De vuurpijl heeft er dit jaar een lastig broertje bij: de lanceerstandaard
Wie dit jaar vuurpijlen de lucht in schiet, moet een lanceerstandaard gebruiken. Doe je dit niet, dan riskeer je een boete. Al draait de maatregel natuurlijk in de eerste plaats om veiligheid. Vijf vragen over het product dat nét op tijd op de markt kwam.
Waarom is de lanceerstandaard sinds dit jaar verplicht?
De maatregel is een direct gevolg van het vernietigende rapport dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) vorig jaar uitbracht over het afsteken van vuurwerk tijdens Oud en Nieuw.
Vuurpijlen, zo schreef de OVV, zijn ‘intrinsiek gevaarlijk en nodigen uit tot onveilig gebruik doordat ze in de praktijk uit de hand worden afgeschoten of gericht worden op omstanders’. Die kunnen brandwonden en oogletsel oplopen.
Het gebruik van ‘een stevige en stabiele lanceerinrichting’ was volgens de OVV – die het liefst een totaalverbod ziet – noodzakelijk. Afgelopen zomer gaf het kabinet hier gevolg aan door de lanceerstandaard deze jaarwisseling verplicht te stellen. De huis-tuin-en-keukenstandaarden, in de vorm van een literfles met zand of water, mogen dus niet meer worden gebruikt.
Is zo’n lanceerstandaard wel écht veilig?
De standaard kent tal van varianten: de driepoot, de zespoot of simpelweg een rond plateau met een buis. Vuurwerkverkopers hebben de standaarden al jaren in het assortiment. Nadat bekend was geworden dat gebruik verplicht werd gesteld, klopte de brancheorganisatie bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aan. Want aan welke eisen moest zo’n standaard eigenlijk voldoen?
‘We kregen een vaag antwoord’, zegt Leo Groeneveld, voorzitter van BPN, de brancheorganisatie voor vuurwerkverkopers. ‘De standaarden moesten stabiel zijn, vaker bruikbaar en geschikt voor verschillende soorten pijlen. Maar een duidelijke norm ontbrak.’
Toch besloot de brancheorganisatie een grote partij op te kopen bij een fabriek in China waar al langer zaken mee werden gedaan. ‘We bestelden 250 duizend standaarden, terwijl we voorheen – toen gebruik nog niet verplicht was – op zo’n 10 duizend stuks zaten.’
Door de grote bestelling zakte de prijs aanzienlijk: van 4 euro naar 1,99 per stuk. Dat bedrag is voor rekening van de consument, die de lanceerstandaard bij bestelling van een pakket vuurpijlen krijgt meegeleverd.
In november testte de Inspectie Leefomgeving en Transport, onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, zes modellen op veilig gebruik. Veel te laat, volgens Groeneveld. ‘In de zomer was al bekend welke standaarden wij wilden gebruiken, maar toen wilde de inspectie niet testen.’
Een woordvoerder van de inspectie ontkent dit: ‘Wij hebben altijd willen testen, maar konden dit pas doen toen we de modellen kregen aangeleverd.’
Lang verhaal kort: alle zes modellen werden afgekeurd. Ze waren niet stabiel genoeg, waardoor het risico bestond dat ze bij harde wind zouden omkukelen. Ook bleek het materiaal – karton of kunststof – snel te scheuren bij het afsteken van een vuurpijl.
Wat is er met die 250 duizend standaarden uit China gebeurd?
Die moesten worden aangepast om aan de eisen van de inspectie te voldoen. ‘Door de pootjes van de standaard iets te verlengen of met metaal te verzwaren kwamen we tot nieuwe varianten’, zegt Leo Groeneveld. Daarnaast leverden vuurwerkimporteurs nieuwe standaarden aan, opgekocht bij verschillende fabrieken, in de hoop dat die de test wel zouden doorstaan.
Op de valreep werden twintig standaarden goedgekeurd. De vuurwerkverkopers hadden krap een maand om de nieuwe varianten op de markt te brengen. ‘Een gigaklus’, zegt Groeneveld. ‘We hebben een fabriek in Nederland ingeschakeld om metalen buisjes te produceren die de kunststofbuisjes vervangen. Die hebben we vervolgens nagestuurd aan de winkeliers.’
Groeneveld schat dat de aanpassing enkele honderdduizenden euro’s heeft gekost. ‘We vinden het oneerlijk om de consument te laten opdraaien voor de extra kosten, dus we zullen de rekening bij het ministerie neerleggen.’
Of het ministerie ook zal betalen? ‘Nee’, zegt een woordvoerder stellig. ‘Dat gaat niet gebeuren. De branche had ook meteen deugdelijke modellen kunnen aanleveren om te testen.’
Welke straf kan iemand krijgen bij het onjuist afsteken van een vuurpijl?
Een boete van een nog te bepalen bedrag, zegt een politiewoordvoerder. Al is de kans daarop klein. ‘Agenten gaan niet massaal controleren of er lanceerstandaarden worden gebruikt. Onze prioriteiten liggen ergens anders.’ Maar, waarschuwt de woordvoerder, iemand die een ongeluk veroorzaakt door vuurpijlen op de verkeerde manier af te steken ‘staat niet sterk tegenover de verzekering’.
Komen er meer maatregelen voor een veiligere jaarwisseling?
Zeker. Vanaf volgend jaar is de vuurwerkbril verplicht. Die zal door verkopers gratis aan klanten worden meegegeven. Een goede zet, vindt Leo Groeneveld van de brancheorganisatie, die dit jaar al twee miljoen brillen weggeeft. Hij hoopt de staatssecretaris ervan te overtuigen om vanaf volgend jaar single shots te verbieden. Dit populaire vuurwerk, bestaande uit een lichtkogel die op vijftien meter afstand tot ontploffing wordt gebracht, zorgt jaarlijks voor veel schade, letsel en geluidsoverlast. ‘Hier valt veel profijt te behalen’, zegt Groeneveld. ‘Veel meer dan bij de lanceerstandaard.’