Direct naar artikelinhoud
nieuwspolitieverhoor

Kwaliteit politieverhoor nog steeds twijfelachtig, advies om alle verhoren op te nemen

Met de huidige verhoortechnieken van de politie is de kans nog steeds groot dat een valse bekentenis wordt afgedwongen. Volgens politieman Koen Geijsen, die in november aan de universiteit van Maastricht promoveert op zijn onderzoek naar politieverhoren, is het met een neutrale, objectieve verhoorstijl nog steeds slecht gesteld. Geijsen adviseert dat alle verhoren van verdachten voortaan audiovisueel worden opgenomen.

Een verhoorkamer op een politiebureau.Beeld Hollandse Hoogte / Gerhard van Roon

Onlangs constateerde de ACAS, een adviesorgaan van de Hoge Raad, dat in de zaak van de  Arnhemse Villamoord, twintig jaar geleden, zeer waarschijnlijk negen mannen ten onrechte zijn veroordeeld op basis van valse bekentenissen die door de politie werden afgedwongen. Daarbij werd door de politie gedreigd, geïntimideerd, daderkennis voorgezegd en gelogen. Een van die rechercheurs geeft nog steeds onder meer les in verhoren aan de Politieacademie. De veroordeelden hebben langjarige celstraffen uitgezeten. Een van hen pleegde zelfmoord.

Inmiddels is de verhoorsituatie drastisch veranderd, zegt woordvoerder Pieter Beljon van de Politieacademie. De ‘bullebak’-strategie was destijds al een uitzondering. Bovendien zitten tegenwoordig advocaten bij het verhoor. Ook zijn zo’n tweehonderd politiemensen speciaal opgeleid en door het hele land beschikbaar voor het verhoor van kwetsbare verdachten. ‘Wij denken dat we met onze opleiding op de goede weg zijn’, zegt woordvoerder Beljon. ‘We zijn in toenemende mate bezig onderwijs en praktijk op de werkvloer aan elkaar te koppelen.’

Toch is de kwaliteit van de politieverhoren twijfelachtig, constateert Koen Geijsen. Voor zijn promotieonderzoek analyseerde hij 36 politieverhoren. In 85 procent daarvan werden vragen gesteld die volgens hem niet in verhoren thuishoren, omdat ze niet neutraal maar suggestief zijn. Er werden opvallend weinig open vragen gesteld, terwijl die volgens de onderzoeker juist de meeste informatie opleveren. Ruim driekwart van de verhoorders had geen enkele speciale of gevorderde verhoorcursus gevolgd.

Beïnvloedbaar

Het gevaar voor valse verklaringen is volgens Geijsen erg groot omdat de meeste verdachten een laag IQ hebben of kampen met psychologische of psychiatrische problemen en dus heel beïnvloedbaar zijn, terwijl de meeste politieverhoorders daarmee geen rekening houden of maatregelen treffen, zoals het raadplegen van een recherchepsycholoog.

De onderzoeker pleit er dan ook voor dat in principe iedere verdachte door de politieverhoorders wordt beschouwd als mogelijk kwetsbaar. Volgens hem is de Engelse methode investigative interviewing, de neutrale aanpak die voor deze beïnvloedbare groep verdachten het meest geschikt is, nog niet in Nederland ingedaald. Ook vindt Geijsen dat alle verhoren op beeld en geluid moeten worden opgenomen, om te kunnen controleren of het verhoor naar behoren is verlopen. Dit gebeurt nu met verdachten die van tevoren al zijn aangemerkt als kwetsbaar, maar ook met anderen kan men zich vergissen, aldus de onderzoeker.

Ook omstandigheden zoals slaapgebrek, door het het nachtenlang doorbrengen in een arrestantencel, kunnen verdachten kwetsbaar en beïnvloedbaar maken, stelt Geijsen. Dit vergroot de kans op een valse verklaring. Om die reden zouden arrestantencellen ‘mensvriendelijker’ moeten worden ingericht.