Geert Wilders wil opheldering: drong ex-minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten aan op zijn vervolging, zoals RTL Nieuws vermoedt? Opstelten zelf zegt van niet.

Verder: Niet iedereen gelooft dat de Eerste Kamer akkoord gaat met het schrappen van de kroonbenoeming van burgemeesters.

‘Deelt u mijn mening dat het volstrekt onaanvaardbaar zou zijn indien een minister het Openbaar Ministerie verzoekt een Kamerlid, tevens leider en fractievoorzitter van een oppositiepartij, strafrechtelijk te vervolgen?’
 

Het is een van de dertig vragen die Geert Wilders maandag aan minister Ferdinand Grapperhaus van Justitie en Veiligheid heeft gesteld. Aanleiding is een publicatie van RTL Nieuws waarin wordt geopperd dat Grapperhaus’ voorganger, Ivo Opstelten, bij het OM aandrong op de vervolging van de PVV-leider wegens zijn minder-Marokkanenuitspraken.

De omroep sprak een anonieme bron – een hoge ambtenaar – die beweert dat de ex-VVD-minister zich persoonlijk of via een medewerker mengde in de beslissing van het OM. Daarnaast is er nog een tweede ‘goed geïnformeerde Haagse bron’ die bevestigt dat Opstelten voorstander was van vervolging, maar zich niet meer kan herinneren of de VVD’er dat ook expliciet heeft gemeld bij het OM.

Verder onderzoek heeft weinig opgeleverd. Een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob) bracht geen interne stukken boven water; de antwoorden van het OM op een reeks schriftelijke vragen namen de mist ook niet weg. Heeft RTL Nieuws het verhaal rond? Nee, erkent verslaggever Pieter Klein in een column, maar een keiharde ontkenning is er ook niet. Klein: ‘Is het waar dat Opstelten het OM beïnvloedde? Nee, want we weten het niet. Is het daarmee niet waar? Nee, dat weten we ook niet.’

RTL is desondanks tot publicatie overgegaan, omdat losse eindjes volgens Klein niet mogen bestaan in dit geval. En als nu blijkt dat de anonieme bron zich vergist heeft? Verslaggever Klein biedt in dat geval bij voorbaat excuses aan voor ‘een geval van journalistieke tunnelvisie’.

Als het aan Opstelten ligt, draait het daar ook op uit. De ex-minister ontkent tegen het AD dat hij ooit heeft geprobeerd het Wildersproces te beïnvloeden.  ‘Het antwoord is nee’, meldt Opstelten als hem telefonisch wordt gevraagd of de beschuldiging klopt. 

Een opmerkelijke passage in de column van Hans Goslinga in Trouw over 'de inkapseling van D66' door het Haagse bestel. Goslinga: ‘Het beste bewijs is dat met de benoeming van Thom de Graaf tot onderkoning het republikeinse vuur waaruit de partij verrees, is gedoofd. Voor zover er nog een waakvlammetje brandt, zal de Eerste Kamer dat naar verwachting komende week met het blokkeren van de weg naar de gekozen burgemeester uitblazen.’

Verstopt Trouw nieuws over een potentiële kabinetscrisis in een bijzin? Als de Eerste Kamer inderdaad de weg naar de gekozen burgemeester blokkeert,  komt de coalitie onherroepelijk in zwaar weer. D66 heeft tijdens de formatie bedongen dat het grondwetsartikel over de kroonbenoeming van burgemeesters wordt geschrapt. Dat is de enige manier om op termijn burgemeestersverkiezingen mogelijk te maken. 

Er is D66 veel aan gelegen om deze trofee binnen te halen. Niet voor niets gaat de nieuwe fractievoorzitter Rob Jetten zelf het voorstel dinsdag in de Tweede Kamer verdedigen. Volgende week zijn de stemmingen in de senaat. 

Dreigt Jetten dan een blauwtje te lopen? Politiek verslaggever Remco Meijer ziet het er niet van komen. Eerder dit jaar stemde de Tweede Kamer nog overweldigend voor het afschaffen van de kroonbenoeming.  Meijer: ‘Alleen de SGP stemde nog tegen. VVD, CDA en CU zijn geen voorstander van de gekozen burgemeester, maar hebben in het regeerakkoord van Rutte III de concessie aan D66 gedaan dat zij voor de deconstitutionalisering zullen stemmen.’

Meijer heeft wel opgevangen dat de PvdA in de Eerste Kamer mogelijk tegenstemt, waardoor de noodzakelijke tweederde meerderheid toch weer iets onzekerder wordt. Het is een publiek geheim dat veel Eerste Kamerleden van de coalitie allesbehalve enthousiast zijn. Een enkele senator zou wel eens de kont tegen de krib kunnen gooien, maar de verwachting is ook binnen de coalitie dat het D66-wetsvoorstel overeind blijft. Dankzij de steun van partijen als SP, PVV en 50Plus is de marge groot genoeg. 

Het wegstemmen van het D66-plan zou ook niet passen bij de modus operandi van de Eerste Kamer, blijkt uit een artikel van verslaggever Sandrine Thelosen morgen in de krant. Uit een inventarisatie van het stemgedrag tussen 2015 en 2018 blijkt dat de senatoren keurig de in de Tweede Kamer uitgestippelde partijlijn volgen. Thelosen: ‘Bij de honderdveertig onderzochte wetsvoorstellen en wetswijzigingen stemden in 115 gevallen alle partijen hetzelfde in beide Kamers. In geen van de voorstellen waarbij het stemgedrag van partijen veranderde, had dat politieke invloed: alle honderdveertig voorstellen die de Tweede Kamer passeerden, werden ook aangenomen door de Eerste Kamer.’