De tsunami sloeg zonder waarschuwing toe: ten minste 429 doden, 154 vermisten en 1485 gewonden
Deskundigen van aardbevingen zagen het niet aankomen. Zo kon Indonesië aan de vooravond van het kerstfeest opnieuw volkomen onverwacht worden opgeschrikt door een huiveringwekkende tsunami.
De huisjes, cottages en hotels aan het strand zitten allemaal vol. Het lange kerstweekeinde is begonnen en duizenden inwoners van Jakarta staan in de file om naar Anyer te gaan. Zaterdagavond is hun eerste avond om te genieten van de zeewind, en van het eten in de kraampjes aan het strand. Het is nog lang geen bedtijd als om 21.27 uur het water komt.
Een tsunami spoelt zonder waarschuwing over het strand aan de westkust van Java. Zeker 429 mensen vinden de dood, ten minste 1.485 raken gewond in de maalstroom of onder inzakkende bouwsels. Zeker 154 mensen worden nog vermist en zijn vermoedelijk door het water meegenomen naar open zee. Ongeveer twaalfduizend bewoners in het getroffen gebied zijn ontheemd geraakt.
Uitbarsting Anak Krakatoa
De ramp gebeurt zo onverwacht dat zelfs de deskundigen het niet willen geloven. Er is geen aardbeving geweest, geen ‘tektonische activiteit’ in deskundigentaal. Er was alleen een uitbarsting van de vulkaan Anak Krakatoa (‘het kind van Krakatau’). Die was vrijdag ook al uitgebarsten en toen was er niets gebeurd. Wel had dat de aandacht van de deskundigen getrokken. Nieuwe uitbarstingen zouden de zee onrustig kunnen maken, en die ging al tekeer door een combinatie van volle maan en harde wind. Daarom werd er wel een waarschuwing uitgevaardigd voor hoge golven en springtij, maar niet voor een tsunami.
De restaurantjes blijven open en ook een feest voor 250 medewerkers van het stroombedrijf PLN op het strand gaat door. Een nieuwe uitbarsting van het kind van de Krakatau, om 21.03 uur lokale tijd, heeft echter onvoorziene gevolgen. Onder water breekt een stuk van de berg af. Dat veroorzaakt een aardverschuiving, en de schuivende aarde stuwt het water in grote vaart naar de kust. Daar schuift het als een metershoge muur over het strand. Hotels, villa’s, cottages en strandtenten, en honderden woonhuizen, worden zwaar beschadigd of zijn helemaal verwoest.
Lijkzakken
De meeste slachtoffers moeten lokale toeristen zijn, veelal uit Jakarta. De opperbevelhebber van politie Tito Karnavian heeft althans zijn mannen opdracht gegeven vooral in de cottages en villa’s naar lichamen te zoeken, ‘omdat daar de meeste doden zijn gevallen’. De televisie laat mannen zien die zeulen met lijkzakken. TVOne heeft de beelden in een loop gezet waardoor twee doden een heleboel doden worden.
Een ander filmpje dat maar niet ophoudt is dat van het concert van de groep Seventeen op het PLN-feestje, en gefilmd door een van de PLN-mederkers in het publiek. De zee is onzichtbaar door het podium dat ervoor staat. Niemand heeft dus iets in de gaten, tot van achteren de golf het podium bespringt en doordendert over de bezoekers. De grootste groep slachtoffers zijn mensen van dit concert. De zanger, Ifani, overleeft, en meldt op Instagram hoe de golf hem de zee op heeft gespoeld waar hij weer is bovengekomen. Om hem heen drijven ‘20 of 24' lichamen.
(tekst gaat verder onder de tweet)
Twitter bericht wordt geladen...
Een getuige laat aan de BBC weten dat hij juist de vulkaan aan het fotograferen was, toen hij een enorme golf op zich af zag komen. ‘Er waren twee golven. De eerste was nog niet erg groot, maar de tweede wel. Ik rende naar het hotel waar mijn vrouw en zoon lagen te slapen. Ik heb ze wakker gemaakt en toen zagen we de golven voorbijkomen. Daarna zijn we naar een hoger gelegen bos gevlucht’, aldus de Noor Oystein Lund Andersen tegen de BBC. ‘Daar zitten we nu nog steeds.’
In oktober werd Indonesië ook al getroffen door een tsunami. Toen werd de stad Palu op Sulawesi getroffen. Ruim duizend mensen kwamen om het leven. En op Tweede Kerstdag is het veertien jaar geleden dat landen rondom de Indische Oceaan werden getroffen door een allesverwoestende tsunami die het leven kostte aan 230.000 mensen. In Indonesië kwamen destijds 120.000 mensen om het leven.
Vulkaan Krakatau veranderde het klimaat
Het gebied in Indonesië dat zaterdag werd getroffen door een tsunami, is seismisch heel erg acief. Er zijn veel aardbevingen en vulkaanuitbarstingen.
De dodelijke tsunami van zaterdag werd waarschijnlijk veroorzaakt door een onderzeese aardverschuiving bij de vulkaan Anak Krakatau. Die ligt tussen Java en Sumatra in. Het eiland is behoorlijk nieuw: het ontstond pas in 1927. Het eiland is gevormd door de magma uit een onderzeese vulkaan.
Anak Krakatau betekent Kind van Krakatau. Op dezelfde plek lag eerder namelijk de vulkaan Krakatau. Die barstte in augustus 1883 uit, een van de grootste erupties in de moderne tijd. Dat gebeurde met vier explosies en die waren zo hevig dat de vulkaan zichzelf vernietigde. De knal was bijna 5.000 kilometer verderop, voor de kust van Afrika, nog te horen. Het is een van de hardste geluiden ooit gemeten. De schokgolf ging drie keer de wereld rond.
Door de aardverschuivingen ontstonden ook enorme tsunami’s. De plaats Merak op Java werd verwoest door een vloedgolf van 46 meter hoog. Krakatau viel toen onder Nederlands gezag, net als de rest van Nederlands-Indië. De Nederlandse autoriteiten schatten dat er 36.000 doden vielen.
Maar daar hield de ramp niet op. Want ook de rookwolken van de Krakatau, vol zwaveldioxide, trokken de hele wereld over. Die hielden zonlicht tegen. Gemiddelde temperaturen aan de andere kant van de wereld zakten met meer dan een graad. De lucht was jarenlang donkerder dan gebruikelijk en pas in 1888 had de planeet zich hersteld.
In eerdere versies van dit artikel werden lagere aantallen slachtoffers genoemd; het aantal doden, gewonden en vermisten wordt voortdurend geactualiseerd door de Indonesische autoriteiten. De jongste bijstelling van de cijfers naar boven dateert van dinsdag, Eerste Kerstdag.