Op Utrecht Centraal kun je publiekelijk condooms passen – wie durft?
Een pashokje speciaal bedoeld om verschillende maten condooms te kunnen passen, in een winkelruimte op een ijskoud Utrecht Centraal, waarop ook nog eens drie camera’s zijn gericht. Dan moet je als man wel heel veel lef hebben om daarvan ook gebruik te maken. Dinsdag opende een tijdelijke winkel van Soa Aids Nederland (met dat enge pashokje) zijn deuren, want ‘condooms en veilig vrijen moeten weer het gesprek van de dag worden’.
Dinsdagochtend was er welgeteld één man die het aandurfde te passen in de pop up-condoomwinkel Try before you fly. De winkel ging na een dag proefdraaien dinsdag officieel open. Bijna triomfantelijk kwam de proefpersoon het pashokje uit, waarvan de doorzichtige deur met een druk op een knopje geen doorkijk meer toelaat.
Twee 19-jarige studenten, die even later de winkel inkomen, kunnen het zich echt niet voorstellen dat iemand daar toch min of meer publiekelijk condooms gaat passen. ‘Dat is toch ongemakkelijk’, vinden ze. ‘Helemaal ook omdat geen man zal willen toegeven dat hij een kleinere maat nodig heeft.’ Hun naam willen ze niet geven, het onderwerp veilig vrijen en geslachtsziekten ligt gevoelig. ‘Ik heb een vriendin, dus niet elk weekend iemand anders, dus ik hou me hier niet zo mee bezig’, zegt de een. De andere student, zonder vaste relatie: ‘Ik probeer wel zo veel mogelijk veilig te vrijen.’
Initiatiefnemer van de tijdelijke winkel is Soa Aids Nederland, een organisatie die publiek en professionals helpt om seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) en hiv te voorkomen, op te sporen en te behandelen. ‘Uit onderzoek van onder meer het Trimbos Instituut en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat het condoomgebruik afneemt, met name onder jongeren’, zegt Hanna Bos, arts infectieziektebestrijding van Soa Aids Nederland. ‘Ondertussen stijgt de vraag naar testen op soa’s. En hoe meer je test, hoe meer soa’s je ook vindt. Niet zozeer meer hiv-besmettingen, maar meer chlamydia, herpes en genitale wratten.’
Voorkomen is beter dan genezen, dat wil Soa Aids Nederland hier duidelijk maken. ‘Condooms en veilig vrijen moeten weer het gesprek van de dag worden, zodat mensen beseffen hoe belangrijk het is jezelf te beschermen. Daarom hebben we deze winkel bedacht.’
Condooms passen
Als het doel is om aandacht te trekken, dat is deze campagne nu al geslaagd, gezien de grote toeloop van de pers. Vooral omdat het ‘de eerste condoomwinkel ter wereld is waar je condooms kunt passen’, zoals de winkel zichzelf met grote letters aanprijst. ‘De paskamer wordt maar een enkele keer gebruikt, maar door deze mogelijkheid ontstaat wel meteen een gesprek’, zegt campagneleider Erwin Visser van Soa Aids Nederland.
Dat gesprek wil de organisatie aanzwengelen. Volgens Soa Aids Nederland moet de overheid de publiekscampagne ter bevordering van veilig vrijen weer oppakken. Die begon in 1987 en is in 2011 gestopt. ‘Nu hiv beter behandelbaar is, is dit thema ten onrechte wat op de achtergrond raakt’, zegt soa-arts Hanna Bos.
In de winkel die tot zondag open is, zijn verschillende merken condooms in de vitrine uitgestald. Het team van de Amsterdamse winkel de Condomerie heeft meegewerkt aan het assortiment. Theodoor van Boven, die de Condomerie in 1987 oprichtte, merkt dat de aandacht voor hiv de laatste jaren is verslapt na de schokgolf die de ziekte teweegbracht vanaf de jaren tachtig. ‘Maar ook ter voorkoming van andere ziekten moeten condooms worden gebruikt’, vindt Van Boven. ‘Seksuele hygiëne is zoiets als je handen wassen voor het eten.’
Hun Amsterdamse winkel wordt nog steeds druk bezocht, mede door de toenemende belangstelling van toeristen. Maar ze willen met name de jeugd weer meekrijgen, beklemtoont Van Boven. ‘En dat lukt goed hier’, zegt hij, met een goedkeurende blik op twee giechelende studentes van de Hoge School Utrecht, die er met zichtbaar veel plezier een item draaien.
Standaard maatje
‘Heel leuk om hier op een groot station een heel ander publiek te bereiken’, zegt ook zijn collega Minouche Wanderaar. ‘Er is ruimte voor humor, maar de boodschap is serieus. Hier worden mensen verrast met condoomadvies.’
Meer dan 80 procent van de mannen past de standaardcondoommaat, uitgaande van een diameter van 52 à 53 millimeter, weet Wanderaar. ‘Er is een groep die kleiner of groter nodig heeft.’
Omdat met name het aanschaffen van een kleinere maat voorbehoedsmiddelen gevoeliger ligt, heeft dat merk de enigszins discrete naam Goliath. ‘Deze condooms noemen we de strakkere versie. Geen man gaat condooms kopen waarop de aanduiding small staat.’
NS-medewerker Harry (55) koopt ondertussen de Try Before You Fly-cadeauzak, met daarin een aantal verschillende condooms, ook een vrouwencondoom. Voor zijn 18-jarige zoon, vertelt hij. Vanwege diens privacy wil hij zijn achternaam niet geven. ‘Niemand hoor je tegenwoordig nog over aids, terwijl dat vroeger toch een groot onderwerp was’, zegt Harry. ‘Mijn vrouw en ik hebben onze vier kinderen goed voorgelicht dat ze voorbehoedsmiddelen moeten gebruiken, en niet alleen om zwangerschap te voorkomen. Ik hoop maar dat ze goed hebben geluisterd.’