Regisseur en hoofdrolspeelster over Becoming Astrid, het verhaal over de dramatische tienerjaren van schrijfster Astrid Lindgren

Hun eerste herinnering aan de verhalen van de wereldberoemde Zweedse kinderboekenschrijfster Astrid Lindgren? Pernille Fischer Christensen (48) denkt onmiddellijk aan De Gebroeders Leeuwenhart uit 1973. Lindgrens parabel over het leven, ziekte, de dood en het hiernamaals, geschetst als sprookjesachtig land vol gevaren, drong rechtstreeks door tot haar ziel. ‘Door dat boek leerde ik dat mensen sterfelijk zijn’, zegt de Deense regisseur, die zich de afgelopen jaren met exquise gespeelde drama’s als A Soap (2006) en A Family (2010) richtte op de beslommeringen van de moderne westerse mens. ‘Dat je ooit afscheid zult moeten nemen van de mensen van wie je houdt. Dat is nogal wat om op je 6de tot je door te laten dringen.’

Bij de 25-jarige actrice Alba August schiet een minder zwaarmoedige eerste herinnering te binnen. De onbekommerd opgewekte boekenreeks over het rebelse meisje Madieke en haar zusje Liesbet verslond ze vroeger. Een kind dat zich weigert te conformeren aan de regels van het huishouden, dat sprak haar aan. ‘Ik las de verhalen keer op keer met mijn oudere zus’, zegt de actrice, die geldt als een van de grootste acteertalenten van Scandinavië (en als lichtpunt in de postapocalyptische Deense Netflixserie The Rain).

Fischer Christensen en August zouden moeder en dochter kunnen zijn. En zo praten ze ook geregeld, op het filmfestival van Berlijn, tegenover een groepje journalisten. Ze vullen elkaar aan, knikken geregeld instemmend of geven elkaar nadrukkelijk de beurt: ‘Wil jij deze vraag beantwoorden, Alba?’

Over Astrid Lindgren (1907-2002) gaat het, en over hun fraaie film Becoming Astrid (Unga Astrid in het Zweeds), waarin de vormende en opmerkelijk dramatische tienerjaren van de schrijfster op innemende wijze worden verbeeld. De film omvat vooral de periode tussen Lindgrens 16e en 21ste levensjaar, waarin ze als boerendochter dankzij haar schrijftalent een baantje krijgt bij de lokale krant. Ze belandt in een romance met haar getrouwde baas – een relatie die vermoedelijk minder evenwichtig was dan in de film wordt weergegeven – en raakt op haar 18de zwanger. Om te voorkomen dat er conform de Zweedse wet een vader moet worden geregistreerd, reist ze naar Kopenhagen om het kind, een zoon, op de wereld te zetten. De jongen wordt opgevoed door een stiefmoeder en Astrid stuit, zo suggereert de film, op de bron van haar creativiteit: een levenslange worsteling met haar onvermogen een goede moeder te zijn. 

De relatief onervaren August speelt de jonge Lindgren met een sublieme, ontroerende en ingetogen daadkracht. Uit de manier waarop Fischer Christensen over haar hoofdrolspeelster praat, spreekt dan ook enthousiasme en bewondering. ‘Voor het begin van de casting zat ik met de handen in het haar’, vertelt de regisseur. ‘De Astrid in de film is tussen de 16 en 21 jaar. Dan vraag je je af: wie moeten we daar in godsnaam voor nemen? Pas toen we klaar waren met het scenario (dat ze samen met haar vaste compagnon Kim Fupz Aakeson schreef, red.), drong het tot ons door dat we een personage hadden geschreven dat enorm moeilijk is te spelen.’ Ze slaakt een kreet als ze eraan terugdenkt. ‘Ik zocht naar een actrice die nieuwsgierigheid uitstraalt, die talent heeft en al een beetje weet wat ze doet, die sterk, zwak én emotioneel kan zijn. Ik kende Alba niet uit andere films, ze zit nog op de toneelschool. Na de vierde ontmoeting dacht ik: ja, wij kunnen samenwerken. Alba is een vechter, net als ik. We gaan beiden net zo lang door tot een scène goed voelt. Ik heb nog nooit een acteur of actrice ontmoet die op zo’n jonge leeftijd al zo ver is als zij.’

