Direct naar artikelinhoud
Gedraai aan de klok

Wint #teamwintertijd of #teamzomertijd?

Als het aan EU-voorzitter Juncker ligt, komt er een eind aan het verzetten van de tijd. Maar wat moet het dan voor altijd worden, zomertijd of wintertijd? Nederlanders hebben een lichte voorkeur voor een permanente wintertijd, blijkt uit een flitspeiling van minister Ollongren.

De klokkenronde in het Rijksmuseum in Amsterdam. ’s Ochtends worden (bijna) alle klokken in het museum opgewonden en gelijk gezet.Beeld Simon Lenskens

Op het eerste gezicht is het afschaffen van zomer- en wintertijd geen gekke gedachte: beoogde voordelen – zoals energiebesparing – blijken tegen te vallen, terwijl er wel duidelijke nadelen zijn, zoals een verstoring van het dag/nachtritme.

Stoppen dus met het verzetten van de klok, aldus de Europese Commissie, die lidstaten vraagt uiterlijk eind maart te kiezen voor permanente wintertijd of permanente zomertijd. Maar wat is beter? Over die vraag breken politici en burgers zich nu het hoofd.

Video: Winter- en zomertijd maken meer kapot dan je lief is

Gevolgen

Terwijl op social media mensen zich scharen onder #teamwintertijd (’s ochtends eerder licht) of #teamzomertijd (’s avonds langer licht), vindt het kabinet dat de Europese Commissie eerst nog maar eens goed onderzoek moet doen naar de gevolgen van beide opties. Ook over de afstemming met buurlanden is nog onduidelijkheid. Elk land mag volgens het plan van Europese Commissie-voorzitter Juncker zelf bepalen of het voor permanente winter- of zomertijd kiest, maar het kabinet wil niet uit de pas gaan lopen met bijvoorbeeld België of Duitsland.

De regering organiseert in Nederland een peiling – niet te verwarren met een referendum – om de wensen van het volk in kaart te brengen. Maar zelfs de methodologie van die peiling is nu onderwerp van parlementair debat. Zo wees D66-Kamerlid Kees Verhoeven minister Ollongren er onlangs op dat alleen al het woord zomertijd misleidend is omdat mensen er meer positieve associaties bij zouden hebben dan het woord wintertijd.

Representatie

‘Als die peiling van het kabinet in elk geval maar beter is dan de raadpleging die de Europese Commissie zélf over dit onderwerp hield’, zegt Jelke Bethlehem, emeritus hoogleraar survey-methodologie. Afgelopen juli en augustus vulden 4,5 miljoen Europeanen een enquête in op een website van de EU. Uitslag: 84 procent wil de klok niet meer verzetten. Nadere analyse leert echter dat die uitslag totaal niet representatief hoeft te zijn voor de mening van de Europese bevolking.

Zo lieten vooral Duitsers van zich horen en konden mensen zonder internetaansluiting (in sommige lidstaten een aanzienlijk deel van de bevolking) niet meedoen. Bethlehem: ‘Wie doet er mee aan zo’n internetraadpleging? Alleen belangengroeperingen en mensen met een nadrukkelijke mening over het vraagstuk. Misschien dat er zelfs wel bots zijn gebouwd om automatisch zoveel mogelijk op afschaffen te klikken. Op basis van zo’n raadpleging concludeert Juncker dan dat ‘het volk het wil’… Erg triest.’

Geen duidelijkheid 

Wat wil het Nederlandse volk eigenlijk? EenVandaag stelde de vraag aan haar opiniepanel, dat gelukkig wel een aardig representatief beeld geeft. Als het halfjaarlijks verzetten van de klok wordt afgeschaft, kiest 37 procent voor wintertijd en 36 procent voor zomertijd. De rest maakt het niet uit of heeft geen mening. ‘Ik vrees dan ook dat de peiling die het kabinet gaat houden onder de Nederlandse bevolking helemaal geen duidelijkheid gaat geven’, zegt Gijs Rademaker, opiniepeiler en presentator bij EenVandaag. ‘Je zou onze uitkomst nog het beste als volgt kunnen samenvatten: het volk weet het ook niet. Kabinet, succes!’

Dit artikel verscheen in oktober in de Volkskrant.

Waarom werd zomertijd ooit ingevoerd?

Tientallen landen verzetten twee keer per jaar de klok. Wintertijd is de ‘originele tijd’, zomertijd werd ooit ingevoerd in de hoop energie te besparen. Op lange zomeravonden kon de verlichting dan een uur later aangaan. Nederland voerde de zomertijd in na de oliecrisis in de jaren ’70. De energiebaten bleken in latere onderzoeken tegen te vallen, waarschijnlijk mede door de opmars van elektrische apparaten (wasmachines, computers, enzovoorts) die ook stroom vragen als het buiten nog licht is.

Scenario permanente zomertijd Utrecht

21 juni

-Zon op: 5:18 uur

-Zon onder: 22:03 uur

21 december

-Zon op: 9:45 uur

-Zon onder: 17:29 uur

Scenario permanente wintertijd Utrecht

21 juni

-Zon op: 4:18 uur

-Zon onder: 21:03 uur

21 december

Zon op: 8:45 uur

Zon onder: 16:29 uur

Permanente wintertijd of zomertijd, de beste keuze volgens wetenschappers:

Wat EU-voorzitter Juncker betreft is het na dit weekeinde snel gedaan met het verzetten van de klok. Maar wat moet dan voor altijd worden volgens wetenschappers, zomertijd of wintertijd?