Het schadeloket moet wat Wiebes betreft volkomen onafhankelijk zijn. 'De staat hoort daar niet bij en de NAM (gaswinningsbedrijf) ook niet.' De schadeafhandeling ligt sinds april stil en volgens de bewindsman is dat een 'falen van overheden'.

Een overgrote meerderheid van de Tweede Kamer wil dat er uiterlijk 1 februari een nieuw schadeprotocol is, een datum die Wiebes niet denkt te kunnen halen. Dat protocol moet voorschrijven hoe slachtoffers van aardbevingen als gevolg van de gaswinning hun schade hersteld en vergoed krijgen. Maar sinds april worden gemelde schades niet meer behandeld. Premier Rutte stelde eerst dat Groningse bestuurders daarvoor verantwoordelijk zijn.

Vertraging

Later nam hij dat terug en weet de vertraging aan de langdurige kabinetsformatie. Alleen Ruttes eigen partij, VVD, had geen kritiek op die lezing. Coalitiepartijen CDA en D66 namen er afstand van. D66-leider Pechtold meent dat de premier inmiddels zelf inziet dat zijn uitspraak over de lange formatie 'iets te kort door de bocht' was. Maar voor de Kamer bleef onduidelijk wat wel de belangrijkste reden is voor het stilliggen van de schadeafhandeling. 'Er is in de demissionaire periode van Rutte II onvoldoende mandaat gevoeld om knopen door te hakken', is de analyse van Wiebes, die in het vorige kabinet staatssecretaris van Financiën was.

Dinsdag stapten de Groninger Bodem Beweging (GBB) en het Groninger Gasberaad uit het overleg met het ministerie van Economische Zaken, de Nationaal Coördinator Groningen en de provincie dat moet leiden tot een nieuw schadeprotocol. De belangenorganisaties zeggen daar geen enkel vertrouwen meer in te hebben, onder meer omdat gasbedrijf NAM te veel invloed op het nieuwe protocol zou hebben.

Protocol

'Maar de NAM moet daar helemaal niets mee te maken hebben', zei Wiebes. 'Groningers moeten ook helemaal niets met de NAM te maken hebben.' Het schadeprotocol, legde Wiebes uit, is bedoeld om de schade af te wikkelen tussen degene die schade heeft ondervonden en de partij die verantwoordelijk is voor de schade. 'Dat is de NAM, en het protocol is bedoeld om de aansprakelijkheid af te wikkelen zonder de verantwoordelijke partij: de NAM. Maar ook de minister hoort daar met zijn vingers vanaf te blijven.'

GBB-voorzitter Jelle van der Knoop zei tegen RTV Noord: 'Wat ons het meest steekt is dat er een voorstel lag, gemaakt door de provincie, gemeenten, en maatschappelijke organisaties, dat nu compleet is genegeerd. Nu ligt er plotseling een concept-protocol dat fundamenteel afwijkt.' Zo bevat het nieuwe protocol volgens Van der Knoop niet meer de mogelijkheid om een tweede schade-expert in te schakelen voor wie het oneens is met het oordeel van de eerste expert.

Publieke tribune

Bij het debat dinsdagavond zat de publieke tribune vol met Groningers die ondanks vermaningen van Kamervoorzitter Arib applaudisseerden als een Kamerlid iets betoogde dat hen beviel. Het Groningse SP-Kamerlid Beckerman kreeg de meeste handen op elkaar met een emotioneel betoog over de vernedering die alle Groningers zouden voelen door het handelen van politiek Den Haag. 'We vechten voor onze veiligheid', zei Beckerman namens de Groningers, 'stop de vernedering.' En: 'Het was de rechter die de gaswinning naar beneden heeft gebracht, niet een minister.'

VVD'er Yesilgöz-Zegerius was het enige Kamerlid dat nuances plaatste bij het verlangen van de rest van de Kamer om de hoeveelheid te winnen gas zo snel mogelijk zo veel mogelijk naar beneden te brengen. De VVD steunt een lagere gaswinning dan het kabinet in het regeerakkoord heeft aangekondigd - naar 20 miljard kubieke meter per jaar. 'Maar als we vandaag de gaskraan dichtdraaien', zei Yesilgöz-Zegerius, 'dan zitten we morgen in de kou.'

20 miljard kuub

Wat Wiebes betreft ligt de 20 miljard kuub helemaal niet vast. 'Ik interpreteer het regeerakkoord als een oproep om binnen deze kabinetsperiode het winningsniveau zoveel mogelijk terug te brengen. Uiteindelijk moeten we helemaal van het gas af.' De bewindsman hoopt vooral de circa 200 grootverbruikers van Gronings gas ertoe te brengen dat ze minder afnemen. Ook probeert Wiebes de export van gas terug te brengen. 'Maar daar hebben we moeilijke gesprekken over te voeren met de buurlanden.'

Volgens vrijwel alle oppositiepartijen is het risico op aardbevingen zo goed als nihil als de gaswinning maximaal 12 miljard kuub is. De coalitiefracties wierpen tegen dat het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) het risico daarop 'aanvaardbaar' acht bij een winning van 24 miljard kuub. Maar die hoeveelheid dateert van voor de recente zware aardbeving Zeerijp. Daarna gaf de SodM een 'code rood' af en kondigde aan binnen twee weken te komen met een voor de veiligheid van de Groningers aanvaardbaar winningsniveau.

Coalitiepartijen CDA, D66 en ChristenUnie kondigden aan dat nieuwe advies te volgen.

Er is nog altijd geen nieuwe schaderegeling voor Groningen. Na eerst naar de regio gewezen te hebben, weet premier Rutte de vertraging zondag aan de lange kabinetsformatie. Opvallend, want eerder noemde hij dat zelf nog 'staatsrechtelijk geleuter'.

Na de zwaarste aardbeving in Groningen in vijf jaar klinkt de roep om het dichtdraaien van de gaskraan weer luid en zegt ook minister Wiebes: 'Nederland moet van het gas af'. Wat zou het betekenen als dat per direct gebeurt? (+)

Na de zware aardbeving in Huizinge van 2012 miste de overheid vijf jaar lang de wil om het gaswinningsdossier op te lossen. Maar sinds maandag ziet correspondent Jurre van den Berg een omslag. (+)

Het epicentrum van de aardbeving die Groningen begin deze maand opschrikte, lag bij Zeerijp in de gemeente Loppersum. Juist in dat gebied is de gaswinning helemaal stilgelegd. Läslo Evers van de vakgroep seismologie van het KNMI legt uit hoe het kan dat hier toch weer een beving plaatsvond. (+)

De aardbeving bij Huizinge was met een kracht van 3,6 de zwaarste klap tot op heden en maakte van een lot uit de loterij een veiligheidsprobleem. Vorige week maandag werd Groningen opnieuw opgeschrikt door een grote beving. In augustus vorig jaar, vijf jaar na de eerste beving, maakten we al de balans op.