Direct naar artikelinhoud
ColumnBert Wagendorp

Eerlijk gezegd had ik geen idee van de vorige grote landbouwdoorbraak

Eerlijk gezegd had ik geen idee van de vorige grote landbouwdoorbraak

Vrijdagmiddag werd ik op de Volkskrant-site getroffen door de volgende kop: ‘Mogelijk grootste landbouwdoorbraak in tijden: 40 procent meer opbrengst uit gewassen’. Ik ben gek op zulke koppen. Voor een doorbraak, en zeker voor een grootste doorbraak in tijden, kun je me wakker maken. Doorbraken zetten de boel op z’n kop, bewijzen het ongelijk van sceptici, geven de burger moed en verbeteren het leven. Zonder doorbraken zaten we nog in een grot op rauw konijn te kauwen.

Eerlijk gezegd had ik geen idee van de vorige grote landbouwdoorbraak (kunstmest? Het eerste seizoen van Boer zoekt vrouw?). Maar wanneer de opbrengst van gewassen met 40 procent toeneemt, heb je geen hogere wiskunde nodig om te begrijpen dat de impact immens is. In de Volkskrant-serie ‘Hoe voeden we tien miljard monden in 2050?’ lag de vraag scherp op tafel. En jawel, hier was het antwoord al zomaar, op een vrijdagmiddag, er zit geen rem op de vooruitgang.

De doorbraak werd gepubliceerd in Science onder de kop: ‘Synthetic glycolate metabolism pathways stimulate crop growth and productivity in the field’. Gelukkig heb je de krant om je te wijzen op doorbraken, anders zouden ze ongemerkt aan je voorbij gaan. Tot je in je volkstuin opeens een krop sla met een doorsnee van een meter aantreft of een komkommer als een doelpaal.

De doorbraak betrof de succesvolle genetische modificatie van een tabaksplant. Amerikaanse wetenschappers ontdekten dat door toevoeging van een vreemd stukje genetisch materiaal aan het dna van de plant de opbrengst van tabaksbladeren 40procent toenam. Jammer, juist nu de populariteit van tabak drastisch is afgenomen, maar het principe werkt hoogstwaarschijnlijk ook in andere planten.

Volgens onze wetenschapsredacteur Maarten Keulemans is in de meeste planten sprake van ‘krakkemikkige fotosynthese’ en is die weeffout van de evolutie nu enigszins hersteld. Leve het menselijk vernuft! Fotosynthese (met lichtenergie worden CO2 en water omgezet in koolhydraten en zuurstof) is de chemische reactie waaraan we alles danken, inclusief onszelf.

‘De heilige graal in ons vakgebied is de fotosynthese’, verklaarde de Wageningse hoogleraar voedseltechnologie Louise O. Fresco vorig jaar in deze krant, als antwoord op de vraag naar de tien miljard monden. ‘De tijd is aangebroken dat we gaan werken aan het efficiënter maken van dat proces, zodat de opbrengst van gewassen kan worden verhoogd. Het proces is hypercomplex, reden waarom het nog niet is gelukt het te verbeteren.’ In het interview pleitte ze voor een flinke zak met geld voor onderzoek. Aan de Universiteit van Illinois, waar de doorbraak tot stand kwam, beschikten ze over zo’n zak. Aanvankelijk stuitte het onderzoeksvoorstel op problemen met de financiering. Die waren opgelost toen ’s werelds rijkste filantropen, Bill en Melissa Gates, 25miljoen dollar fourneerden.

Het kan nog wel een tijd duren voor de doorbraak ook praktische gevolgen zal hebben voor de voedselproductie, mogelijk tien jaar. Dat heeft te maken met ons wantrouwen jegens genetische modificatie. Daarover schrijft Louise Fresco in Hamburgers in het paradijs geweldig boek, lekkere titel. Genetische modificatie, schrijft zij, is in de ogen van veel mensen in strijd met de natuur en dus gevaarlijk. ‘Alleen de goden kunnen de oncontroleerbare krachten die uit kruisingen zouden voortkomen in bedwang houden.’ Daarmee zijn de honderden miljoenen hongerlijders niet geholpen.

Nu de mens in staat is gedetailleerd te sleutelen aan het dna van levende wezens, zal de discussie over de consequenties van de gentechnologie steeds vaker en frequenter terugkeren. Die gaat voor veel meer doorbraken zorgen, waaronder zeker een paar die tot de grootste aller tijden zullen behoren.

De Amerikaanse journalist Charles C. Mann schreef in het boek The Wizard and the Prophet over de twee benaderingen van oplossingen voor de grote wereldproblemen (voedsel, energie, opwarming). De Tovenaars geloven in technologische innovatie (en in het risico dat het conservatisme van de profeten met zich meebrengt), de Profeten in soberheid en matiging (en in het door de Tovenaars veroorzaakte gevaar).

Ik ben er nog niet helemaal uit, maar ik neig tot de Tovenaars. Nog één zo’n topdoorbraak en ik ben om.