En, hoe gaat het met dry January? Als mijn omgeving representatief is voor de rest van Nederland, zijn er nu heel veel mensen bezig met een alcoholloze maand. En afgaande op wat ik zo om me heen hoor, is dat een pittige opgave, maar dat hoeft het niet te zijn. Zelf heb ik net een dry 2017 achter de rug, en daarvoor een dry 2016. Een paar jaar geleden ben ik namelijk maar eens gestopt met drinken. Niet echt uit principe en af en toe doe ik nog weleens een hele avond met een lauwe gin-tonic of nip ik aan een platgeslagen champagne. Het was meer dat ik eindelijk de waarheid onder ogen zag: drinken is overschat.

Kennelijke staat

Zo, die knuppel ligt in het hoenderhoek. Want het is me een knuppel, hoor. We hebben immers met z'n allen besloten dat drinken gezellig is en niet-drinken dus ongezellig en dat sociale bijeenkomsten en feesten alleen leuk zijn als de deelnemers in kennelijke staat verkeren. Eigenlijk gek, als kind ga je naar feestjes en vermaak je je opperbest op cola of limonade en dan, ergens in de puberteit, verdwijnt dat kinderlijke vermogen om extatisch, maar nuchter, te genieten van een partijtje. Dan moet er moed ingedronken worden omdat zo'n bijeenkomst zonder alcohol kennelijk onverdraaglijk is. Zonder drank is het gewoonweg niet gezellig en iedereen moet meedoen. Als je cola of limonade verkiest boven iets sterkers is de reactie vaak 'wat ongezellig' en moet je met een verdomd goede verklaring komen waarom je jezelf zou uitzonderen van de gezellige rest. Die reden mag eigenlijk alleen een zwangerschap, een andere medische omstandigheid of een religieuze bepaling zijn. 'Drinken is overschat', wordt niet echt als geldige reden gezien, heb ik ondervonden. Laat me eens uitleggen waarom ik dat toch vind. Allereerst, en dat moet echt eens gezegd worden: drank is eigenlijk helemaal niet lekker. Het grootste bewijs hiervoor wordt geleverd als je een kind voor het eerst een slokje laat proeven en diens gezicht in ongeveer 99 procent van de gevallen vertrekt van pure walging, zelfs al betreft het een 'mooie wijn' of een designerbiertje. En nu wil ik niet beweren dat kinderen altijd serieus genomen moeten worden als het gaat om de waardering van moeilijke smaken, maar de diepe afkeer die ze vrijwel altijd ervaren bij de eerste slok alcohol is wat mij betreft een teken dat het eigenlijk niet de bedoeling is dat we het überhaupt consumeren. Toch zetten we door en leren we te drinken tot we bijna geen dag meer kunnen zonder iets dat eigenlijk niet eens echt lekkerder smaakt dan bitter lemon of jus d'orange.

Gênante appjes

Daarnaast heeft drank doorgaans een verrassing in petto voor de volgende dag in de vorm van een kater. Vaak een tweekoppig monster bestaande uit enerzijds fysieke pijn en uitputting en anderzijds uit de doodsangst dat je in de beschonken toestand van de avond daarvoor gênante dingen hebt gezegd, gedaan of geappt. En dat is ook vaak het geval, want daar zorgt dronkenschap wel voor. Maar goed, een vieze smaak in je mond, hoofdpijn en spijt de volgende dag zijn prijzen die je misschien nog wel wilt betalen voor die felbegeerde gezelligheid die drank met zich mee belooft te brengen. 

De meeste borrels en feestjes beginnen inderdaad ook altijd vrij gezellig. Zo'n eerste, tweede en vooruit, ook het derde drankje zorgen ervoor dat de mensen losser worden en bijvoorbeeld een dansvloer op durven. Ook de tongen worden losser, wat leidt tot interessante roddels en ontboezemingen. Maar dan volgen het vierde, vijfde tot en met het zoveelste drankje en worden de tongen dubbel en volgt de wartaal, vaak van dichtbij in je oor getetterd, en worden er oude koeien uit de sloot gedregd, soms meerdere keer dezelfde koe op één avond. En voor je het weet wordt er gehuild, omgevallen, vreemdgegaan, ruzie gemaakt en als de stemming er echt in zit, wordt er ook nog gevochten. Want de dubbele werking van alcohol zorgt ervoor dat het mensen allereerst helpt om zich minder te generen voor zichzelf en zet vervolgens aan om er nog eens een schepje bovenop te gooien en leidt aldus tot precies het decorumverlies waar de nuchtere zelf zo bang voor was. Om de schaamte te overleven die hiervan het gevolg zou kunnen zijn, heeft de drank de handige oplossing gevonden om het geheugen van de drinker deels te wissen, zodat alleen een vage herinnering aan een geslaagde avond overblijft. Met als gevolg dat de mythe drank = gezelligheid in stand blijft.

