Golf van Guinee is nu ’s werelds gevaarlijkste piratenhotspot
Het aantal piratenaanvallen is het afgelopen jaar met ruim 10 procent toegenomen. Dat komt vooral door een stijging van incidenten in de West-Afrikaanse Golf van Guinee, waar Nigeriaanse oliepiraten relatief gemakkelijk hun gang kunnen gaan. Zo blijkt uit een rapport van IMB, de maritieme afdeling van de Internationale Kamer van Koophandel.
De Golf van Guinee, die grofweg loopt van het water voor de kust van Ivoorkust tot en met Gabon, is nu ’s werelds gevaarlijkste vaarwater: 79 van de 201 aanvallen wereldwijd in 2018 vonden daar plaats. Dat is een verdubbeling ten opzichte van het voorgaande jaar. 130 bemanningsleden zijn aan boord gegijzeld, en 78 zijn gekidnapt naar de Nigerdelta voor losgeld. In totaal zijn er drie Nederlandse schepen aangevallen.
De aanvallen in de Golf van Guinee worden hoofdzakelijk uitgevoerd door twee bendes van elk zestien Nigeriaanse fulltime oliepiraten, stelt een rapport van het Britse risicokantoor EOS Risk, dat jaarlijks de West-Afrikaanse veiligheidsontwikkelingen in kaart brengt. Nigeria is de grootste olie- en gasproducent van Afrika. Bijna alle grote oliespelers zijn er actief: onder wie Exxon Mobil, Chevron, Shell en het Noorse Statoil.
De piraten gaan routineus te werk. In grote vissersboten varen ze de zee op, om ver van de kust op speedboten verder te gaan. Ze slaan op tankers of bulkschepen hun slag, gijzelen bemanningsleden en nemen die mee naar eilandjes in een kreek van de Nigerdelta. Als het bedrag voor het losgeld eenmaal is onderhandeld, vaak binnen een maand, vragen ze nog om zogeheten deal sweeteners: telefoons, laptops, tablets of kwaliteitswhisky.
Zo verging het bijvoorbeeld vrachtschip FWN Rapide van de Groningse rederij ForestWave, dat vorig jaar op 21 april onderweg van Ghana naar Nigeria is aangevallen. Elf van de veertien bemanningsleden van verschillende nationaliteiten (geen Nederlanders) werden ontvoerd. Na een onderhandeling van drie weken – volgens ForestWave in ‘goede dialoog’ – zijn ze vrijgelaten. Over het losgeld is niets bekendgemaakt, zoals dat wereldwijd nooit gebeurt.
Corruptie
De oorzaken van de toename van de Nigeriaanse piraterij zijn complex, stelt het rapport van EOS Risk. Stijgende olieprijzen, corruptie en zwakke staten dragen bij aan een gevaarlijk klimaat in West-Afrika. Met name de corruptie vormt een probleem: die zorgt ervoor dat bij overheden soms de wil ontbreekt om de maritieme problemen aan te pakken.
Waarom treedt de internationale gemeenschap niet op, zoals ze dat ook succesvol voor de kust van Somalië doet? Volgens Jake Longworth van EOS Risk heeft dat te maken met andere omstandigheden. ‘Toen de VN in 2008 een mandaat gaven voor het bestrijden van de piraterij in de Somalische wateren, was Somalië een mislukte staat. Dat is niet het geval bij de Golf van Guinee. Daar grenzen soevereine Afrikaanse staten aan, die geen zin hebben in bemoeienis van buitenlandse machten.’
Ook heeft de internationale gemeenschap minder belang bij deze regio, zegt Longworth. ‘De Golf van Guinee is geen belangrijk strategisch knooppunt zoals de Hoorn van Afrika, waar de piraterij de essentiële handelsroutes langs de Rode Zee en de Perzische Golf bedreigt. Hier zijn de belangen simpelweg niet groot genoeg.’
De piraterij in de Golf van Guinee is bijzonder moeilijk te bestrijden, omdat de kleine speedboten van de Nigeriaanse piraten amper traceerbaar zijn. Op 21 maart 2018 vond de Obangame Express plaats, een jaarlijkse multinationale maritieme oefening om de samenwerking in de regio te versterken. 31 landen deden mee, waaronder elf Europese en Zuid-Amerikaanse. Desondanks vonden er tijdens die week alsnog negen aanvallen plaats.
‘Uiteindelijk ligt de oplossing op het land, niet op het water’, aldus Longworth. ‘De West-Afrikaanse staten zullen stabieler moeten worden en effectiever moeten optreden.’