Direct naar artikelinhoud
ReportageVAR

Afgesloten van de buitenwereld en met de hand op de alarmknop doet de VAR zijn werk

De videoscheidsrechter kan zich nergens achter verschuilen, met zijn 48 beeldschermen. Mentaal is het werk pittig, vertelt Serdar Gözübüyük. ‘Soms staat het zweet op mijn voorhoofd.’

Scheidsrechter Serdar Gözübüyük ( voorgrond ) in de VAR Room op het KNVB Centrum in Zeist.Beeld Klaas Jan van der Weij

FC Groningen – PSV nadert de rust als assistent-arbiters Serdar Gözübüyük en Rens Bluemink zich 184 kilometer verderop in Zeist over een beeldscherm buigen. Scheidsrechter Danny Makkelie heeft de thuisploeg een penalty gegeven na een duel tussen Luuk de Jong en Julian Chabot. Vanuit de controlekamer van de Video Assistant Referee (VAR) kijken Gözübüyük en Bluemink het moment beeld voor beeld terug. Is het een terechte strafschop?

Wat Gözübüyük (hoofd-VAR) en ­Bluemink (assistent-VAR) met elkaar bespreken, is niet te horen. Een glazen schuifdeur scheidt het KNVB ­Replay Center, zoals de fonkelnieuwe cirkelvormige ruimte met 48 beeldschermen (zes blokken met acht schermen) officieel heet, van een grote ontvangstruimte. Tijdens de wedstrijd wil de VAR niet gestoord worden. Het mag ook niet van de Fifa.

Logisch. Elk weekeinde is er discussie over de videoarbitrage. Waarom kreeg VVV-speler Peter van Ooijen half augustus geen rood voor de trap op de enkel van Ajacied Frenkie de Jong? En hoezo negeerde scheidsrechter Bas ­Nijhuis eind september zijn collega in Zeist toen die hem inseinde dat hij FC Utrecht-middenvelder Simon Gustafson onterecht rood had gegeven? En waarom greep scheidrechter Kuipers zondag niet in toen Feyenoorddoelman Bijlow gehinderd leek te worden door Ajax-spits Dolberg, een actie waaruit werd gescoord?

Ruim een uur voor de wedstrijd melden Gözübüyük en Bluemink zich ­zaterdagavond in het Voetbal Innovatie Centrum op de verder uitgestorven KNVB Campus. Een open keuken, lange houten tafel, twee flatscreens, Playstation en moderne leren bank en stoelen vullen de huiselijk ingerichte ontvangstruimte, waar een serene rust hangt. Tegen het plafond dienen voetbalschoenen als cijfers van een klok.

De VAR Room op het KNVB Centrum in Zeist.Beeld Klaas Jan van der Weij

De KNVB renoveerde het oude vergaderpand in het voorjaar toen duidelijk werd dat de VAR vanaf dit seizoen zijn intrede in de eredivisie zou maken. Daarmee ging een langgekoesterde wens in vervulling. De KNVB zette zich sinds 2011 in voor de videoscheidsrechter. De bond heeft voor de komende vijf jaar 9 miljoen euro gereserveerd voor het project.

Eerder dit jaar maakte de VAR zijn entree op het WK in Rusland. In Duitsland, Italië en Portugal keken een extra paar ogen het afgelopen seizoen al mee tijdens competitiewedstrijden.

Protocol en een blikje Red Bull

‘Achter een tv-scherm heb je een heel andere wedstrijdspanning dan wanneer je op het veld staat’, zegt Gözübüyük terwijl hij een blikje Red Bull opent. ‘Als scheidsrechter ben je veel meer een manager: je moet weten wat er leeft bij een club en de sfeer in het stadion aanvoelen. Als VAR wil je je collega zo goed mogelijk helpen en houd je je meer aan het protocol.’

Twintig minuten voor de aftrap in Groningen nemen Gözübüyük en Bluemink in volledig KNVB-outfit plaats achter hun bureau in Zeist. ‘Hallo Danny, Serdar hier. Hoor je mij?’, vraagt Gözübüyük via zijn headset aan scheidsrechter Makkelie. Hetzelfde doet hij bij de assistenten Mario Diks en Hessel Steegstra en vierde official Erwin Blank.

Bij Fortuna - PSV ging het eerder dit seizoen mis toen geen verbinding gemaakt kon worden met Zeist. Vierde official Stan Teuben kreeg een telefoon in zijn handen gedrukt zodat hij de aanbevelingen vanuit de controlekamer aan scheidsrechter Pol van Boekel kon doorgeven.

Communicatie is een van de punten die verbeterd moeten worden, erkent scheidsrechterscoördinator Dick van Egmond. Zowel bij scheidsrechters onderling als naar spelers, trainers en publiek toe. ‘Het is een ontwikkelingskwestie’, zegt hij zittend in de ontvangstruimte. ‘We willen ook dat het publiek in het stadion kan meekijken, maar dat vraagt ook een stukje techniek. We zijn pas net begonnen.’

Bjorn Kuipers raadpleegt de VAR tijdens Ajax - Feyenoord op 28 oktoberBeeld ANP Pro Shots

Klinisch schoon

Op het bureau van Gözübüyük en ­Bluemink liggen opstellingsformulieren en twee alarmknoppen. Een groene en rode. De één om de lijn met Groningen open te zetten, de ander om fragmenten te selecteren die zij nog eens willen terugzien. Verder is de ruimte klinisch schoon. Eten en drinken is verboden (alleen een flesje water is toegestaan). Gözübüyük: ‘Het is niet zo dat we hier met een bak popcorn de wedstrijden zitten te kijken.’

Tien minuten voor de aftrap sluit voor onbevoegden de glazendeur van het Replay Center. ‘Ik ga me vanaf nu concentreren op de wedstrijd. Soms staat het zweet op mijn voorhoofd. Mentaal is het pittig’, zegt Gözübüyük. Naast de videoscheidsrechters zijn een operator en technicus aanwezig. Twee supervisors houden toezicht.

‘De VAR heeft het voetbal schoner gemaakt’, stelt Van Egmond. De videoscheidsrechter greep de eerste negen speelronden 27 keer succesvol in. In vijf of zes gevallen had Van Egmond het graag anders gezien. ‘Dan heb ik het onder meer over de gemiste trap van Van Ooijen op De Jong en de onterechte rode kaart voor Gustafson.’

Als Makkelie in Groningen voor het rustsignaal fluit, loopt Gözübüyük ­vanuit de controlekamer naar de tv in de ontvangstruimte. Hij is benieuwd of de analisten in de FOX Sports-studio het een strafschop vonden. Vragen wil hij niet beantwoorden: ‘Niet nu. Ik zit midden in de wedstrijd.’ De meningen in de studio zijn verdeeld.

Van Egmond: ‘Wie had gedacht dat de VAR de eeuwige discussie over scheidsrechters zou uitroeien, komt bedrogen uit. Veel beslissingen blijven arbitrair. Het gaat erom dat we scheidsrechters voor grote fouten behoeden.’

Ook na de wedstrijd wil Gözübüyük niet al te veel los laten over het strafschopmoment. De scheidsrechter op het veld is degene die communiceert over de wedstrijd. Wel zegt hij: ‘Als VAR grijp ik alleen in als iets clearly wrong is. Bijvoorbeeld als er een strafschop wordt gegeven en ik zie dat er helemaal niks aan de hand is.’ Gözübüyük grijpt niet in en steunt de beslissing van Makkelie.

Dan zit de werkavond erop. Voordat Gözübüyük en Bluemink het gebouw verlaten, schudden ze elkaar de hand. ‘Bedankt voor de fijne samenwerking.’