Direct naar artikelinhoud
OpinieGele hesjes

De politiek veroorzaakt zelf de gele hesjes

De banken en het kapitaal floreren, terwijl de gewone mensen er alleen maar op achteruitgaan. 

Betogers in gele hesjes voeren actie op de Dam.Beeld ANP

In de wereld heerst erg veel spanning. Samenlevingen zijn gespleten in rijke elites en grote groeiende massa’s armen. In Europa staat Frankrijk in brand, heerst in Italië grote volkswoede en is het Verenigd Koninkrijk intens verdeeld.

De wereld is snel uit elkaar aan het vallen. Dat verbaast niet. De meeste mensen hebben nauwelijks nog perspectief. Inkomens stagneren al meer dan 40 jaar, zo ook de invloed van de gewone burger. Minstens één belangrijke reden is dat sinds jaar en dag, en versterkt na de zogenoemde financiële crisis van 2008, de politiek alle problemen afwentelt op diezelfde burger ten gunste van de banken en het kapitaal. De beide laatste floreren als nooit eerder. Net als in de jaren dertig van de vorige eeuw heersen monopolies en superrijken, vrijwel ieder ander staat stil of gaat alleen maar achteruit.

Merkwaardig, terwijl de politiek enorme hoeveelheden belastinggeld smijt naar banken en multinationals en superslimme belastingontwijking faciliteert, wordt op al het andere consequent stevig bezuinigd. Hoeveel honderden miljarden heeft de ECB de laatste jaren uitgedeeld. Wat merkt de Europese burger daarvan? Ook de Nederlandse politiek lijkt geen idee, plan of zin te hebben om iets substantieels te willen doen voor de precaire onderlaag noch voor de gestaag armer wordende burger. De gewone burger kent de laatste decennia alleen maar stagnatie en bezuiniging. De meeste jongeren zullen niet beter weten. Terwijl geld en kapitaal zich elders opstapelen, ontbreekt dat anderen zeer. Is het gek dat de wereld op hol slaat op straat?

Vast in het anti-inflatie denken

Wat is in vredesnaam de zin van voortgaand bezuinigen en het laten verstenen van de stagnatie? Welk economisch denken rechtvaardigt deze stagnatie en het barre bezuinigen? Waarom worden niet juist de mensen en de samenleving geherkapitaliseerd? Waarom wordt niet in elkaar geïnvesteerd? Waarom wordt de waarde van positief vooruit kunnen kijken niet gestimuleerd met nieuw kapitaal voor de samenleving? Wat verzet zich ertegen om als overheid nieuw geld te scheppen? Waarom wordt inflatie niet aangejaagd? Schulden worden dan snel lager, inkomens groeien en dat zullen ook de prijzen doen. Is dat laatste erg als de stagnatie stopt en schulden krimpen? Juist op het straatniveau van de precaire onderlaag en de gewone mensen is meer kapitaal nodig. Dan ontstaat vanzelf weer meer dynamiek. Juist zulk ‘maatschappelijk’ kapitaal is hard nodig.

Waarom zit de politiek zo vast in het anti-inflatie denken? Komt dat omdat het opgestapelde kapitaal dat niet wordt geïnvesteerd dan in waarde zal dalen? Des te beter! Is anti-inflatie denken niet louter een economische ideologie, die zichzelf rechtvaardigt? Alleen de rijken profiteren ervan. Het is een van de hoekstenen van het kapitalistisch denken. Sinds wanneer is het verkeerd voor samenlevingen om nieuw geld te scheppen en het breed te verdelen? Wat is de zin dat geld en kapitaal alleen maar bij enkelingen wordt opgestapeld? Wordt dat geld niet juist onttrokken aan de economie? Wie profiteert – op de keper beschouwd – het meest van bezuinigen en stagnatie? Is niet de enige te rechtvaardigen functie van kapitaal haar sociale verspreiding en niet haar concentratie bij enkelen? Zuigt de opeenstapeling van kapitaal niet te veel waarde(n) uit samenlevingen? Waarom jaagt men zulk sociaal- darwinisme aan?

Kapitalistische vrienden

De Nederlandse politiek gaat onbekommerd door met bezuinigen in plaats van te investeren. Politici verkiezen stagnatie en gebrek aan perspectief boven welvaart en eerlijk delen. Het gaat immers om een expliciete politieke keuze, stagnatie boven een betere verdeling en spreiding van welvaart. Waarom niet het omgekeerde gedaan door breed en blijvend sociaal te investeren?

Als men blijft vasthouden aan bezuinigen, dan is de woede en furie van de straat meer dan begrijpelijk. Op den duur kan dat niet alleen de politici de kop kosten, maar ook hun kapitalistische vrienden. Met mogelijk één verschil: zullen veel kapitalisten dan niet snel hun kapitaal alsnog maatschappelijk investeren om ook weer daaraan te kunnen verdienen?

Wil Foppen is professor Strategic Leadership aan Maastricht University.