Direct naar artikelinhoud
NieuwsMuggenkanon

Hoe Google zijn strijd tegen de mug hoopt te winnen met een kanon

Het ‘muggenkanon’ van Google heeft zijn eerste veldslag gewonnen in de oorlog tegen ’s werelds dodelijkste dier, de mug. Door in het Californische Fresno 15 miljoen onvruchtbare mannetjesmuggen af te vuren vanuit rondrijdende bestelbussen wist het kanon het aantal vrouwelijke Aedes aegypti-muggen in de stad met 95 procent terug te dringen. De vrouwtjes van deze soort – mannetjesmuggen bijten niet – dragen virusziektes over als dengue, gele koorts en Zika.

De Aedes aegypti.Beeld REUTERS

Het doel van ‘Project Debug’ was niet alleen het door muggen geplaagde Fresno verlichting te bieden, maar vooral om te zien of het kanon in stelling kan worden gebracht in Afrika, Latijns-Amerika en Azië, waar jaarlijks tientallen miljoenen mensen ziek worden door Aedes aegypti

Het bedrijf achter Project Debug heet Verily, het vroegere Google Life Sciences, tegenwoordig deel van Google-moeder Alphabet. In een larvenfabriek in San Francisco kweekt Verily steriele mannetjesmuggen, onvruchtbaar gemaakt door ze met Wolbachia-bacteriën te besmetten. Eenmaal afgevuurd uit het kanon gaan ze op zoek naar vrouwtjes om te paren, maar door de besmetting van de mannetjes komen de eitjes niet uit. Verily hoopt zo hele muggenpopulaties uit te roeien.

Groene geboortebeperking

‘Prachtig, toch?’, reageert muggenonderzoeker Bart Knols (Radboud Universiteit). ‘Het is een soort geboortebeperking op een heel groene manier, zonder insecticiden te gebruiken of met genen te knoeien.’ Dit laatste is wel het geval bij de in september aangekondigde ‘biotechnologische atoombom’ tegen malariamuggen. Daarbij slaagden Britse wetenschappers er via genetische manipulatie in om vrouwtjesmuggen om te bouwen tot halve mannetjes, die niet beten en geen eitjes meer legden.

Haast is wel geboden om de evolutie te slim af te zijn, want Knols vreest dat vrouwtjesmuggen een antwoord zullen vinden op het muggenkanon als ze niet snel genoeg uitsterven. ‘Het zou dat de geur van mannetjes verandert door het inbrengen van de bacterie. Als vrouwtjes onderscheid leren maken tussen steriele en wilde mannetjes, zijn we heel ver van huis.’ Bovendien is het onduidelijk of alle gevaarlijke muggensoorten zo gevoelig zijn voor Wolbachia als de Aedes aegypti.

Grote problemen

Collega-entomoloog Sander Koenraadt (Wageningen Universiteit) noemt het muggenkanon veelbelovend, maar wijst op de grote problemen die het loslaten van miljoenen muggen op meerdere plekken ter wereld met zich mee zou brengen. ‘Wil je op industriële schaal muggen kweken, dan zijn enorme fabrieken vereist. Muggen kweken is een ingewikkeld proces: licht, temperatuur, voedsel, alles moet optimaal zijn. En leg daarna maar eens aan de gewone burger uit dat je het muggenprobleem wilt aanpakken door paradoxaal genoeg méér muggen te introduceren.’

Daar komt bij dat muggen vooralsnog voortvarender zijn in problemen creëren dan de mens in oplossingen vinden, relativeert Knols het goede nieuws van het muggenkanon. Knols wijst onder meer op het door muggen veroorzaakte Westnijlvirus, dat al is opgerukt tot in München en dit jaar al 177 Zuid-Europeanen heeft gedood.

Koenraadt deelt zijn zorgen. ‘Bij klimaatverandering denken we meestal aan langdurige droogte of extreme regenval, maar meer of andere muggen en meer ziektes horen daar wellicht ook bij. Mijn vermoeden is dat Nederland ook te maken gaat krijgen met het Westnijlvirus.’

Negen muggenmythen, uh, doorgeprikt

Wat weten wetenschappers over de mug? Tijd voor een opfriscursus over de Culex pipiens, ‘gewone steekmug’ voor intimi.