Meteoriet met kracht van miljoenen atoombommen stortte ‘kort geleden’ op aarde
In het noordelijkste puntje van Groenland hebben Deense en Amerikaanse wetenschappers tot hun stomme verbazing een nog onbekende, 31 kilometer brede meteoorkrater gevonden onder het ijs. Bewijs voor een gigantische inslag in de steentijd, met een kracht van zo’n 5 miljoen Hiroshima-atoombommen tegelijk.
De krater is met een breedte van 31 kilometer groot genoeg om Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag alle vier in kwijt te kunnen. Ontstaan bij de inslag van een ijzermeteoriet van 1,5 kilometer groot, stellen de wetenschappers, die het gat deze week beschrijven in Science Advances. De ramp heeft mogelijk pas zo’n 12 duizend jaar geleden plaatsgevonden, aan de vooravond van de uitvinding van de landbouw. Dat is, in geologische termen, nog maar nét: prop de geschiedenis van de aarde in één etmaal, en de inslag was minder dan een kwartseconde geleden.
De dreun zal enorme gevolgen hebben gehad, aldus teamlid John Paden van de Universiteit van Kansas in een toelichting. Denk aan een gat van 7 kilometer diep, waarbij ongeveer één Krakatau-vulkaan aan gesteente op slag smolt of verdampte. ‘Er moet puin hoog de dampkring in zijn geslingerd, wat het klimaat beïnvloed zal hebben’, schetst Paden. Ook zal er veel ijs zijn gesmolten, met als gevolg een tsunami van zoetwater die de oceaanstroming zal hebben verstoord.
De krater, helemaal in het noordwesten van Groenland, werd vier jaar geleden al bij toeval opgemerkt door Deense onderzoekers. Gedetailleerder radaronderzoek wijst nu uit dat er onder de Hiawatha-gletsjer inderdaad een soort ronde arena ligt die sterk lijkt op een inslagkrater. In een smeltwaterstroompje dat van de krater af komt, vond het team bovendien ingedeukte zandkorrels en verglaasde druppeltjes gesteente, twee belangrijke kenmerken van een inslag.
Geologisch jong
Maar hoogleraar geologie en inslagdeskundige Jan Smit (VU Amsterdam) wil niet te vroeg juichen. ‘Dit lijkt leuk, maar het echte bewijs moet nog wel geleverd worden’, vindt hij. Want hoewel hij de gebutste korrels en andere puinsporen ‘overtuigend’ vindt, is het raar dat de krater geen opstaande bobbel in het midden heeft zoals alle kraters, en geen puin eromheen. ‘Er moet daar maar eens een boring gezet worden, dan weten we het zeker’, reageert Smit.
Onderzoeksleider Kurt Kjær denkt op zijn beurt die afwijking wel te kunnen verklaren: waarschijnlijk ziet de krater er een beetje gek uit omdat de inslag plaatsvond in een dikke ijskap, mailt hij desgevraagd vanuit Kopenhagen.
Onduidelijk is hoe oud de krater precies is. In elk geval stamt hij uit een tijd dat er al oermensen rondliepen, licht Kjær toe. ‘De krater is uitzonderlijk goed bewaard, en dat betekent dat hij geologisch jong moet zijn.’
Gek eigenlijk dat niemand de krater eerder opmerkte, vindt Paden. ‘Bij lage zon kun je op satellietbeelden echt de hele cirkel van de krater zien liggen.’