Voor wie de film over de jonge Astrid Lindgren heeft gezien, is het geen verrassing dat juist De Gebroeders Leeuwenhart zo bij Fischer Christensen is blijven hangen. Becoming Astrid is een aangrijpend, tamelijk zwaar drama over een ijzersterke vrouw die al heel jong heel snel volwassen moet worden. De daadkracht van haar latere personages is voortdurend in de jonge Astrid aanwezig, maar voor hun opgewekte levenslust is in haar eigen leven geen plaats. ‘Afscheid en verlies lopen als een rode draad door haar boeken’, zegt Fischer Christensen. ‘Astrid Lindgren dacht altijd dat ze schrijfster zou worden, maar ze heeft ook gezegd dat haar worsteling met het moederschap er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat ze wereldberoemd is geworden. Ze vertelde ook over de terugkerende nachtmerries waarin kinderen ’s nachts op haar deur klopten om te vragen of zij hen wilde helpen en verzorgen. Dat trauma maakte haar verhalen uniek.’

Alba August was verrast toen ze Lindgrens levensverhaal las, dat zo ver lijkt af te staan van de energieke avonturen van Pippi Langkous of De kinderen van Bolderburen. ‘Dat verhaal kende ik niet. Ook wist ik weinig over vrouwen in de jaren twintig; de films over die tijd gaan vrijwel uitsluitend over mannen en hoe dapper ze waren. Dus ik was verbaasd, gechoqueerd eigenlijk, te ontdekken hoe dapper zíj is geweest. Samen met Pernille en de andere geweldige vrouwen op de set ben ik in die tijd en in haar gevoel gedoken. Pernille heeft me echt door de opnamen gesleept: ze vertelde hoe het is een volwassen vrouw te zijn, zwanger te zijn, een kind te baren en wat dat precies met je doet. Hoe het is als de hormonen door je lijf gieren, hoeveel kracht je nodig hebt om je daardoorheen te slaan.’

De hoofdrol is complex: Alba speelt Lindgren van kind tot vrouw, terwijl de schrijfster als vrouw haar best doet soms toch nog kind te blijven. ‘Pernille stelde voor om alles zo veel mogelijk in chronologische volgorde te draaien, zodat Astrids ontwikkeling voor mij zo natuurlijk mogelijk zou voelen. Ik herkende me ook in haar, dat hielp. Ik voel me ook nog vaak kind, ik hou ervan de regels niet te volgen.’

Fischer Christensen: ‘Ik wilde een zo menselijk mogelijk verhaal vertellen. De valkuil tijdens het maken van een biopic als deze, is dat je op zoek gaat naar gebeurtenissen die het karakter van het hoofdpersonage zouden moeten verklaren: dít is waarom ze Pippi Langkous zo sterk maakte, dáárom heeft Pippi een paard.’ Hoewel je er volgens de regisseur niet aan ontkomt gebeurtenissen te tonen die bepaalde drijfveren mogelijk verklaren, bijvoorbeeld zoiets heftigs als de scheiding van moeder en kind, probeerde ze te waken voor al te eenduidige verklaringen.

‘Daarom maakte ik een film met Astrid Lindgren in het dna: haar gedachten en ideeën zitten in elk shot, zonder dat je ze eenvoudig kunt aanwijzen. Je hebt geen idee hoeveel citaten van Astrid, uit boeken en interviews, er in de dialogen verborgen zitten. ‘Kinderen hebben liefde nodig’, zegt Marie op een gegeven moment, de vrouw die zich als stiefmoeder ontfermt over Astrids zoon. Dat is een citaat van Astrid. Ik heb me vijf jaar lang verdiept in Astrid Lindgren en de tijd waarin zij leefde: ik las al haar boeken, interviews, de geschiedenis van de jaren twintig. Het is in mijn hoofd samengesmolten tot één grote klont: ik zou je niet eens meer kunnen vertellen welke informatie ik waar heb gevonden.’

Becoming Astrid toont een subversieve Astrid Lindgren, in een tijd waarin van jonge vrouwen wordt verwacht dat ze doen wat hun wordt gezegd. Hebben de regisseur en actrice een vermoeden waar dat rebelse karakter vandaan komt?

August, even worstelend met het Engels: ‘Subversief?’

Fischer Christensen: ‘Punk!’

August: ‘Ah. Ja, een goede karaktertrek.’

Fischer Christensen: ‘Er zit een shot in de film waarin Astrid op school zit, in groep vijf ongeveer. De klas poseert voor een foto, iedereen zit keurig op een stoel en zij is de enige die staat.’ De regisseur staat op van haar stoel en neemt een gedraaide pose aan, haar hand boven het hoofd van August. ‘Zo, ongeveer.’ De filmpers schatert.

August: ‘Dat baseerde je op een echte foto, toch?’

Fischer Christensen: ‘Inderdaad. Astrid was altijd al een artiest, een rebel. Becoming Astrid laat eigenlijk helemaal niet zien hoe ze zo is geworden. Ze is zo geboren.’

In Becoming Astrid krijgt de vrouw achter de beroemde jeugdboekenauteur de aandacht die ze verdient. Lees hier de recensie.