Hoeveel atoombommen gaan er in een meteorietinslag?
Berichten verspreiden zich razendsnel, of ze nu kloppen of niet. Wij proberen de zin van de onzin te scheiden. Vandaag: hoeveel atoombommen gaan er in een meteorietinslag?
Volkskrant-columnist Peter Buwalda kon het niet goed bevatten. Is er in de prehistorie bij Groenland echt een meteoriet ingeslagen met een kracht van vijf miljoen atoombommen, zoals we woensdag in de krant stelden? ‘Dat leek me al snel één Hiroshima-atoombom per neanderthaler’, aldus Buwalda. ‘Ruim voldoende, zou je zeggen, om het verhaaltje voortijdig uit te blazen.’
De vraag is meer terecht dan Buwalda zelf beseft. Want over de inslag doen in de media verschillende getallen de ronde. Volgens The Guardian had de inslag niet een kracht van vijf miljoen, maar van 47 miljoen atoombommen. En volgens Science waren het er juist veel minder: ‘slechts’ zevenhonderd atoombommen tegelijk. Dat is nogal een marge, dus hoe zit het nou echt?
En, klopt het?
Vertrekpunt is de wetenschappelijke publicatie, waarin de Deense onderzoeker Kurt Kjær en collega’s de nieuw ontdekte inslagkrater in het noordwesten van Groenland beschrijven. Een 31 kilometer brede krater, die ergens tussen twaalfduizend en 2,7 miljoen jaar geleden moet zijn ontstaan door de inslag van een ongeveer 1,5 kilometer grote ijzermeteoriet, beredeneert Kjær.
En dan komt het: ‘De vorming van een 31 kilometer wijde inslagkrater in kristallijn gesteente vergt ongeveer 3 x 1021 Joule aan energie’, schrijft hij. Dat aantal ontleent het team aan een door NASA-wetenschappers gemaakte earth impact effects-calculator, waarmee dergelijke energieën gemakkelijk zijn te schatten.
Een 3 met 21 nullen dus, ofwel 3 triljard Joule aan energie. Geen wonder dat journalisten dat liever omrekenen naar iets wat nog enigszins behapbaar is. Zoals atoombommen. Maar hoeveel energie zit er in de bekendste, meest tot de verbeelding sprekende atoomexplosie die op 6 augustus 1945 de Japanse havenstad Hiroshima verwoestte?
Gek genoeg is die vraag nog niet eens zo simpel te beantwoorden. De Amerikaanse president Truman verklaarde direct na de explosie dat de bom een kracht had van ‘meer dan 20 duizend ton TNT’. Maar andere schattingen, gemaakt door op het oog te kijken naar de uitdijing van de vuurbal of door te registreren tot hoe ver de verwoesting reikte, kwamen al meteen veel lager uit.
In een rapport in 1985 zette John Malik van Los Alamos National Laboratory alle beschikbare schattingen op een rij. Alles overziend komt Malik erop uit dat de atoombom een kracht moet hebben gehad van 15 kiloton TNT, met een ruime onzekerheidsmarge van 20 procent – dus in feite, ergens tussen de 12 en de 18 kiloton TNT.
En dan rekenen maar. Eén ton TNT bevat 4,184 miljard Joule aan energie, zo is gemakkelijk op te zoeken. Uitgedrukt in atoombommen van het Hiroshima-type zit de meteorietinslag uit de prehistorie zodoende ergens tussen de 38,2 miljoen en de 57,4 miljoen atoombommen, met als beste schatting 47,8 miljoen atoombommen.
Geen goede beurt voor de journalisten dus. The Guardian rondde verkeerd af, Science neemt een ander soort atoombom als uitgangspunt, en ondergetekende zat er een factor tien naast, overigens doordat de bron ook al een te laag getal noemt. Duizend bommen en granaten! Les geleerd: het blijft uitkijken, met die atoombommen.
Eindoordeel
Peter Buwalda had groot gelijk om te twijfelen dat er in de prehistorie vijf miljoen atoombommen tegelijk zijn afgegaan. Het waren er haast tien keer méér.
