Omwegtoerisme voor een betere reiservaring

Door groeiende toeristenstromen die de wereld overtrekken in milieuvervuilende vliegtuigen staat reizen niet in een onverdeeld positief daglicht. Dat is jammer, want reizen is goed voor jezelf én de wereld. Reisredacteur Noël van Bemmel legt uit waarom, in een verhaal bezaaid met lijstjes voor een betere reiservaring. Gemaakt door mensen die dol zijn op reizen, maar dan wel graag op een slimme manier.

Wie zomaar wat googelt op een bestemming, belandt al snel op de website van een verkeersbureau of op het vage recensieplatform Tripadvisor. En ook die beperken zich voornamelijk tot populaire attracties. Dat doen ook de meeste influencers op Instagram en Facebook. Als je niet oppast sta je weer voor een rek vol koelkastmagneten.

Om de lezer te helpen bij het vinden van alternatieven, selecteerde de Volkskrant - met hulp van deskundigen – acht lijsten met nuttige websites, blogs, reisbladen, touroperators en platforms vol alternatieve bestemmingen en originele ervaringen. Gemaakt door mensen die dol zijn op reizen, maar dan wel graag op een slimme manier.

Het Noorderlicht bekijken in Lapland, Foto: Sanne de Wilde

Van serieuze reisjournalistiek tot de hipste hotels en ruigste reisreportages: Dit zijn de beste reisbladen

expanded Klik hier om te bekijken

Hoe maak je de beste foto’s, of schrijf je het beste reisverhaal? Dit zijn de beste ‘how to’-reisboeken

expanded Klik hier om te bekijken

In films hoor je het wel eens fluisteren tegen de stervende held of heldin: ‘Denk aan de mooiste plek waar je ooit bent geweest...’ Waar zou ik dan aan denken, terwijl een arts op zich laat wachten en mijn lichaam koud wordt? De mistige fjorden van Chili maken een kans, een hoge bergpas in de Himalaya en een bloeiende alpenweide in Slovenië. Of toch: een nachtelijke zwempartij in de warme Caribische Zee met lichtgevende diertjes onder mij en fonkelende sterren boven mij. Zo zou ik het heelal in zweven.

Zulke bijzondere reiservaringen hebben één ding gemeen: verkregen door net een stapje verder te gaan dan de meute. In Chili huurde ik een terreinwagen met slaapcabine en hobbelde door waar het asfalt ophoudt, in Nepal bereikte ik misselijk en duizelig een vallei waar ik onthaald werd alsof ik er de eerste toerist was (misschien was het wel echt zo), op Bonaire had ik mazzel dat er zeevonk was. Maar ja, dat merk je pas als je na middernacht van de pier springt.

Wat ontbreekt op mijn lijstje van beste reiservaringen: de piramides, de Grand Canyon, Machu Picchu of de Chinese Muur. Topattracties die je volgens de brochures gezien moet hebben voordat je doodgaat. Maar daar ben ik het niet mee eens: al op de parkeerplaats trekken souvenirverkopers aan je mouw, je wurmt je langs rekken met koelkastmagneten en petjes om te eindigen in een menigte opgewonden buitenlanders die zichzelf fotograferen met hun smartphone. Na afloop brommen bezoekers: ‘Érg toeristisch, maar ja, je moet het toch gezien hebben’.

Van treinengek Mark Smiths meest nauwkeurige treinsite tot bespaartips voor backpackers: dit zijn de nuttigste reiswebsites

expanded Klik hier om te bekijken

Van locals voor reizigers: dit zijn de beste lokale bloggers

expanded Klik hier om te bekijken

Wandelen in Kirgizië

Is dat zo? Als reisredacteur van de Volkskrant vermijd ik beroepshalve toeristische topattracties en zoek ik steevast naar alternatieven. Detourism noemen de Engelsen dat. Voor een betere reiservaring en minder overlast voor bewoners. Zoek liever chimpansees in het zuiden van Rwanda dan de populaire berggorilla in het noorden voor 1.500 dollar per uur. Vergeet het Japanse Kyoto, waar Westerse toeristen rondlopen in huurkimono’s, en kies voor de kustplaats Kanazawa met even fraaie zenparken en houten samoeraiwoningen.

