De maandag gepubliceerde monitor Seksuele gezondheid in Nederland van kenniscentrum Rutgers is het sluitstuk van een reeks internationale onderzoeken met dezelfde conclusie: mensen gaan wereldwijd minder van bil dan voorgaande jaren. In Nederland geldt een gemiddelde van drie keer per maand voor stellen tussen de 25 en 80 jaar - een nogal brede groep dus. De uitkomst is gebaseerd op een representatieve steekproef onder 17 duizend Nederlanders. Opvallend is dat Nederlanders over het algemeen heel tevreden zijn over de kwaliteit van hun seksleven, maar minder over de frequentie van de daad.

Seks in de knel

'Dat heeft iets merkwaardigs', zegt Rik van Lunsen, als arts-seksuoloog verbonden aan de Nederlandse Vereniging van Seksuologie. 'De seksuele tevredenheid onder met name jonge vrouwen neemt al jaren toe. Aan de andere kant neemt de ontevredenheid over de frequentie toe.' Volgens Van Lunsen is de verklaring tweeledig: mensen vinden seks in een relatie belangrijk en stellen een bepaalde frequentie (veel seks) gelijk aan een gezond seksleven. Maar die frequentie komt onder druk te staan door ons steeds gejaagdere bestaan. 'Seks komt hierdoor in de knel.'

Het beeld dat in glossy's en televisieprogramma's wordt geschetst over hoe een fijn seksleven eruitziet, is bovendien niet reëel, stelt seksuoloog en relatietherapeut Vera Steenhart. 'De laatste decennia is de nadruk komen te liggen op hoe we 'leuke seks' hebben, welke standjes we daarvoor moeten beheersen en wanneer we tevreden kunnen zijn. Mensen denken dat ze daaraan moeten voldoen.'

Neerwaartse trend

Seks is inderdaad belangrijk voor een relatie, vervolgt Steenhart. 'Hormonaal gezien is fijne seks goed voor je lichaam, geest en welbevinden. Maar als je hoopt dat seks iedere keer het cijfer tien heeft, dan raak je vaak teleurgesteld.'

Steenhart ziet bij haar cliënten dat seks hen meer benauwt dan pakweg tien jaar geleden: seks wordt het sluitstuk van de dag, een verplicht nummer. 'Er worden steeds meer eisen gesteld aan jongvolwassenen, bijvoorbeeld op het gebied van werk. Als je dag boordevol deadlines zit en je 's avonds ook nog een gezin met jonge kinderen hebt, dan wordt het best ingewikkeld om ook nog passie in je lijf op te brengen.'

Dat veel mensen denken dat het gemiddelde op twee keer per week ligt, is al lang achterhaald. 'Dit was in 1991 nog wel zo', zegt Hanneke de Graaf, onderzoeker bij Rutgers. Wat dat betreft, is inderdaad sprake van een neerwaartse trend. Jongeren onder de 25 jaar beginnen ook steeds later aan seks, bleek vorig jaar al uit onderzoek van Rutgers. De leeftijd waarop de helft van de tieners hun 'eerste keer' beleven is in vijf jaar gestegen van 17,1 naar 18,6 jaar.

Meer entertainment

'Er is veel meer entertainment gekomen', geeft De Graaf als mogelijke verklaring. 'Je kunt jezelf elk moment van de dag vermaken, we vervelen ons minder. Hierdoor hebben we minder directe aandacht voor elkaar. Daar komt bij dat vrouwen meer zijn gaan werken. Door die dubbele belasting, werken en het huishouden, blijft er weinig tijd over voor seks.' Dit betekent volgens De Graaf niet per definitie dat ons seksleven slechter wordt: 'Er bestaan niet bepaalde normen die voorschrijven hoe vaak je het met elkaar moet doen voor een fijn seksleven.'

