Direct naar artikelinhoud
Reportage

Noodwet Brexit aan alle kanten uitgekleed door minister zelf en Tweede Kamer

De noodwet voor de Brexit werd donderdag onder vuur genomen door de Tweede Kamer. Het komt er vooral op neer dat het parlement een deel van de macht moet opgeven. En juist vanwege dat gevoelige gegeven moest minister Blok flink water bij de wijn doen. 

2019-01-24 16:23:22 DEN HAAG - Stef Blok, minister van Buitenlandse Zaken.Beeld ANP

De Tweede Kamer speelt donderdagavond een spelletje strippoker met de Brexit-noodwet van het kabinet. De ene na de andere fractiewoordvoerder dient een of meer amendementen in die de ‘vangnetbepaling’ in de wet stukje bij beetje uitkleden.

Voor aanvang van het Kamerdebat heeft minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken het omstreden wetsartikel al drie keer aangepast, maar de Tweede Kamer eist nog meer concessies. Blok concludeert dat hij schaakmat staat en gaat akkoord met de eisen van de coalitiefracties. Daarmee is zijn wet zeer waarschijnlijk gered. Volgende week zal de Tweede Kamer erover stemmen.

De ‘Verzamelwet Brexit’ van Blok regelt een aantal zaken rond de Brexit, zoals de erkenning van Britse rijbewijzen in Nederland en het recht op sociale uitkeringen voor Nederlanders die in het Verenigd Koninkrijk wonen. Dit zijn problemen die het kabinet kan voorzien, maar de Brexit kan ook onverwachte, schadelijke gevolgen hebben waarbij het kabinet snel noodmaatregelen moet kunnen treffen. Daarom geeft de wet bewindslieden de macht om in zulke situaties zonder vooroverleg met het parlement wetten buiten werking te stellen of aan te passen, dus in feite te regeren per decreet.

Geen enkel parlement geeft graag een deel van zijn macht op, ook niet in noodgevallen. Minister Blok beseft waarschijnlijk al voor het debat dat hij nog flink wat water bij de wijn moet doen om zijn wetsvoorstel te redden. Binnen een kwartier na aanvang van het debat doen coalitiepartijen D66 en het CDA al twee wijzigingsvoorstellen voor het omstreden wetsartikel 10. Zij vragen Blok onder andere om de duur van de noodregeling te verkorten van een jaar naar zes maanden. De ChristenUnie wil dat Blok een verwijzing naar de Grondwet in de wet opneemt. Ook GroenLinks, de SP en de Partij voor de Dieren keuren de wet in deze vorm af.

De VVD is de enige fractie die op voorhand wel met het voorstel van de eigen bewindsman kan leven. Al is het niet van harte, beweert fractiewoordvoerder Anne Mulder. ‘Een machtiging waarmee bewindslieden tijdelijk allerlei wetten opzij kunnen zetten is geen plezierig wetsartikel. Ik voel er geen enkel enthousiasme bij. Als de minister met de ingediende amendementen uit de voeten kan, dan zullen wij die steunen.’ Daarmee stelt de VVD zich onnodig slaafs op, vindt PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen. ‘Deze wet gaat over het inperken van onze eigen macht. En dan vraagt u aan de macht die u als parlementariër moet controleren of hij daarmee uit de voeten kan?’

Nog een paradox: verschillende Kamerleden vragen de minister om concrete voorbeelden van situaties waarin het kabinet de ministeriële decreten nodig denkt te hebben. Enigszins vertwijfeld antwoordt Blok dat dat onmogelijk is: de machtigingsbepaling is immers bedoeld voor omstandigheden die niet zijn voorzien, dus voor situaties waarvan we nu nog niet weten ze zich kunnen voordoen. Het enige dat hij erover kan zeggen is dat het kwesties van spoedeisend belang moeten zijn waarbij mensen- of dierenleed dreigt.

Over dierenleed gesproken: in het Kamerdebat figureren opvallend veel kippen. Kippen die in de haven van Hoek van Holland gebraden worden in de brandende zon, omdat de transporteur met zijn levende have Groot-Brittannië niet in mag. Britse kippen die over enige tijd niet meer volgens de Europese regels worden gefokt, maar die Nederland blindelings toelaat als gevolg van een ministerieel paniekbesluit vlak na de Brexit. De Kamerleden illustreren zowel de noodzaak als de risico’s van de controversiële noodwet aan de hand van potentiële pluimveeperikelen.

De VVD probeert de Partij voor de Dieren aan zijn kant te krijgen met een schrikbeeld van lijdend gevogelte. Boodschap: het dierenleed zal straks niet te overzien zijn als de PvdD tegen de noodwet stemt. ‘Brandende kippen op de kade’, ziet Anne Mulder in dat geval voor zich.

Het werkt niet. PvdD-Kamerlid Lammert van Raan stemt, net als de SP, hoogstwaarschijnlijk tegen.