Maar als je dan toch voor de bucketlist gaat, doe het creatiever. Arriveer in het laagseizoen, check op Google Maps welke dag en tijdstip impopulair zijn, zoek op internet naar een alternatieve aanpak. Rij bijvoorbeeld drie uur door naar een stuk Chinese Muur dat recent is gerenoveerd, huur een fiets en ontdek nabijgelegen tempels rond Angkor Wat, boek een meerdaagse raftingtocht en ervaar de Grand Canyon van onder. Dat kost weliswaar meer moeite en geld, maar dan heb je na terugkeer wel een mooiere ervaring.

Gebrek aan verbeelding domineert de toeristenindustrie. Toeristen, gemeentebesturen en reisaanbieders kiezen voor dezelfde bestemmingen en dezelfde niet-te-missen hoogtepunten, waardoor massatoerisme afgelopen twee jaar veranderde in overtoerisme. De inwoners van Venetië, Barcelona, Dubrovnik en Amsterdam kwamen in opstand. Befaamde stranden in Azië stelden restricties in, boze boeddhisten klaagden over klauterende bezoekers op hun tempels. Tel daar het kerosineverbruik van verkeersvliegtuigen en zware stookolie van cruiseschepen bij op, en je begrijpt hoe toerisme haar vrolijke imago heeft verloren.

Van de beste stadtours tot hoogtepunten uit de wereldliteratuur per bestemming: dit zijn de handigste reisplatforms

expanded Klik hier om te bekijken

Van fietsen langs de Noordzee tot safari in Namibië: dit zijn de meest verantwoorde en duurzame touroperators

expanded Klik hier om te bekijken

Tijdens de fietstocht een quokka fotograferen op Rottnesteiland (Perth, Australië). Foto: Noël van Bemmel

De verdediging kwam van een agentschap van de Verenigde Naties. De UN World Tourism Organisation haastte zich de voordelen van toerisme op te sommen: het levert geld op (1,4 biljoen euro per jaar in 2017 - da’s 12 nullen) en werkgelegenheid (10 procent van alle banen in de wereld). De VN ziet toerisme als een zeldzaam middel om armoede te bestrijden in achtergebleven gebieden. Goed voor de volksgezondheid, het onderwijs, de positie van minderheden en voor meer wederzijds begrip. Het toerisme groeit jaarlijks met zo’n 5 procent, wat er verder ook gebeurt in de wereld, dus dan kan het maar beter geld en werkgelegenheid brengen op de juiste plekken.

Overtoerisme - het moment waarop een bestemming haar identiteit verliest en bewoners gaan rebelleren - is volgens de VN het gevolg van de groeiende toeristenstroom (van 25 miljoen in 1950 tot 1,3 miljard personen in 2017) in combinatie met wanbeleid door overheden en commerciële partijen. In het recente VN-rapport Overtourism? Understanding and managing urban tourism growth beyond perceptions formuleren onderzoekers elf strategieën en 68 maatregelen voor stadsbesturen. Zoals het verspreiden van toeristen door de stad, het omleiden van bezoekersstromen, het investeren in infrastructuur en het creëren van ervaringen waar bewoners ook wat aan hebben.

Avondlicht in het noordelijke deel van Schotland. Wij zijn op zoek naar een goed camperplek.

Maar waarom wachten op overheden? Wie slim is leidt zichzelf om. Dat levert een betere reiservaring op en minder overlast voor bewoners. En als je toch bezig bent: reis een beetje duurzaam. Pak de trein als dat kan, of kies een hotel met een Green Key-certificaat (minder energie- en waterverbruik). Slaap in een homestay of boek een etentje bij een familie thuis. Dat maakt een reis leuker en levert meer op voor de plaatselijke economie.

Van de liefste bemanning tot de lekkerste vliegtuigmaaltijden: dit zijn de beste luchtvaartmaatschappijen

expanded Klik hier om te bekijken

Van trendy studentenflat tot smaakvolle luxe: dit zijn de beste hotelketens

expanded Klik hier om te bekijken

Surfen in het kleine vissersdorpje Taghazout (Marokko). Foto: Marcel Wogram