Spelbreker

Er zou verder helemaal geen probleem zijn als iedereen meedeed aan deze opzet. Maar ja, je hebt dus ook mensen zoals ik, de spelbrekers die het geheel broodnuchter aanschouwen en het zich het allemaal wél blijven herinneren, tot in lengte van dagen. Die - toch wel een tikkeltje nare - rol van een soort spion is meteen een van de grootste nadelen van het niet-drinken (naast het herhaaldelijk moeten aanhoren van steeds dezelfde verhalen).

Een andere tegenvallende kant van het niet-drinken heeft onverwacht genoeg te maken met de gezondheidsvoordelen ervan. Ons wordt continu voorgespiegeld dat we zonder drank veel fitter en gezonder zullen zijn en dat willen we natuurlijk ook meteen merken, als beloning voor goed gedrag.

Nu is het ongetwijfeld het geval dat lever, hersenen en weet ik welke organen binnen in het lichaam een vreugdedansje doen als alcohol uit het dieet wordt geschrapt, maar het is ook weer niet zo dat dit zich meteen manifesteert in de vorm van een wonderbaarlijk fitte constitutie. Goed, katers behoren tot het verleden, maar 'geen kater' is niet hetzelfde als 'elke dag zo fris als een hoentje.' Moeheid en een ondermaatse conditie komen net zo hardnekkig voor bij niet-drinkers, in ieder geval bij deze niet-drinker. Misschien dat ik toen ik nog wel dronk gewoon te weinig innam om een enorme verbetering in fitheid waar te nemen toen ik ermee stopte. Maar zelfs als men zich wel degelijk frisser, sterker en helderder voelt, iets wat ik vaak hoor van dry January-deelnemers, is dit effect niet oneindig. Voor je het weet, is je lichaam gewend aan de nieuwe, nuchtere situatie en zakt de euforie erover weg. Wat dat betreft is niet-drinken misschien ook wel een beetje overschat.

Een kleine opsteker voor iedereen die van plan is zichzelf in februari weer een borrel in te schenken.

'Als niet-drinker voel ik mij een beetje ontheemd'
Zonder drank kan het niet gezellig zijn en een diner zonder wijn is ondenkbaar. Toch leeft Volkskrantredacteur Sander van Walsum zonder alcohol - hij vindt het gewoon écht niet lekker. (+)

Wat als je stopt?
Ruim een jaar geleden besloot Jan Heemskerk te stoppen met drinken. Er kwamen inzichten. Leuke (je hebt geen katers) en minder leuke (je vrienden krijgen een hekel aan je). (+)

Een alarmerend verhaal over onze nationale lievelingsverslaving
Zou alcohol vandaag worden uitgevonden, dan mocht het nooit op de markt worden gebracht. Wetenschapsredacteur Ianthe Sahadat over het misverstand drank: gezond drinken bestaat niet. (+)

Drank: wat is normaal?
Alcohol hoort er in Nederland gewoon bij. Maar wat kan wel en wat kan niet? Vergelijk jezelf in deze quiz met andere deelnemers.

'Voor mij is het café de meest geborgen plek ter wereld'
En dan nu even over de leuke kanten van alcohol. Bioloog Midas Dekkers (71), zoon van kroegeigenaren, ziet vooral de verrukkingen van drank: 'Een borreltje op zijn tijd is het beste antidepressivum.' (+)

'Hoe anders ben ik na een Duvel of twee. Of drie. Of v... Nou ja, doet er niet toe'
Schrijver Henk van Straten is naar eigen zeggen een leukere vader met wat Duveltjes op. Vlotter, zorgelozer, grappiger. Is dat erg? (+)