Troost, bovenmenselijkheid en afzien: koers en religie hebben in Vlaanderen dezelfde voedingsbodem

Soms doet zich het verheugende feit voor dat Pasen (altijd de eerste zondag na de eerste volle maan na de lente-equinox - wanneer de zon recht boven de evenaar staat en dag en nacht ongeveer even lang zijn) samenvalt met de veertiende zondag van het jaar. Dat is de dag waarop sinds wielerjunksheugenis de Ronde van Vlaanderen wordt verreden. Morgen is het weer eens zover en bevestigen in Vlaanderen koers en religie hun oude verbond.

Donderdag was ik met mijn vriendin bij de uitvoering van Bachs Matthäus Passion in de kerk van Naarden. Bij de ingang kwam ik tot mijn verrassing een bekende wielerjournalist tegen. Nu wist ik gelukkig dat ik in de kerk niet de enige zou zijn die profane verbanden zou leggen tussen het lijden van de Zoon van God en dat van de fietsende godenzonen, twee dagen later.

Het begon al toen het koor zong over de kostbare olie die door een vrouw over Jezus' hoofd werd gesprenkeld: 'Wozu dienet dieser Unrat? Dieses Wasser hätte mögen teuer verkauft und den Armen gegeben werden!' Ik rook meteen de glanzende oliebenen van de coureurs. Niet ter voorbereiding op het graf, zoals in Jezus' geval, maar wel ter voorbereiding op de zege op de dood, in het wielrennen verbeeld door de val. De val, meestal gevolgd door de wederopstanding, behalve wanneer een herrijzenis er wegens botbreuken echt niet meer inzit.

Maandag sluit in de Paterskerk van Roeselare een tentoonstelling die daar enkele jaren was te bezichtigen, onder de titel 'Koers is religie'. Roeselare ligt in West-Vlaanderen, epicentrum van het Vlaamse katholicisme én het Vlaamse wielrennen. In Nederland zou zo'n tentoonstelling zijn gedrenkt in ironie, maar daarvan was in Roeselare geen sprake. Het was een volstrekt serieuze en zeer creatieve kijk op de band tussen God en fiets. In een begeleidend filmpje zei de Vlaamse wielercommentator Karl Vannieuwkerke dit, toen hij oog in oog stond met Eddy Merckx: 'God op een fiets.'

Wij vinden dat, ondanks Merckx' nimmer geëvenaarde palmares, aan de overdreven kant. Ik heb Merckx weleens ontmoet en er viel weinig goddelijks aan hem te bekennen. Daar denken ze in Vlaanderen heel anders over. Een Vlaamse vriend die zich ooit kritisch uitliet over de fietsende mensenzoon - hij hintte zelfs op doping - werd bijna geëxcommuniceerd.

De veertien statiën van Jezus' kruisgang waren uitgebeeld aan de hand van wielerfoto's. Zoals die waarop Fabian Cancellara, drievoudig Ronde-winnaar, met zijn fiets als het kruis op zijn nek de Koppenberg op zeult.

Het leitmotiv van de tentoonstelling was een uitspraak van de vermaarde Flandrien Briek Schotte, tweevoudig winnaar van De Ronde: 'Wij waren goden voor de mensen, de enige goden die ze van dichtbij konden zien en er een klapke mee doen.' Briek, de gelovige katholiek, die in 2004 overleed op de gezegende leeftijd van 84 jaar - uitgerekend op de zondag van De Ronde. Veel duidelijker kon de Allerhoogste zijn respect voor de koers niet tonen.

Eénmaal vergat de Vlaamse wielerheld Johan Museeuw zijn rozenkrans mee te nemen in de koers. Het was in Parijs-Roubaix 1998 en prompt kwam hij ten val, brak zijn knie en overleefde maar ternauwernood de complicaties. Voor Museeuw was het volstrekt duidelijk hoe dat onheil zich had kunnen voltrekken.

Het AD liet gisteren Luc Van Looy, bisschop van Gent, aan het woord. Die zei dat hij het met Pasen heel druk had met het opvoeren van missen. Gelukkig had hij de hele dag een radio bij zich. Niet vanwege het Urbi et Orbi van de paus, maar om de koers te volgen.

Er was ook een biechtstoel in de Paterskerk. Daarin zat Lance Armstrong zijn zonden op te biechten tegen de priesteres Oprah Winfrey. In het koor van de kerk stond een metershoog kruis, opgebouwd uit fietsframes. Niemand die het blasfemie vond, het was duidelijk wat de inrichters wilden laten zien. Koers en religie hebben in Vlaanderen dezelfde voedingsbodem: de sterke menselijke behoefte aan troost, de hang naar het bovenmenselijke, de fascinatie met pijn en afzien.

Daarom zat de kerk in Naarden bomvol; daarom begeven een miljoen Vlamingen zich morgen naar hún Passion, met de Kapelmuur als hun Golgota.

Volgende week Parijs-Roubaix, de tocht door de hel.