Wat is er toch aan de hand met de bitcoin?

Lil’ Kleine zou naar eigen zeggen Nederlands eerste rappende cryptomiljonair worden. De Saxo Bank voorspelde dat de bitcoin eind 2018 (dus bijna) op 100 duizend euro zou staan en een Limburgse familie verkocht huis en haard om dit geld te beleggen in bitcoins. Deze ‘bitcoinfamilie’ trekt sindsdien met een camper over de wereld in afwachting van verder exploderende koersen. Het liep anders. Inmiddels komt de koers akelig dichtbij de koers waarmee de familie Taihuttu halverwege vorig jaar zijn bitcoins kocht.

De waarde van die virtuele munt daalde in één dag met bijna 15 procent. Ook andere grote cryptomunten delen mee in de malaise. Ethereum: ook bijna 15 procent eraf. Stellar en litecoin: 13 procent. De ripple doet het nog relatief goed met slechts 6 procent waardevermindering. Het gehele beeld is een donkerrood gekleurd bloedbad. Met de bitcoin cash is het nog het ergst gesteld en moet in één dag maar liefst 41 procent inleveren. Het zijn surrealistische percentages die nog maar een jaar geleden de andere kant op wezen. Naar boven.

Oorlog

De recente plotselinge daling van ’s werelds bekendste cryptomunt bitcoin is opvallend, want maandenlang stond de munt stevig op zijn plek. Weliswaar niet meer op de recordhoogte van eind vorig jaar, maar wel bijzonder stabiel. Experts speculeren nu hardop over de oorzaken van de huidige vrije val. Een van de veelgehoorde verklaringen is de ruzie die er is rondom de bitcoin cash. Hiervan is recent een afsplitsing gemaakt (een zogenoemde fork). Twee prominente groepen – onder wie de man die claimt bitcoin-bedenker Satoshi Nakamoto te zijn – zijn nu in een richtingenstrijd over protocollen verwikkeld en hebben openlijk de oorlog aan elkaar verklaard. En hiermee sleuren ze andere cryptomunten mee in een vertrouwenscrisis, zo luidt de verklaring. ‘Ook al hebben die andere munten feitelijk niets met die oorlog te maken, blijkbaar beschouwen veel beleggers alle cryptomunten uiteindelijk toch als één verhaal’, zo zegt Jacob Boersma, blockchainexpert bij financiële dienstverlener Deloitte. De markt van de cryptomunten is volgens hem nog altijd een ‘hele dunne markt’, die erg sterk reageert op nieuws. ‘Er is bijzonder weinig voor nodig om de koers sterk te laten bewegen.’

Ook Teunis Brosens, financieel analist bij ING, ziet dit als mogelijke verklaring. Net zoals de beslissing van de Amerikaanse financiële toezichthouder SEC om twee zogenoemde ICO’s (Initial Coin Offerings; het lanceren van een nieuwe cryptomunt om zo geld op te halen) tegen te houden. ‘Maar het blijft gissen of dit soort gebeurtenissen toevallig samenvallen met het moment van daling of niet.’ Brosens ziet nog een andere verklaring: ‘Die maandenlange stabiele ondergrens is fascinerend. En ook niet onverdacht: er zijn geruchten dat partijen de bitcoin in die maanden hebben gesteund. Dat zou me ook niets verbazen.’ Dit soort marktmanipulatie is volgens Brosens in de cryptomarkt ‘schering en inslag’. Het is eveneens gissen wie hier precies achter kan zitten. Brosens: ‘Partijen die er belang bij hebben. Partijen dus die veel geld in crypto’s hebben zitten.’ De verdeling bij de bitcoin is scheef, zegt de analist: ‘Er zitten heel veel bitcoins bij heel weinig partijen.’

