Waarom leidt regen zo vaak tot monsterfiles in ‘filemaand’ november?
De Nederlandse autowegen zijn dinsdag ernstig verstopt. Een combinatie van regenachtig weer en een groot aantal ongelukken, zorgt voor veel files met veel vertragingstijd. Zowel de ANWB als Rijkswaterstaat spreekt van een filerecord voor dit jaar. De verkeersinformatiedienst van Rijkswaterstaat kwam tot een piek van 514 kilometer, veel meer dan verwacht.
Ook voor dinsdagavond wordt een zware spits verwacht door een combinatie van herfstweer en de ingetreden wintertijd. Rijkswaterstaat waarschuwt voor 400 kilometer avondspits, waar die normaal zo’n 150 kilometer lang is.
Regent het flink, dan zijn de files dikwijls fors. Wat maakt de impact van regen eigenlijk zo groot? ‘Men wordt onzeker’, constateert Karel Brookhuis, hoogleraar verkeerspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Het zicht wordt slechter en dan laten sommige automobilisten het gaspedaal wat los. Anderen blijven gewoon met 140 over de linkerbaan crossen.’ Dat verschil veroorzaakt problemen. ‘Meer variatie in snelheid en in afstand betekent meer onverwachte rembewegingen. En hup, je hebt een file’, aldus de verkeerspsycholoog.
Ook Rijkswaterstaat zoekt de gevaren in die hoek, gedurende ‘filemaand’ november. De automobilist zal de komende weken zoals ieder jaar moeten ‘wennen’ aan de wintertijd en de daarbij komende situatie op de weg, stelt de overheidsorganisatie. In die ‘opstartfase’ duurt de spits langer en zijn er meer files. Door de combinatie van donkerte en regen houden mensen in het verkeer meer afstand, waardoor er minder verkeer op de weg past. Zeker in het begin van de wintertijd zijn de ongevallen er veel in de categorie ‘kop-staart’.
‘Hoe meer cruise control, hoe beter’
De capaciteit op de weg neemt bij regenval hoe dan ook aanzienlijk af, blijkt uit onderzoek van de afdeling Transport & Planning van de TU Delft (2015). Zelfs bij lichte regen (minder dan 1,4 mm per uur), neemt de capaciteit op de weg met 2 procent af. Bij zware regenval is dat 7 procent. Ter indicatie: een driestrooks-snelweg met ruimte voor ongeveer 6.700 voertuigen per uur, kan in zo’n geval ongeveer 470 auto’s minder verwerken. Het KNMI verwacht dinsdag tussen de 10 en 25 mm aan regenval.
Wat rest de automobilist dan nog te doen? Cruise control is één optie, zegt Brookhuis. ‘Het verkeer is gebaat bij harmonie: als iedereen dezelfde snelheid aanhoudt, bijvoorbeeld. Dus zolang iedereen zich netjes aan de limieten houdt, is er niks aan de hand. Hoe meer cruise control, hoe beter.’ Rijkswaterstaat houdt het bij een goede voorbereiding: houd je ruiten en spiegels schoon en zorg dat je ruitenvloeistof bijgevuld is.
Door files en andere vertragingen zijn we de komende jaren nog veel langer onderweg
Het wegverkeer moet de komende vijf jaar rekening houden met sterk oplopend ‘reistijdverlies’ als gevolg van files en andere vertragingen. Op het hoofdwegennet, de snelwegen en de belangrijkste provinciale wegen die worden beheerd door Rijkswaterstaat, neemt tot 2023 bij een verwachte, gestage groei van het wegverkeer (8 procent) het reistijdverlies met 35 procent aanzienlijk toe.
Wegen en treinen worden almaar voller, moet er nóg meer asfalt en spoor bij? ‘Heel veel files hebben niets met capaciteitsdruk te maken’
Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) komt dinsdag met de jaarlijkse rapportage over alle verkeersbewegingen in Nederland. Daarin is de laatste jaren één constante verpakt: de mobiliteit staat meer en meer onder druk. Moeten we het spoor- en wegennet blijven uitbreiden of zijn andere maatregelen gewenst om verkeersinfarcten te bestrijden?