Den Haag stelt na Sint Eustatius ook Bonaire onder curatele

Begin dit jaar schoof Knops de lokale politiek en het bestuur van Sint Eustatius aan de kant. Hij stelde een regeringscommissaris voor het eiland aan, die na jaren van wanbeheer orde op zaken moet stellen. Op Bonaire doet Knops nu iets vergelijkbaars, al blijven politici en bestuurders officieel op hun plaats.

Dinsdag sloot de staatssecretaris op Bonaire, dat zo’n 20 duizend inwoners kent, een zogeheten bestuursakkoord. De komende vier jaar zal een door Den Haag aan te stellen programmamanager de leiding hebben bij de aanpak van de infrastructuur, de financiële huishouding en vooral ook de lokale ambtenarij.

Buiten spel

De eerder gekozen Eilandsraad, de volksvertegenwoordiging op Bonaire, blijft gewoon in functie, net als het Bestuurscollege. Volgend jaar maart zijn er nieuwe verkiezingen. Maar nu al staat de eilandpolitiek buiten spel, meent Clark Abraham, een lid van de Eilandsraad: ‘De programmamanager legt verantwoording af aan Den Haag, niet aan mij.’

CDA-staatssecretaris Knops spreekt dit tegen. Hij wijst erop dat de politiek op het Caribische eiland met zijn voorstel voor het bestuursakkoord heeft ingestemd. ‘We doen dit echt samen’, aldus de bewindsman. Niettemin is het voor alle partijen wel duidelijk waar de werkelijke macht ligt; bij Den Haag, dat nu ook geld zal vrijmaken om de problemen op Bonaire aan te pakken.

Resultaat

De afgelopen jaren leeft er bij de bevolking op Bonaire, dat sinds 2010 onder de nieuwe structuur van het koninkrijk grotendeels Nederlandse wetgeving kent, niet alleen onvrede over Haagse bemoeienis, maar ook over de in­ca­pa­bi­li­teit van de eigen bestuurders die alleen maar zou zijn toegenomen. 

Een groot knelpunt voor de ontwikkeling van het eiland, waar circa 40 procent van de huishoudens onder de armoedegrens leeft, blijkt de ambtenarij te zijn. ‘Om tot zichtbare resultaten te komen’, zo stelt het akkoord, ‘moet de slagkracht en de uitvoeringskracht van het lokale bestuur worden verbeterd.’ Op dit moment ontbreekt het Bonaire aan een ‘robuust, professioneel en slagvaardig ambtelijk apparaat’.

‘Tweederangs’

De komende jaren wil Knops resultaten zien in onder meer de verbetering van het wegennet, de sociale woningbouw, de ‘integriteit’ van het bestuur en het financiële beheer. Ook de landbouw en het toerisme, dat voor het eiland van steeds grotere economische betekenis is, worden aangepakt.

Staatssecretaris Knops zegt tevens te willen werken aan de groeiende armoede- en schuldenproblematiek op Bonaire. Het Nederlands kabinet weigert tot op heden, ondanks aandringen van zowel de Tweede als Eerste Kamer, voor de drie Caribische eilanden bijzondere gemeenten een bestaansminimum vast te stellen. Veel eilandbewoners zien hierin een bewijs dat zij sinds 2010 als ‘tweederangs’ Nederlandse burgers worden behandeld.

Weerbarstige praktijk

Op Sint Eustatius, dat Knops vrijdag bezoekt, gold voor veel inwoners een vergelijkbaar sentiment. Den Haag heeft inmiddels ook toegegeven zelf mede schuldig te zijn aan de verwaarlozing van het Bovenwindse eiland, waar ruim drieduizend mensen wonen. Onder leiding van de begin dit jaar benoemde regeringscommissaris, Mike Franco, moet hieraan een einde komen.

Uit de voortgangsrapportage die Knops deze week aan de Kamer heeft gestuurd, blijkt hoe weerbarstig de praktijk vaak is. Aan concrete plannen ontbreekt het niet, maar de uitvoering ervan komt vaak maar traag op gang. ‘Voortvarendheid en slagvaardigheid zijn geboden’, schrijft de staatssecretaris in zijn rapport. Maar zelfs relatief simpele zaken, zoals het opruimen van autowrakken en het achter hekken zetten van loslopende geiten, blijken op het eiland een flinke opgave te zijn.