Wat hiervoor wel een goede graadmeter is? 'Aan een diagnose van een slecht seksleven komt altijd het criterium 'lijden' te pas', zegt psycholoog Ceryl Janssen, die een seksuologiepraktijk runt. 'Onder seksuele disfuncties vallen geen zin in vrijen, verminderd verlangen, erectieproblemen en pijn bij vrijen, maar er zijn ook mannen met erectieproblemen die daar helemaal niet onder lijden.' Toch zijn mensen volgens Janssen gevoelig voor berichtgeving over wat een 'normaal' en 'gemiddeld' seksleven inhoudt. 'Terwijl het gaat om plezier en tevredenheid. Dat kan ook met één keer seks per half jaar.'

Verwachtingspatroon

Dat de frequentie afneemt, moet in de context van de huidige maatschappij worden geplaatst, stelt Janssen. 'Voor een zwangerschap hoef je tegenwoordig niet per se seks te hebben en met apps kun je getimed seks hebben. Seks heeft nu een heel andere context dan in de tijd dat onze opa's en oma's relaties met elkaar aangingen.'

Seksuoloog Vera Steenhart probeert het verwachtingspatroon van haar cliënten aan te passen. 'Ik leg uit dat het beeld dat in glossy's wordt voorgeschoteld in real life anders is.'

Ze raadt stellen die ontevreden zijn over hun seksleven aan om meer begrip voor elkaar op te brengen. 'Seks heeft voor iedereen een andere betekenis. Vanmorgen zei een cliënt nog tegen me: 'Mijn man denkt regelmatig aan seks, maar ik denk aan die kast die nog moet worden uitgeruimd.' Het is ontzettend belangrijk om meer inzicht te krijgen over de beleving van seks voor je partner. Zodat de een niet de koude kikker is en de ander het heetgebakerde seksbeest.'

Een internationale trend

Amerika
Uit een grootschalig Amerikaans onderzoek, uitgevoerd door de San Diego State University en de Widener University, bleek vorig jaar dat Amerikanen aan het begin van dit decennium gemiddeld zeven keer per jaar minder seks hadden ten opzichte van begin jaren negentig.

Zweden
De Zweedse regering begon in 2016 op verzoek van Volksgezondheidminister Gabriel Wikström een grootschalig onderzoek naar signalen dat Zweedse stellen steeds minder seks hebben. 'We moeten niet alleen maar praten over bijvoorbeeld geslachtsziekten, maar ook over de positieve en met lust gevulde kanten van seks', aldus Wikström in een verklaring. De uitkomsten worden volgend jaar verwacht.

België
In België riep minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen donderdag uit tot date night, een vaste avond waarop koppels weer tijd voor elkaar zouden moeten maken. Vandeurzen in 2016: 'Maak van donderdag date-dag en blijf ook met je partner de beste vrienden. Een beetje meer tijd en aandacht voor elkaar kan wonderen doen.'

De helft van de vrouwen komt zelden of nooit klaar tijdens de seks, bleek uit onderzoek van seksuoloog Goedele Liekens en condoomfabrikant Durex. We onderwierpen de cijfers aan een factcheck: klopt dit?

Een op de drie kinderen jonger dan 10 jaar heeft weleens porno gezien op internet, veelal onbedoeld. Moet de leeftijd waarop ouders seksuele voorlichting geven daarom omlaag? (+)

Met de beste bedoelingen, om hun dochters te beschermen, voeden ouders meisjes nog altijd op met seksuele schaamte. Ook in het onderwijs krijgen meisjes vaak een andere boodschap dan jongens. Lees dit stuk uit Magazine van afgelopen voorjaar over de dubbele moraal bij seksuele opvoeding.

Waar is die dampende seks van in het begin gebleven? Wetenschapsjournalisten Aliëtte Jonkers en Enith Vlooswijk gingen op zoek naar de oorzaken van tanende seksdrift. In hun essay lees je waarom veertigers geen seks meer hebben.

Katja Schuurman houdt graag één hand vrij bij het lezen van erotische verhalen. Maar in haar bloemlezing Verboden Vruchten is ook ruimte voor Vasalis.

Het begon met wilde vrijpartijen en is nu een seksloos huwelijk. Jammer? Het kan anders. Maar dat gaat niet vanzelf. Dit stappenplan is het proberen waard.