Getraumatiseerd en weergaloos: Amerikaanse turnsters op voorsprong
De Amerikaanse turnsters richten zich op na een ongekende misbruikaffaire en winnen onder aanvoering van Simone Biles met een superieure voorsprong hun zesde WK finale sinds 2000.
De bassende zware stem van Bela Karolyi, reus met Roemeense wortels, is er niet meer. De krassende hoge stem van Marta Karolyi, de vrouw die tot en met de Olympische Spelen van Rio (2016) de Amerikaanse turnploeg coachte, ontbreekt eveneens. Het is het met een Frans accent omkleed Engels van Laurent Landi dat valt te horen in de catacomben van het stadion van de WK turnen in Doha.
Zijn pupil Simone Biles, de beroemdste gymnaste ter wereld, heeft het vrouwenteam van de Verenigde Staten zojuist naar de zesde wereldtitel sinds 2000 geleid en Landi zegt dat het een nieuwe start is. De voorsprong is nog groter dan drie jaar geleden, in Glasgow: 9 om 5 punten. Toen was Marta Karolyi nog de baas. Toen was er nog schone schijn.
In dat jaar sijpelden de eerste verhalen door dat er in de top van het succesvolle Amerikaanse vrouwenturnen een vreselijke waarheid werd toegedekt. Pas in januari 2018 kwam die echt naar buiten. In Lansing, Michigan, getuigden 156 vrouwen, merendeel turnsters, van het misbruik door teamarts Larry Nassar. Hij drong voor zijn ‘behandelingen’ door tot in de genitaliën van de meisjes, soms 6 jaar oud.
Rechter Rosemarie Aquilina veroordeelde Nassar tot 175 jaar gevangenisstraf. Zij sloot haar vonnis af met de woorden: ‘Ik heb zojuist jouw doodstraf getekend.’
Na die beving in de turnwereld, het is met afstand het grootste misbruikschandaal uit de sportgeschiedenis, begon de schoonmaak van de nationale gymnastiekbond, USA Gymnastics. Het is een moeizaam proces. De een miljoen per jaar incasserende voorzitter Steve Penny werd al in 2017 ontslagen, maar maandag diende nog een rechtszaak tegen hem. Hij wordt ervan verdacht tijdens het onderzoek tegen Nassar belastende documenten te hebben verduisterd. Penny kwam op borgtocht (20 duizend dollar) vrij uit zijn voorarrest.
Wisselende trainers
Andere gebeurtenissen waren minstens zo belastend en verwarrend. De eerste opvolger van Penny, Kerry Perry, moest na negen maanden het veld ruimen om haar handelwijze in de zaak-Nassar. Haar opvolger Mary Bono stond na vier dagen op straat. Zij kon inrukken na een tweet waarin zij partij koos tegen de footballster Colin Kaepernick, de man die knielt bij het volkslied uit protest tegen racisme.
Mary Lee Tracy, een tot in Nederland befaamde en gewaardeerde opleider, moest verdwijnen, omdat zij in het verleden arts en osteopaat Nassar zou hebben gesteund. Aly Raisman, de captain van de winnende olympische turnploegen van 2012 en 2016, heeft haar bond en het olympisch comité Usoc aangeklaagd en eist een schadevergoeding met zes nullen. McKayla Maroney, een van de eerste klagers, zou 1,2 miljoen dollar zwijggeld hebben gehad.
In al die somber stemmende politiek moest de Amerikaanse ploeg zich voorbereiden op de WK van Doha. Coach Landi, werkend voor het World Champions Centre van de familie Biles in Texas: ‘We hebben niet eens een eigen trainingscentrum meer. We waren voor onze trainingskampen tweemaal in een private club in Florida. Er worden geen keuzes gemaakt.’
Voorheen verzamelden de Amerikaanse turnsters elke maand een aantal dagen in de ranch van de familie Karolyi, in het Sam Houston National Park Forest. Het heeft vijf olympische ringen aan de poort. De harde, intimiderende aanpak, inclusief uithongeren en uitschelden van turnsters, bood de omgeving voor het misbruik door Nassar.
De bond kocht volgens afspraak na het stoppen van Marta en Bela ‘de ranch’, zo stond het trainingscentrum bekend, voor 3 miljoen dollar (2,4 miljoen euro). Toen bekend werd wat daar gebeurd was, werd de aankoop nietig verklaard. De Karolyi’s, niet veroordeeld, spanden een rechtszaak aan tegen USA Gymnastics. Inzet: een schadevergoeding. Het is golf na trilling na rimpel na beving in de Amerikaanse turnwereld.
De kwaliteit van de turnsters is onomstreden. Mary Lou Retton, een pupil van Bela Karolyi die hem nooit is afgevallen, zorgde in 1984 bij de Spelen van Los Angeles voor een doorbraak. Zij werd olympisch kampioen op de meerkamp. In 1996 was de ware revolutie: de Amerikanen werden olympisch teamkampioen. Zo werden de Karolyi’s, als kampioenenmakers, onomstreden. In 2012 en 2016 werd dat succes gekopieerd. De VS zijn tegenwoordig het dominante land in vrouwenturnen, aan de hand van grootheden als Gabby Douglas, Aly Raisman en sinds zes jaar Simone Biles.
Hoe het is om in het post-Karolyi-tijdperk aan te treden, werd gevraagd aan coach Landi. ‘Ik ben niet de baas. Ik zorg voor mijn turnsters. Dat is mijn voornaamste taak. Ik heb drie debutanten mee. Die moeten in een fijne atmosfeer kunnen presteren. Met de politiek en al die andere zaken kan ik niets. Ik moet mijn meisjes voorbereiden.’