Rifka Lodeizen levert een krachttoer als Astrid in zesdelige serie Judas (vier sterren)

Iedereen kent de tronie van Willem Holleeder. Heel wat minder mensen weten hoe zijn zus Astrid eruitziet. Ze schreef weliswaar het (verreweg) bestverkochte en meest besproken boek van 2016, maar de schrijfster – en hoofdpersoon – van deze autobiografische familiegeschiedenis bleef, om begrijpelijke redenen, grotendeels buiten beeld. Judas is inmiddels vertaald en bewerkt tot een toneelstuk en sinds dit weekend ook tot een zesdelige televisieserie.  

Het stelt de twee hoofdrolspelers van de serie Judas (regie Joram Lürsen, scenario Thomas van der Ree; het team van Gouden Kalf-winnaar Bankier van het verzet) voor een bijzondere uitdaging. Gijs Naber speelt Willem Holleeder (Minne Koole speelt in flashbacks de jonge Willem) en er is gekozen voor een benadering waar de bekende figuren zo veel mogelijk gelijkend zijn. En je bent er niet met alleen een forse neus en een gebitsprothese, want dat kan een rol letterlijk en figuurlijk in de weg zitten. Het is heel even wennen aan de Holleeder van Naber, al is het maar omdat de acteur zelf nauwelijks nog terug te herkennen is. Zodra je aan dat wonderlijke feit gewend bent, neemt het personage het volledig over. Naber schakelt duivels makkelijk tussen de geliefde jongen uit de Jordaan en de gewelddadige, paranoïde figuur die alles en iedereen om zich heen, zijn familie in het bijzonder, terroriseert.

Dan de (geweldige) rol van Rifka Lodeizen als Astrid. De gemiddelde kijker heeft geen vergelijkingsmateriaal en het personage bestaat uit ogenschijnlijk moeilijk te verenigen elementen. Haar vader (Kees Boot) mag de huishoudschool in haar toekomst hebben gezien; ze werd advocaat, terwijl ze met haar achternaam was verbonden aan ’s lands bekendste crimineel. Lodeizen levert een krachttoer door de dilemma’s rond het verraad van haar broer in elke scène te laten meevoelen.

En terzijde: acteur Ronald Top mag het Gouden Kalf winnen in de niet-bestaande categorie ‘stemimitatie’ voor de manier waarop hij het typische Peter R. de Vries-geluid te pakken heeft.

De serie opent met de eerste, mislukte aanslag op Cor van Hout in 1996. Het is de kennismaking met een ons sindsdien bekende wereld van liquidaties op straat, waarbij in dit geval vrouw en kind van Van Hout ook in de auto zaten die onder vuur werd genomen. De vrouw van Van Hout was Sonja Holleeder (Marit van Bohemen), zus van Astrid. De eerste aflevering van Judas vraagt te veel van de kijker, zeker als je een relatieve leek bent in het reilen en zeilen van de Amsterdamse onderwereld en het organogram met figuren als Klepper, Mieremet en Endstra niet paraat hebt. En dat er driftig tussen historische periodes heen en weer wordt geschakeld, waarbij personages door acteurs van verschillende leeftijden worden gespeeld, helpt ook niet echt.

In de loop van de serie vallen de flashbacks echter steeds beter op hun plek als bouwstenen voor de stap die Astrid en haar zus Sonja zullen zetten om tegen hun broer te getuigen. In de serie wordt ook uitgebreid de – zeker met terugwerkende kracht – verbijsterende episode geschetst waarin de vrijgelaten Willem Holleeder eventjes de getapte crimineel werd, een column in Nieuwe Revu kreeg en te gast was bij College Tour, terwijl hij tegelijk zijn familie bedreigde en overal verraad vermoedde.

Nederlands drama heeft er nog wel eens onder te lijden dat zaken te nadrukkelijk worden benoemd. Dat elke emotie een naamkaartje krijgt en dat elke vraag zo snel mogelijk wordt beantwoord. We weten dat Holleeder slachtoffer gaat worden van een wereld die hij zelf heeft gecreëerd; we zien dat hij en alle mensen om hem heen paranoïde aan het worden zijn: niet alleen omdat Naber en Lodeizen dat sterk spelen, maar ook omdat we duizend films en series hebben gezien waarin dat gebeurt in een misdaadmilieu. Dan zijn constateringen als ‘Misschien ben ik wel gewoon paranoia aan het worden’ niet echt nodig.

Judas heeft natuurlijk niet het budget van een Netflix-serie en het is begrijpelijk dat er dan voor flashbacks even een vintage Citroën 2CV en een hit van toen (kom er maar in, Herman Brood) bij worden gehaald. Ook andere Top 2000-nummers zijn wat al te zeer recht op de neus; als een muzikaal retrobehang.

Toch valt de titelsong It’s a Man’s World (gezongen door een vrouw) naarmate de serie vordert steeds meer op zijn plaats. Die man was in het leven van Astrid Holleeder lang haar vader en later haar broer, maar er is een moment dat zij en haar zus Sonja hun eigen wereld proberen in te richten. Passend: ‘But it wouldn’t be nothing without a woman or a girl.’

In de laatste aflevering melden de vrouwen die tegen Willem Holleeder getuigen (Sonja: ‘Wim heb Cor gedaan’) zich bij een zelfverdedigingscursus: permanente angst is de prijs die deze vrijheid kost. En in het laatste shot zien we hoe Wim als kind zijn zusje Astrid uit bed haalt omdat pa Holleeder bezoek krijgt van meneer Heineken. Ze staan daar, hand in hand, en de camera zoomt in: het gaat een leven lang duren om die hand los te laten.