Direct naar artikelinhoud
Liquidaties Iran

Minister Blok: Iran zat waarschijnlijk achter liquidaties in Nederland

Iran was betrokken bij twee liquidaties in Nederland. Inlichtingendienst AIVD beschikt over ‘sterke aanwijzingen’ dat het regime in Teheran de hand had in de moord op twee naar Den Haag en Almere gevluchte staatsvijanden. Minister Blok van Buitenlandse Zaken heeft dat dinsdag bekendgemaakt.

Den Haag 8 november 2017: In de Haagse Jan van Riebeekstraat wordt Ahmad Mola Nissi geliquideerd, de leider van de Iraanse verzetsbeweging ASMLA.Beeld Jos van Leeuwen

De liquidaties in Nederland van twee Iraniërs via meerdere schoten in het hoofd vonden al plaats in 2015 en 2017, maar het Nederlandse kabinet heeft lange tijd gezwegen over de mogelijke Iraanse betrokkenheid. Blok wil niet zeggen hoe lang hij al weet dat Teheran waarschijnlijk achter de moordpartijen zat die op klaarlichte dag plaatsvonden. Eén liquidatie (die in 2017 in Den Haag) vond nota bene plaats vlakbij Bloks eigen ministerie van Buitenlandse Zaken.

De VVD-bewindspersoon wijst erop dat Nederland in de zomer van 2018 wel acties heeft ondernomen door de Iraanse ambassadeur te ontbieden en twee Iraanse diplomaten uit te zetten. Maar ook die maatregel bleef aanvankelijk geheim. Pas nadat persbureau Reuters er lucht van kreeg, bevestigde de AIVD dat de diplomaten waren uitgezet. Over de reden zwegen de AIVD en Buitenlandse Zaken.

Kamerleden die vragen stelden over de liquidaties, kregen eveneens nul op het rekest. Volgens het kabinet konden er geen mededelingen worden gedaan, omdat er nog strafrechtelijke onderzoeken lopen naar de moorden. Die onderzoeken zijn ook nu nog niet afgerond.

Verijdelde aanslagen

De zaak is in een stroomversnelling gekomen doordat er in Denemarken en Frankrijk vorige jaar twee aanslagen zijn verijdeld. Daarbij is onder andere een Iraanse diplomaat gearresteerd, die een bom zou hebben geleverd om een aanslag te plegen in Parijs. Ook bij Kopenhagen werd een man van Iraanse afkomst gearresteerd, die betrokken zou zijn bij voorbereidingen voor een aanslag.

Anders dan Nederland wezen Frankrijk en Denemarken wel al snel de beschuldigende vinger naar Iran. Parijs kondigde eerder al eenzijdig sancties af tegen het ministerie van Inlichtingen en Veiligheid en een Iraanse onderminister daar die het brein zou zijn achter de activiteiten in Europa. Ook de Deense premier Lars Lokke Rasmussen pleitte meteen voor sancties. Nederland sloot zich toen nog niet aan bij die oproepen.

Blok verzekert dat Nederland achter de schermen wel degelijk zijn stem heeft laten horen de afgelopen maanden. Dat de Europese Unie nu gezamenlijk sancties afkondigt tegen het Iraanse inlichtingenministerie zou juist ‘op voordracht’ van Nederland gebeuren. Volgens de VVD’er is een groot verschil met Frankrijk, dat daar een Iraanse functionaris is gearresteerd. Nederland beschikt bij de moorden in 2015 en 2017 alleen over informatie van de AIVD. Het strafrechtelijk onderzoek heeft ook nog geen link met Teheran opgeleverd. De twee Iraanse diplomaten die in juni 2018 zijn uitgezet, zouden persoonlijk ook geen betrokkenheid bij de liquidaties hebben gehad.

Staatsvijand

De twee Iraanse slachtoffers in Nederland hadden geen link met elkaar. Van de in 2015 vermoordde Ali Motamed, een elektromonteur, bleef jarenlang onbekend dat hij in werkelijkheid een andere identiteit had: Mohammad Reza Kolahi Samadi. Hij was volgens Teheran betrokken bij een moordaanslag in 1981 waarbij 73 doden vielen. Het kabinet kende wel al snel na de liquidatie de ware identiteit van de man, maar maakte nooit bekend dat hij een staatsvijand van Iran was.

De in 2017 in Den Haag neergeschoten Ahmad Mola Nissi was leider van de ASMLA, een beweging die opkomt voor de Ahwazi, een Arabisch volk dat zich onderdrukt voelt in de olierijke Iraanse regio Khoezestan. Hij leefde sinds 2006 in Nederland. Teheran beschouwde hem als een terrorist, maar volgens zijn nabestaanden was hij louter actief bij de politieke tak van ASMLA.

Het is even voor vijf uur als er in de rustige Jan van Riebeekstraat in Den Haag meerdere schoten klinken. Een man valt neer op het trottoir. Een donkere BMW scheurt met gierende banden weg. De buurtbewoners kunnen vanuit hun flatje zien hoe reddingswerkers tevergeefs proberen het slachtoffer te reanimeren. De man overlijdt ter plekke aan meerdere schotwonden in zijn hoofd. Lees hier de reconstructie van de moord op een Iraanse staatsvijand.