‘Hoe linkser de raad, hoe hoger de gemeenteheffingen’ - Klopt dit wel?
Berichten verspreiden zich vaak razendsnel, of ze nu kloppen of niet. Wij proberen de zin van de onzin te scheiden. Vandaag: hoe linkser de gemeenteraad, hoe hoger de gemeenteheffingen.
Van wie komt de claim?
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 hebben de nieuwe colleges hun eerste begroting samengesteld. Gemeenten verhogen de woonlasten – onroerendezaakbelastingen, afvalstoffen- en rioolheffing – gemiddeld met zo’n 3,5 procent. Maar de verschillen zijn groot, meldt De Telegraaf. De krant citeert onderzoeker Corine Hoeben van de Rijksuniversiteit Groningen: ‘Hoe linkser de raad, hoe hoger de gemeenteheffingen.’
Klopt het?
De Telegraaf borduurt voort op een rapport van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) waarin de gemeenteheffingen in de 37 grootste gemeentes op een rij zijn gezet. De krant heeft daar de samenstelling van de colleges naast gelegd. In gemeentes waar de PvdA meebestuurt, gaan bewoners gemiddeld 4,4 procent meer betalen dan vorig jaar, concludeert de krant. Ter vergelijking: in colleges waarin de VVD zit stijgt de belasting gemiddeld met 3,1 procent.
Het onderzoek is vrij grof qua opzet. Het maakt niet uit of een partij slechts één of vier zetels in een college heeft. Een partij bestuurt mee, of niet. Dat is het vertrekpunt. Idealiter zou je het aantal zetels als uitgangspunt nemen en dus het relatieve effect van partijen meten.
Toch klopt de conclusie van de krant in grote lijnen, verwacht Corine Hoeben, die meeschreef aan het rapport van het COELO. ‘De bevindingen van de Telegraaf zijn namelijk in lijn met die van een rapport van het COELO uit 2001. Vandaar mijn uitspraak in dat stuk: ‘hoe linkser de raad, hoe hoger de gemeenteheffingen’.’
Collega’s van Hoeben onderzochten in 2001 hoe de hoogte van de Onroerendezaakbelastingen samenhing met de politieke samenstellingen van de colleges van honderden gemeenten. Ze namen data uit 1996 onder de loep. Ze corrigeerden voor tal van factoren; bijvoorbeeld hoeveel bijstandsgerechtigden er in een gemeente wonen. Heb je meer bijstandsgerechtigden die de gemeentebelastingen niet kunnen betalen, dan heeft dat invloed op de hoogte van de belastingen die de andere inwoners moeten ophoesten.
Ook na correctie bleek: hoe linkser de raad, hoe hoger de gemeenteheffingen. Er lijkt dus een oorzakelijk verband. ‘En dat is logisch’, zegt Hoeben. ‘Linkse partijen pleiten doorgaans voor een grotere overheid.’
Maar hoe bepaal je of een partij links of rechts is? ‘Eind jaren negentig was dat makkelijker dan nu’, zegt Maarten Allers, directeur van het COELO. ‘Van veel lokale partijen is onduidelijk of ze links of rechts zijn. Maar die had je toen minder. De scheidslijnen zijn nu ook anders. D66 hebben we indertijd als linkse partij bestempeld. Maar tegenwoordig vaart de partij op economisch vlak een rechtsere koers. Ik zou niet weten hoe ik de partij nu zou moeten noemen.’
Conclusie:
De stelling ‘hoe linkser de gemeenteraad, hoe hoger de gemeenteheffingen’ lijkt te kloppen.