Anticonceptiepil in veel apotheken slecht verkrijgbaar. ‘Meer dan 50 jaar vrouwenemancipatie in korte tijd om zeep’
De anticonceptiepil, toonbeeld van 50 jaar vrouwenemancipatie, is al sinds september slecht te verkrijgen in de apotheek. ‘Een Nederland onwaardige situatie’, vindt Sonja Keizers, voorzitter van de Nederlandse Organisatie van Vrouwelijke Apothekers (NOVA). Oorzaak: (te) lage medicijnprijzen.
U stuurt deze week samen met de Nederlandse Vrouwenraad een brandbrief aan minister Bruno Bruins voor Medische Zorg over het tekort aan de meest gebruikte anticonceptiepil. Waarom is dat nodig?
‘Al maanden worden 1,2 miljoen vrouwen getroffen door een onnodig tekort aan de pil. Die pil wordt wel weer gewoon geproduceerd, maar Nederland staat achter in de rij als het om nieuwe leveringen gaat. Zorgverzekeraars bedingen zulke kortingen dat we geen interessante afzetmarkt zijn.
‘De goedkoopste variant van de pil kost 1,01 euro voor drie maanden, dat zijn bodemprijzen. Het preferentiebeleid, waarbij één middel tegen een zo laag mogelijke prijs wordt aangewezen als het te leveren medicijn, is één van de oorzaken van het tekort. Andere geneesmiddelenfabrikanten trekken zich dan terug. Op zich is het goed dat medicijnen betaalbaar blijven, maar als wij onze patiënten willen helpen, moeten ze er wel zijn.’
Maar er zijn toch alternatieven voor handen?
‘Er zijn gelukkig nog andere pillen beschikbaar, dat klopt, het is niet zo dat we helemaal zonder zitten. We mogen als lapmiddel nu gemakkelijker middelen importeren uit bijvoorbeeld Duitsland. De minister adviseert – nu de tekorten voortduren – om een andere pil te kiezen. Dat getuigt van weinig inleving en empathie, hij gaat enorm voorbij aan de belevingswereld van vrouwen. Het is voor hen vaak een zoektocht naar de juiste anticonceptiepil, eentje die past bij hun lichaam en bij hun levensfase. Elke vrouw is blij als ze prettige anticonceptie heeft gevonden, daar stapt de minister wel heel lichtzinnig overheen. Ik vraag me af of een vrouwelijke minister niet anders had gereageerd, juist omdat het tekort speelt bij de pil met de minste bijwerkingen zoals trombose en doorbraakbloedingen.’
U denkt dat er anders zou zijn gereageerd wanneer het om een typische mannenpil zou zijn gegaan?
‘De onderliggende problemen zouden natuurlijk hetzelfde zijn geweest, maar ik denk dat er grotere krantenkoppen zouden zijn geweest, en dat er sneller actie zou zijn ondernomen om toch iets te regelen. Terwijl dit tekort heel ingrijpend is in de levens van ruim 1 miljoen vrouwen.
‘Vijftig jaar vrouwenemancipatie heeft ons gebracht waar we nu staan. Het is een vrouwenrecht adequate, betaalbare, en effectieve anticonceptie te kunnen gebruiken. Dat we kunnen beschikken over ons eigen lichaam. Aan een zwaar bevochten verworvenheid wordt nu getornd, dat moeten we niet te licht opvatten.’
Hoe uit zich dat in de praktijk?
‘Veel vrouwen zijn onrustig en onzeker, merk ik in de apotheek. Er worden al strips verhandeld op Marktplaats, wat uit het oogpunt van medicatieveiligheid volstrekt ongewenst is. Daar zijn vrouwen bereid om 15 euro te betalen voor één strip. Als geschikte anticonceptie zo belangrijk is voor vrouwen, dan is het toch idioot dat we de pil tegen zo’n lage prijs inkopen. Dat gaat voorbij aan de symbolische waarde die anticonceptie voor vrouwen heeft.
‘Apothekers proberen de beschikbare pillen nu zo goed mogelijk te verdelen. We geven nog maar één strip per keer uit. Vrouwen vragen me meteen te bellen als er weer nieuwe pillen beschikbaar zijn. Ik had laatst een jonge vrouw aan de balie die me vroeg hoe het ook alweer zat met het zingen en de kerk. Dat ik aan een jonge generatie moet gaan uitleggen hoe je voor het zingen de kerk uitgaat, tekent hoe idioot de situatie is’.
Wat verwacht u van de minister?
‘Hij moet werken aan een structurele oplossing van dit probleem. De minister moet de leveranciers aan hun plicht houden de middelen beschikbaar te hebben voor apothekers, zodat die de samenleving van goede en veilige geneesmiddelen kunnen voorzien. Ook de tekorten van heel veel andere medicijnen lopen op. Niemand is blij met medicijnen die er niet zijn.’
Pillen uit het buitenland of op Marktplaats, mag dat?
Om de pil toch beschikbaar te houden, heeft de Inspectie apothekers in elk geval tot half december toestemming gegeven de middelen uit het buitenland te halen zonder de administratieve rompslomp die normaal bij de import van medicatie komt kijken.
Ook de Inspectie heeft meldingen ontvangen van pillen die op Marktplaats worden verhandeld en doet daar onderzoek naar. Het is namelijk verboden om zonder vergunning receptplichtige medicijnen te verhandelen.
Reactie minister Bruno Bruins:
Over de uitspraak dat een vrouwelijke minister anders zou hebben gereageerd:
‘De suggestie die hiervan uitgaat werp ik verre van mij. Zoals ik al vaak heb gezegd, vind ik het tekort bijzonder vervelend en snap ik de zorgen en onrust van vrouwen die met het tekort te maken krijgen heel goed. Daarom zetten alle partijen, waaronder ikzelf, zich ten volste in om oplossingen te vinden. Ik ben ook zelf op bezoek gegaan bij een apotheek om met eigen ogen te zien wat de gevolgen van het tekort in de praktijk zijn. Overstappen op een ander middel kan heel vervelend zijn, maar zoals mevrouw zelf ook letterlijk aangeeft: ‘Er zijn gelukkig nog andere pillen beschikbaar’. Dat klopt, het is niet zo dat we helemaal zonder zitten.’
Over dat het preferentiebeleid de oorzaak zou zijn van het tekort:
‘Dit is een hardnekkig misverstand dat we vaker horen. Ter onderbouwing in dit geval: voor de pil geldt dat deze alleen voor vrouwen tot 21 jaar uit het basispakket wordt vergoed. Zo’n 75- tot 80 procent van de vrouwen betaalt de pil zelf. Hierop is het preferentiebeleid niet van toepassing. Daarnaast betreft dit tekort een internationaal tekort dat speelt in heel Europa als gevolg van een probleem bij de productie.’
Het duurt zeker nog enkele weken voordat de anticonceptiepil weer gewoon verkrijgbaar is in Nederlandse apotheken. Dat melden twee medicijnfabrikanten met een groot marktaandeel aan de Volkskrant. Focus Care hoopt de voorraad ‘binnen een paar weken’ weer op orde te hebben, Mylan hoopt binnen ‘afzienbare tijd’ weer te kunnen leveren, al is de precieze datum ‘afhankelijk van producttechnische keuringen’.