Waar zijn de SP-burgemeesters? 'Roemer zou zeker een goede burgemeester zijn'

Hoeveel burgemeesters de SP eigenlijk heeft? Jesse Klaver van GroenLinks (tien burgemeesters) zou het echt niet weten. 'Dat zullen er niet veel zijn, vermoed ik.' Gert-Jan Segers van de ChristenUnie (elf burgemeesters) komt na enige aarzeling met het goede antwoord: 'Nul.'

Want zo is het: De SP, die zich in 2012 warmliep om een premier te leveren, die prat gaat op z'n puike wethouders in Amsterdam, die in 43 gemeenten aan het college deelneemt en in zes provinciebesturen meedoet, die een gewaardeerd lid - Ewout Irrgang - voor de Algemene Rekenkamer leverde... diezelfde SP staat buitenspel als het om burgemeesters gaat.

Vreemd is dat. Als GroenLinks, de ChristenUnie en de SGP burgemeesters hebben, dan komt de SP zeker in aanmerking. Natuurlijk hebben ze daar de kwaliteit voor in huis, zeggen zowel Segers als Klaver. Ze weten trouwens ook wel iemand die in aanmerking komt om de eerste SP-burgemeester te worden.

'Een burgemeester wordt steeds meer ook een pastoraal werker', zegt Segers. 'Het moet iemand zijn die boven de partijen staat, die de centrifugale krachten kan bedwingen. Roemer heeft iets burgervaderlijks. Ik zou zeggen: kom op Emile, doe het.' Klaver trekt dezelfde conclusie: 'Roemer zou zeker een goede burgemeester zijn.' Waarom het als partij handig is burgemeesters te leveren? Klaver: 'Ze dragen kennis aan over het lokaal bestuur. Het maakt je als partij completer.'

Toen burgemeestersbenoemingen nog in achterkamertjes werden bedisseld, was dat voor de SP de ultieme reden om niet mee te doen. Sinds met een vertrouwenscommissie uit de gemeenteraad wordt gewerkt, gaat dat argument niet meer op. Al in 2011 zei senator Tiny Kox, belangrijke stem in de SP: 'Het feitelijke bezwaar is verdwenen.' Het was de periode waarin de SP meer principes liet varen: het koningshuis hoefde niet afgeschaft, Nederland kon lid van de Navo blijven.

We zijn zeven jaar verder en Roemer kan nog steeds Emile d'n Eerste worden. Hij was zelf degene die onlangs het vuurtje oppookte. Tegen Omroep Brabant liet hij zich kort na zijn vertrek uit de fractie ontvallen dat hij een burgemeesterschap niet uitsloot. In 2015, toen SP-stad Heerlen na het vertrek van Paul Depla een burgemeester zocht, zinspeelde hij al eens op een SP'er: 'Ik mag hopen dat ze 'm krijgen.'

Niet alle SP'ers zijn al zo ver. Op de avond waarop Lilian Marijnissen als hologram werd gelanceerd, sprak ik een paar SP-statenleden. Ze kwamen met een interessante verklaring: een ideologisch geladen partij als de SP bewaart z'n beste mensen liever voor andere plekken, want het burgemeestersambt is een weinig politieke functie. Aanbiedingen genoeg, ze waren zelf ook al eens gepolst door een commissaris van de koning. 'Maar wij gaan liever de wijk in.'

Gretiger is Kamerlid Sadet Karabulut, die lid is van het comité dat in Amsterdam - keurig in lijn met de SP-beginselen - ijvert voor een gekozen burgemeester. Zij zegt: 'We waren druk met andere belangrijke zaken. Maar we hebben prima mensen in huis. Mij lijkt het goed als we burgemeesters leveren. We zijn eraan toe. Prachtig als je in die functie de samenleving kunt dienen.'

Uiteindelijk is het dan partijvoorzitter Ron Meyer die helderheid moet verschaffen. Hij heeft aan den lijve ondervonden dat de verhoudingen knap scheef kunnen trekken. In 'zijn' Heerlen haalde de SP zes keer zo veel stemmen als de PvdA. Toch wegen ze nu in het college even zwaar: twee SP-wethouders versus een PvdA-wethouder plus de PvdA-burgemeester. Die overigens mede door toedoen van Meyer - hij was voorzitter van de vertrouwenscommissie - werd benoemd.

Meyer spreekt als een echte partijvoorzitter. In de toekomst gaan we burgemeesters leveren, zegt hij, zoals de hele SP-top dat al jaren verzekert. Maar nu nog even niet. 'Een direct gekozen burgemeester is geen absolute voorwaarde, maar we moeten nog verder weg uit de achterkamertjes.' Met waardering spreekt hij over het Belgische systeem, waar de grootste partij in de coalitie de burgemeester levert.

De SP moet wat hem betreft de partij van de gestage groei zijn. 'Ik ben trots als mensen zeggen; wordt het niet eens tijd voor SP-burgemeesters. Daar spreekt vertrouwen uit. Maar onze prioriteit ligt elders: bij de thuiszorg, de sociale ongelijkheid.' De SP heeft dan ook niet - zoals GL of CU - een Kamerlid dat burgemeestersposten in de gaten houdt.

Maar wat nu als Roemer zich zou melden? 'Emile is een bijzondere partijgenoot. Hij is uitermate geschikt. Die mag bij mij voor alles aankloppen.'

_{Reageren? a.korteweg@volkskrant.nl}