen. ‘Het kiezen van een partner is een ingewikkeld proces. Met dit experiment blijkt dat de vrouwtjes verschillende individuen niet alleen herkennen, maar ook onthouden wie het probleem wel en wie het niet heeft opgelost, en dat dat op een later moment hun keuzen beïnvloedt.’
Naguib vraagt zich wel af in hoeverre de bevindingen in het lab iets zeggen over partnerkeuze in natuurlijke omstandigheden. ‘Het is bekend dat vrouwelijke vogels in de natuur selecteren op basis van fysieke kwaliteiten als kleur en zang. Doen zich in de natuur ook situaties voor waarbij mannetjes hun cognitieve vaardigheden kunnen demonstreren? Dat moet uit toekomstig onderzoek blijken.’