Terwijl het kabinet een uiterst politieke oplossing vond om de worsteling met het VN-migratiepact te beëindigen, verruilde Geert Wilders het Binnenhof weer eens voor de rechtszaal en zegt Forum voor Democratie niet bij voorbaat nee tegen samenwerking met Rutte III.

Hier zijn uw politieke Dagkoersen.

Nog maar een maand geleden had vice-premier Hugo de Jonge geen idee waarover het ging toen hij als vervanger van premier Rutte op de wekelijkse persconferentie een vraag kreeg over het VN-migratiepact van Marrakech. Dat was aanvankelijk iets waarover in de Tweede Kamer alleen het Forum voor Democratie zich druk maakte. Het kabinet deed twee jaar mee aan de voorbereidingen van het Pact zonder zich ooit te realiseren dat een verklaring die migratie ‘als een gegeven beschouwt’ anno 2018 wel eens omstreden zou kunnen raken binnen de Nederlandse politieke verhoudingen. Zette Nederland zo niet de deur wagenwijd open voor immigranten?

Toen het politieke debat alsnog op gang kwam, koos het kabinet eerst de vlucht naar voren om vandaag weer terug te keren bij het aanvankelijke standpunt: Nederland gaat gewoon akkoord met het pact. Want het is juridisch niet bindend en er vloeien geen nieuwe rechten of plichten uit voort voor migranten. Aldus staatssecretaris Harbers, die het pact nogmaals door zijn juristen heeft laten bestuderen. Toch zal Nederland een speciale verklaring doen uitgaan waarin wordt benadrukt dat het pact niet bindend is en dat er  geen nieuwe rechten of plichten uit voortkomen. 

Dat klinkt dubbelop en zou de indruk kunnen wekken dat het kabinet toch niet zo zeker van z'n zaak is. Maar dat is echt niet zo, benadrukt Harbers: de bijgevoegde verklaring dient slechts om ‘de mogelijkheid van alternatieve interpretaties in de toekomst uit te sluiten’.  Vice-premier De Jong, die vandaag toevallig weer aan de beurt was voor de persconferentie na de ministerraad, zei het zo: ‘Er vloeien geen rechten of plichten uit voort, maar we willen elke juridische implicatie neutraliseren die anderen er mogelijk in zouden kunnen lezen.’

Terwijl ook Forum voor Democratie en de Partij voor de Dieren recentelijk pogingen deden om de politieke strijd te verplaatsen van het Binnenhof naar de rechtszaal, heeft niemand inmiddels meer ervaring op dat podium dan PVV-leider Geert Wilders. Ruim zeven jaar na de vrijspraak in zijn eerste proces en bijna vijf jaar na die beruchte ‘minder Marokkanen’-avond in maart 2014,  begon vandaag de rechtszaak in hoger beroep waarin moet worden besloten of zijn veroordeling wegens groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen overeind blijft. Ofwel dat het oorspronkelijke vonnis (wel schuldig, geen straf) juist scherper wordt. Want zowel Wilders als het Openbaar Ministerie is in beroep gegaan uit onvrede over de aanvankelijke uitkomst. 

Wilders’ verdedigingslinie is al enige tijd helder: hij meent dat de zaak van tafel moet omdat sprake is van een oneerlijk, politiek proces waarmee de scheiding der machten wordt geschonden. Wilders en zijn advocaat, Geert-Jan Knoops, denken te kunnen aantonen dat toenmalig minister Opstelten van Veiligheid zich in 2014 actief bemoeide met Wilders’ vervolging. Hij zou in gesprek met het Openbaar Ministerie op een proces hebben aangedrongen.

Opstelten zelf heeft dat steeds hardnekkig ontkend, evenals Justitie, maar Wilders ziet nieuwe aanknopingspunten in Kamervragen die deze week werden beantwoord door de huidige minister, Ferdinand Grapperhaus. Daaruit valt op te maken dat het onderwerp destijds in elk geval is besproken tussen Opstelten en het OM.

Knoops verzocht daarom vandaag opnieuw Opstelten als getuige te mogen horen, evenals voormalig OM-topman Herman Bolhaar en oud-topambtenaar Gerard Roes. Of hij zijn zin krijgt, wordt binnenkort pas duidelijk. 

De komende verkiezingen voor de Eerste Kamer werpen hun schaduw vooruit over het Binnenhof, zeker nu velen rekening houden met het scenario dat Rutte III daar z'n meerderheid gaat verliezen. Nadat eerder de PvdA en GroenLinks al druk waren met positie kiezen (Rutte hoeft niet aan te kloppen), meldt zich zaterdag in de Volkskrant ook Forum voor Democratie. Henk Otten, de lijsttrekker voor de Eerste Kamer, spreekt voor het eerst uitgebreid over de klachten over de democratie in eigen gelederen (‘enorm opgeblazen') , de vrijages met extreem-rechts (‘Paul Rosenmöller steunde het regime van Pol Pot, daar hoor ik jullie wat minder over') en over mogelijke samenwerking met het kabinet: ‘Het hangt van de uitslag af, maar ik verwacht dat ze aankloppen. Er moeten dan wel echt wat dingen veranderen, want we zijn niet van de kleine puntjes.’

Punt één, wat Otten betreft: ‘Terugtrekking uit het pact van Marrakech.’ Maar toen hij dat zei moest de persconferentie van De Jonge nog komen. 

Het hele interview met Otten leest u morgen in de Volkskrant.