Vakbeweging eist pensioen voor zzp’ers in ruil voor steun nieuw pensioenstelsel
Pensioen voor zelfstandigen is op het laatst een cruciaal struikelblok geworden in de onderhandelingen over een nieuw pensioenstelsel. De vakbeweging wil dat bedrijven die zzp’ers inhuren voor klussen, voor hen pensioenpremie betalen. Werkgevers zijn hier faliekant op tegen.
De voorwaarde van de vakbeweging heeft het overleg op scherp gezet. De bonden weten zich gesteund door de linkse oppositie. De werkgevers weten de VVD aan hun zijde. Zij willen geen beperkingen van het ondernemerschap waarvoor zzp’ers hebben gekozen.
Vakbeweging, werkgevers en kabinet onderhandelen al maanden over een nieuw pensioenstelsel. Het voorbereidend werk is gedaan in de Sociaal-Economische Raad door de sociale partners en deskundigen. Het is de bedoeling het overleg de komende dagen af te ronden. Donderdagavond spraken premier Rutte en minister Koolmees van Sociale Zaken opnieuw met de top van vakbeweging en werkgevers. Het overleg gaat donderdagavond verder.
De linkse oppositiepartijen – GroenLinks, SP, PvdA – zitten weliswaar niet aan tafel maar het kabinet en de vakbeweging hechten aan hun steun. De FNV wil geen akkoord sluiten zonder ‘linkse’ rugdekking. Het kabinet wil graag brede steun in het parlement voor de hervorming van het pensioensysteem.
Pensioen voor zzp’ers is een cruciale voorwaarde voor de vakbeweging en de linkse partijen. Zij hopen te bereiken dat zelfstandigen die structureel door bedrijven worden ingehuurd, maar nu te weinig verdienen om voor de oude dag te sparen, hierdoor wel pensioen opbouwen. Ook hopen zij zo het draagvlak voor pensioenfondsen te verbreden met nieuwe deelnemers.
Politiek ligt dit uiterst gevoelig. Werkgevers, VVD en in mindere mate D66 zien zzp’ers als ondernemers die hun eigen zaakjes kunnen regelen. De linkse partijen, maar ook het CDA en de ChristenUnie hebben vooral oog voor zelfstandigen die hun eigen zaakjes niet kunnen regelen omdat zij daarvoor te lage tarieven betaald krijgen. Denk aan de thuiszorgmedewerker, de eindredacteur en de postbezorger.
De vakbeweging wil, gesteund door SP, GroenLinks en PvdA, van het kabinet de toezegging dat werkgevers verplicht worden voor hen pensioenpremie af te dragen. Nu zijn zzp’ers voor bedrijven veel goedkoper dan werknemers. Dat kostenverschil zou verkleind worden als bedrijven pensioenpremie afdragen voor zzp’ers. Het voorstel geldt niet voor degenen die als zelfstandigen voor bijvoorbeeld particulieren werken, zoals de tandarts of de loodgieter die de kraan komt repareren.
AOW-leeftijd langzaam omhoog
Naast het pensioenvoorstel vragen vakbeweging, werkgevers en ‘links’ een tragere verhoging van de AOW-leeftijd. Volgens het huidige schema zoals dat in de wet is vastgelegd, komt de AOW-leeftijd in 2021 op 67 jaar en stijgt daarna door naar 67 jaar en drie maanden in 2022. In 2023 en 2024 gaat de AOW-leeftijd niet omhoog. Het kabinet wil de verhoging naar 67 jaar uitstellen naar 2023, de vakbeweging wil uitstel tot 2025. Een compromis, 67 jaar in 2024, ligt voor de hand.
De langzamere verhoging van de AOW kost de schatkist veel geld omdat de ouderdomsuitkering dan aan duizenden ouderen eerder wordt uitbetaald. Het kabinet wil deze tegenvaller verhalen op de begroting van Sociale Zaken. Dat verwerpen de sociale partners. De vakbeweging voorziet dat dit ten koste gaat van de sociale zekerheid, werkgevers vrezen lastenverzwaringen. Samen willen zij dat minister Hoekstra van Financiën deze rekening betaalt.
De vakbeweging wil ook dat de koppeling van de AOW-leeftijd aan de levensverwachting van 65-plussers wordt losgelaten. Die koppeling houdt in dat de AOW-leeftijd een jaar omhoog gaat als de levensverwachting van 65-plussers een jaar stijgt. Stijgt de levensverwachting een jaar dan kan de AOW-leeftijd een halfjaar omhoog, stelt de vakbeweging voor. Dit zou op lange termijn 5 miljard euro kosten. Dat stuit op een veto van het kabinet. Een ‘driekwart-koppeling’ zou mogelijk wel bespreekbaar zijn. Dan leidt een jaar hogere levensverwachting tot een negen maanden hogere AOW-leeftijd.
Samen willen vakbeweging en werkgevers dat de boete op vroegpensioenregelingen helemaal verdwijnt. Nu moeten werkgevers, als een werknemer met een gouden handdruk vervroegd met pensioen gaat, ook nog eens de helft van dat bedrag aan de schatkist betalen als boete. Koolmees heeft al voorgesteld deze boete te halveren maar dat gaat bonden en werkgevers niet ver genoeg. Zij willen bijvoorbeeld werknemers die 45 jaar een fysiek zwaar beroep hebben gehad vervroegd met pensioen laten gaan.
De vakbeweging realiseert zich terdege dat vertraging van de AOW-leeftijdverhoging, een andere koppeling van de AOW-leeftijd aan de levensverwachting en de boete op vroegpensioen door een volgend kabinet weer ongedaan kunnen worden gemaakt. Tijdens de crisis versnelde het kabinet Rutte II van VVD en PvdA de verhoging van de AOW-leeftijd ook. Daarom hechten zij nu des te meer aan een regeling voor zzp’ers. De rekening daarvoor komt bij werkgevers.