Gelukszoekers 

Wat de koersval ook in werking heeft gezet, over één ding zijn de experts het eens: het vertrouwen is momenteel weg bij de groep gelukszoekers die eind vorig jaar en begin dit jaar met bitcointekens in de ogen in de cryptomunten zijn gestapt. ‘Het is een reactie op de hype van vorig jaar. Voor veel mensen is het toch een desillusie gebleken en die stappen er nu uit’, zegt Boersma. Hij noemt het ook een gezonde ontwikkeling: ‘Gelokt door de krankzinnige koersstijgingen hebben veel speculanten de bitcoin en andere virtuele munten gezien als een middel om zo snel mogelijk rijk te worden.’ Daardoor is de vraag hoe dit soort munten in de praktijk gebruikt kunnen worden als betaalsysteem op de achtergrond geraakt. Boersma: ‘Daar moet weer naar gekeken worden.’ Een van de grote problemen hierbij is volgens hem de schaalbaarheid: ‘Kan je met de bitcoin net als met de creditcard honderden transacties per seconde doen? Nu nog niet. Dat is, naast het geruzie over protocollen, een van de dingen die opgelost moet worden.’

Brosens van ING kijkt naar eigen zeggen ‘hoofdschuddend’ naar al het gedoe. ‘Ik vind het allemaal een beetje triest, want het idealistische idee van een decentrale munt valt ten prooi aan hebzucht en territoriumdrang. Het ideaalbeeld van een decentrale organisatie heeft dus toch zijn beperking. En dat is jammer, want de beweging rondom de cryptomunten is ook een ideeënmachine gebleken waar ook traditionele banken uit putten.’ Vorige week nog verklaarde directeur Christine Lagarde van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat centrale banken de uitgifte van hun eigen cryptomunten als serieuze optie zouden moeten overwegen. Digitale valuta’s bieden volgens haar veel voordelen, zoals bescherming en privacy van consumenten. Brosens: ‘Ik ben alleen wel bang dat zij de definities niet helemaal helder heeft. Een decentrale munt die wordt uitgegeven door een centrale bank? Dat gaat niet samen. Waarschijnlijk heeft ze het over een digitale munt.’

Ook al is het vertrouwen nu duidelijk weg, Brosens denkt niet dat de bitcoin naar het nulpunt gaat. ‘Het begon allemaal met idealisten en programmeurs. Die blijven hoe dan ook. De groep die later inhaakte en even snel dacht te kunnen cashen, houdt het nu gedeeltelijk voor gezien.’

Mining

Een van de vroege investeerders die er niet over peinst om er uit te stappen is Marc van der Chijs. ‘De recente dalingen had ik niet verwacht, maar ik schrik er niet van omdat mijn langetermijnvisie niet veranderd is. Deze daling verandert daar niets aan’, zegt Van der Chijs. De investeerder voert nog een mogelijke verklaring toe aan de koersdaling: het kamp van de Bitcoin Cash dat de oorlog wint, kan daarmee veel geld verdienen. ‘Om te kunnen winnen is veel mining power nodig en die kost geld. Dat wordt deels gefinancierd door het verkopen van bitcoins. Door de koersdaling die daarop volgde, ontstonden paniekverkopen.’ Van der Chijs belegt niet alleen in verschillende cryptomunten, maar heeft ook geld gestopt in een van de grootste mining-parken ter wereld voor cryptomunten. In Canada staan containers vol met zware computers dag en nacht berekeningen uit te voeren om zo nieuwe munten te delven: mining. Een koersdaling heeft dus voor hem ook gevolgen.

Van der Chijs is met zijn grote mining-bedrijf naar eigen zeggen winstgevend tot een koers van ongeveer 3.200 dollar. Die grens lag eerst hoger. Dat komt doordat de moeilijkheidsgraad van die berekeningen (het minen) omlaag is gegaan omdat veel andere, kleinschaliger, miners het hoofd niet boven water hebben kunnen houden. ‘Door ons schaalvoordeel kunnen wij goedkoper bitcoins creëren dan bijna alle andere spelers in de markt.’