De delicieuze, excellente kersteend heeft een erbarmelijk leven gehad

Nederlanders zijn, anders dan de Fransen, geen woeste eendenverslinders. Kerstmis vormt daarop een uitzondering: een goed bereide eendenbout of -filet kan tafelgasten tot grote tevredenheid stemmen. De supermarkten springen hierop in door eend in de feestmaand onder luxueuze merknamen zoals Delicieux (Lidl) en Excellent (Albert Heijn) in het assortiment op te nemen.

_{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

Het leven van deze eenden is een stuk minder luxueus dan de verpakking doet vermoeden, stelt Wakker Dier. Waar de dierenwelzijnsorganisatie vorig jaar met kerst haar pijlen richtte op ‘het kooikonijn’ (dat inmiddels niet meer wordt verkocht), is dit jaar ‘de staleend’ aan de beurt.

Met radiospotjes en op sociale media worden Albert Heijn, Lidl en Aldi vanaf maandag dringend verzocht de eend definitief van het kerstmenu te schrappen.

‘Dit zijn de enige drie grote supermarkten die nog barbarie-eend verkopen, een staleend uit Frankrijk’, zegt Valeska Hovener, woordvoerder van Wakker Dier. ‘De eenden leiden een erbarmelijk leven, vergelijkbaar met de plofkip. Ze staan met duizenden op elkaar gepropt in een potdichte schuur met roostervloeren.’

Dertien per vierkante meter 

De eenden staan gemiddeld z’n dertienen op één vierkante meter. Doordat ze er niet op zijn gebouwd de hele dag op hun zwemvliezen te staan, komt kreupelheid vaak voor. Zwemwater ontbreekt, waardoor de eenden niet kunnen voldoen aan hun natuurlijke poetsbehoefte.

Barbarie-eenden staan bovendien bekend als een agressief soort: ze vallen elkaar geregeld aan, zeker als ze dicht op elkaar staan. ‘Hun snaveltjes worden daarom gekort’, zegt Hovener. ‘Een heel pijnlijke ingreep.’

Wetgeving voldoet

De woordvoerder van Aldi wijst erop dat de huisvesting van barbarie-eenden voldoet aan alle geldende wetgeving. ‘Hieronder vallen eisen voor daglicht en ventilatie. Water en voer zijn altijd aanwezig. Er is geen sprake van gedwongen voeding.’

Volgens Albert Heijn wordt deze ‘stevige, sappige eend vol smaak’ dagelijks door de boeren in de gaten gehouden. De wettelijke richtlijnen houden rekening met ‘de behoeften van de dieren’.

Lidl laat weten ‘de ontwikkelingen in de markt te volgen’. De supermarkt kijkt samen met de leveranciers ‘welke stappen gezet kunnen worden’.

De barbarie-eend, een stevige eend van het formaat kalkoen, wordt in Nederland niet gefokt. De vijftig eendenhouderijen die Nederland telt, huisvesten een andere soort: de pekingeend.

Chinese restaurants

‘Die worden verkocht aan Chinese restaurants of zijn bedoeld voor de export’, zegt Marko Ruis, onderzoeker dierenwelzijn aan de Wageningen Universiteit. ‘Omdat de eendenhouderij zo klein is, bestaat er voor deze sector geen welzijnsregelgeving. Maar de eenden hebben het in Nederland vergeleken met andere Europese landen relatief goed. De staldichtheid is bijvoorbeeld, met zeven à acht eenden per vierkante meter, veel lager dan in Frankrijk, en de vloeren zijn met stro ingestrooid.’

In de jaren negentig liepen eenden nog buiten. Europese mestmilieuwetgeving dwong ze de stallen in. Daar hebben ze alleen water via drinknippels. Open water in de stallen is lastig, zegt Ruis, ‘omdat water vermorst en de hoeveelheid mest hierdoor toeneemt. Dit zorgt voor meer ammoniakuitstoot in de stallen, en daarmee kom je weer in het geding met milieuwetgeving.’

De pekingeend kent overigens wel een vrije uitloopvariant. Die wordt verkocht door Jumbo, DEEN, Dirk, Hoogvliet en DekaMarkt. De dieren hebben weliswaar geen zwemwater, maar beschikken over stro in plaats van roostervloeren, hebben meer ruimte dan de gemiddelde staleend en kunnen naar buiten. 

Een goede ontwikkeling, vindt Valeska Hovener van Wakker Dier. ‘Als je met kerst per se eend wilt eten, koop dan deze variant. Bij kerst hoort het gevoel van goed doen. Dan moet je geen beest op het menu zetten dat een verschrikkelijk leven heeft gehad.’