Direct naar artikelinhoud
ReportageProtest Frankrijk

Honderdduizenden ‘gele hesjes’ blokkeren Franse wegen: ‘Macron, aftreden!’

Fransen zijn in groten getale de straat opgegaan na oproepen op sociale media om het land plat te leggen uit protest tegen het regeringsbeleid. President Macron is de kop van jut, maar ‘het is al veertig jaar hetzelfde liedje’. 

Demonstranten op de A10 bij Bordeaux.Beeld AFP

De laatste keer dat Nicolas Orio als demonstrant de straat opging was tijdens zijn studententijd, zo’n twintig jaar geleden. Maar zaterdagmiddag staat hij samen met zo’n twaalfhonderd andere actievoerders in een geel hesje op het Parijse Place de la Concorde, het Plein van de Eendracht. Orio, een middenstander uit Parijs, steekt een opgewonden betoog af tegen een ME’er die tegenover hem achter een dranghek staat. ‘Waarom sta jij niet aan onze kant? Jullie verdienen toch ook geen fluit? Jullie zouden solidair moeten zijn met het volk.’

Orio is een van de 283 duizend Fransen die zaterdag gehoor hebben gegeven aan de oproep om ‘het land plat te leggen’. Op meer dan tweeduizend plekken wordt gedemonstreerd. Uit onvrede over de hoge brandstofprijzen en belastingen blokkeren demonstranten in het hele land wegen. Frankrijk is in de ban van de gilets jaunes, de fluorescerende gele hesjes die het symbool zijn geworden van een massaal protest tegen de regering.

De volksopstand is niet aangezwengeld door vakbonden of oppositiepartijen, maar spontaan ontstaan op sociale media. Oppositieleiders als de uiterst linkse Jean-Luc Mélenchon en de centrum-rechtse Laurent Wauquiez sloten zich weliswaar aan bij de protesten, maar werden daar niet bepaald warm ontvangen. De gele hesjes zijn geen politieke beweging, benadrukken de demonstranten. ‘En we zijn ook geen radicalen’, zegt Orio. ‘Kijk maar wat hier allemaal rondloopt. Gezinnen, ouderen, jongeren, alles door elkaar.’

Blokkades chaotisch

Omdat de protesten geen centrale organisatie kennen, tastten de ordediensten voor aanvang in het duister over wat ze konden verwachten. Slechts voor ongeveer een honderdtal van de meer dan tweeduizend protesten was vooraf toestemming gevraagd. De Franse autoriteiten vreesden vooraf voor een ‘oncontroleerbare mobilisatie’.

De blokkades verliepen op sommige plekken dan ook nogal chaotisch. In totaal heeft de Franse politie 282 mensen aangehouden, van wie er 157 zijn vastgezet. Ruim vierhonderd mensen zijn gewond geraakt, van wie veertien zwaargewond. In de Savoie in het oosten van Frankrijk overleed een vrouw. Het slachtoffer werd aangereden door een automobiliste die met haar kind onderweg was naar een arts, en achter het stuur in paniek zou zijn geraakt.

Het protest begon als een aanklacht tegen de hoge brandstofprijzen. Sinds het aantreden van president Macron in mei 2017 is de prijs van een liter loodvrije benzine met 19 cent gestegen, en de prijs van een liter diesel met 31 cent.

Belastingverhogingen

Veel Fransen wijten die prijsstijging aan belastingverhogingen die onder Macron zijn doorgevoerd. Dat is ten dele terecht: wie nu benzine tankt, betaalt per liter 6 cent meer belasting dan in mei 2017. Voor een liter diesel steeg de belasting met 11 cent. De Franse regering hoopt hiermee het gebruik van fossiele brandstoffen te ontmoedigen. ‘Ik begrijp de boosheid, maar er is geen magische oplossing voor de opwarming van de aarde’, zei premier Édouard Philippe.

Maar de belastingverhoging is niet de belangrijkste oorzaak van de hoge brandstofprijs. De prijs aan de pomp wordt voor ruim twee derde door de oliekoers bepaald. Het grootste deel van de prijsstijging staat dus los van de politieke keuzes van de Franse regering.

Het is de blokkeerfransen dan ook maar ten dele om de benzinebelastingen te doen. De gewone Fransman houdt te weinig over in zijn portemonnee, luidt de algemenere hartenkreet. Wat begon als een aanklacht tegen de hoge brandstofprijzen is uitgegroeid tot een massale uiting van algehele onvrede.

Een auto passeert de ‘gilets jaune’ (gele vestjes), een symbool van het protest tegen hoge brandstofprijzen.Beeld REUTERS

‘Aftreden’

De president is daarbij de kop van jut. De leus ‘Macron, aftreden!’ galmt de hele dag over de Champs Élysées. Drie op de vier de Fransen geeft in een opiniepeiling aan de gele hesjes te steunen. Vooral op het platteland – waar Macron toch al nooit echt populair was – en in de voorsteden van grote steden zijn veel Fransen ontevreden over de president.

Maar wie de demonstranten vraagt of ze onder Macrons voorgangers Hollande en Sarkozy beter af waren, krijgt in verschillende bewoordingen steeds hetzelfde antwoord te horen. ‘Het is al veertig jaar hetzelfde liedje’, zegt Prenol Lavozar, een technisch assistent die vandaag ‘tegen alle belastingen’ protesteert. ‘Iedere regering behandelt de gewone Fransen als melkkoeien.’ De gepensioneerde Marie Raimes schreeuwt vandaag weliswaar om het aftreden van Macron, maar vindt desgevraagd dat er sinds De Gaulle geen Franse president is geweest die oog had voor de zorgen van de lagere klassen.

Mooie praatjes

‘Macron is niet anders dan andere presidenten. Hij komt op voor de belangen van de rijken’, vindt Orio. ‘Het Franse volk heeft vandaag de ogen geopend. Als we oneerlijk worden behandeld door de elite, pikken we dat niet. Anderhalf jaar lang hebben we de mooie praatjes van Macron geloofd, maar nu worden de mensen wakker’.

De president heeft zich sinds de protesten zaterdagochtend begonnen nog niet uitgesproken. In de aanloop naar de demonstraties reageerde hij tamelijk laconiek op de aangekondigde volksopstand. ‘Ik ga niet ineens van koers wijzigen’, zei Macron. ‘We zitten middenin een transitie’. De president betreurt evenwel dat hij er tot op heden niet in is geslaagd ‘het Franse volk met zijn leiders te verzoenen’.