Direct naar artikelinhoud
NieuwsIntocht Sinterklaas

Amnesty: Kick Out Zwarte Piet onvoldoende beschermd door politie en burgemeesters

Amnesty International en het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid vinden dat politie en burgemeesters slecht zijn omgegaan met demonstraties rond Zwarte Piet dit weekeinde. Ze noemen het een ongewenste boodschap dat demonstraties van tegenstanders werden ingeperkt of verboden. Dat gebeurde omdat de openbare orde in het geding zou zijn geweest.

en
Tijdens de intocht van Sinterklaas in Eindhoven stonden de PSV fans tegenover de demonstranten van Kick Out Zwarte Piet.Beeld EPA

De problemen zijn te wijten aan het ‘verkeerde signaal’ dat vorig jaar in Friesland is afgegeven, oordeelt Jan Brouwer, hoogleraar recht en samenleving in Groningen en directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid. ‘Het optreden van de politie daar was beneden alle peil: ze hadden wel degelijk kunnen ingrijpen bij de wegblokkades. Nu denken voorstanders van Zwarte Piet dat het helpt om te dreigen met geweld: hoe hoger je van tevoren van de toren blaast, hoe groter je kans op succes.’

Zaterdag verbood de burgemeester van Nijmegen een demonstratie tegen Zwarte Piet omdat de veiligheid van de betogers niet langer kon worden gegarandeerd. Supporters van voetbalclub NEC hadden aangekondigd de protesten ‘niet te zullen tolereren’. Zwolle verbood een demonstratie van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) met achttien deelnemers. ‘Dit is een stevig besluit en zo’n besluit nemen wij dan ook pas wanneer er echt geen alternatieven meer zijn’, aldus de Zwolse burgemeester in een schriftelijke verklaring. ‘Dat is nu het geval, de risico’s zijn te groot. Voor ons staat nu de veiligheid van de demonstranten voorop.’

In Eindhoven werden twintig betogers van KOZP opgewacht door 250 leden van de harde kern van PSV. De politie dreef de twee groepen uiteen. De schreeuwende hooligans gooiden met eieren en blikjes, de KOZP-leden zwegen en hielden protestbordjes omhoog. In Tilburg verrichtte de politie zondag tientallen arrestaties onder voorstanders van Zwarte Piet. Ze waren volgens de politie op weg naar een locatie waar tegenstanders van Zwarte Piet zich ophielden. Ook in Den Haag, Hoorn en Rotterdam was de sfeer gespannen.

Volgens hoogleraar Brouwer zitten de problemen niet aan de kant van Kick Out Zwarte Piet. ‘Deze organisatie heeft heel veel te verliezen als ze over de schreef gaan. Het is de andere kant waar men iets mee moet. Naar deze groep moet je een duidelijk signaal afgeven. Bestuurders, ook onze premier, moeten meer begrip tonen voor dat deel van de gekleurde bevolking dat diepgewortelde gevoelens heeft tegen Zwarte Piet. Vervolgens moet je de gevoelens van allebei de kanten zien te kanaliseren. Anders komt dit probleem elk jaar terug.’

In Den Helder moest Kick Out Zwarte Piet van de gemeente zelf per tien betogers een gecertificeerde beveiliger inhuren. ‘Dat demonstranten zelf professionele beveiliging in moeten huren, betekent dat je een financiële drempel opwerpt om te demonstreren’, aldus Brouwer. ‘Dat is in strijd met het grondwettelijke gedachtegoed en kan derhalve niet.’

Geen eigenrichting

Een woordvoerder van de Nationale Ombudsman benadrukt hoe belangrijk het is dat demonstranten hun mening kunnen laten horen. ‘Juist als je bang bent voor verstoring van de openbare orde, moet je extra maatregelen nemen, zodat een demonstratie kan doorgaan. Demonstranten hebben het recht om hun mening te uiten op een relevante plek en een relevant tijdstip. Dat is ook wat de rechtbank van Leeuwarden heeft gezegd in het vonnis tegen de blokkeerfriezen.’

Amnesty International roept het kabinet op de bedreigingen en het geweld tegen vreedzame demonstranten scherp te veroordelen. ‘In een democratische rechtsstaat is geen plaats voor eigenrichting.’ In een opiniestuk in de Volkskrant riep directeur Eduard Nazarski van Amnesty Nederland premier Rutte eerder al op om ‘ondubbelzinnig duidelijk’ te maken dat iedereen in Nederland dezelfde fundamentele rechten en vrijheden heeft om te demonstreren.

Minister Ferdinand Grapperhaus (Justitie) kondigde zondag strafrechtelijke vervolging aan tegen relschoppers in Eindhoven. ‘Dit hoort niet in onze samenleving.’ GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg constateert een tegenstrijdigheid in het kabinetsbeleid. Enerzijds roepen Rutte en Grapperhaus op om niet tegen Zwarte Piet te demonstreren op de dag van de Sinterklaasintocht. ‘Anderzijds stuurt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken een instructie naar de burgemeesters dat het recht op demonstreren erbij hoort, binnen het zicht van de Sinterklaasintocht.’

Hoogleraar Jan Brouwer: ‘Door de ervaringen in Friesland denken voorstanders van Zwarte Piet dat dreigen met geweld loont’
Zaterdag kwamen op tal van plaatsen geplande demonstraties van de protestbeweging tegen Zwarte Piet niet of nauwelijks van de grond. Aanleiding waren dreigementen van voorstanders van Zwarte Piet. Burgemeesters voelden zich hierdoor genoodzaakt de geplande protesten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) af te blazen of te verplaatsen. Hoe kon dit gebeuren?