Direct naar artikelinhoud
REPORTAGECongresverkiezingen VS

‘Beto’ is de man die Texas moet verlossen van het imago van conservatief, blank bolwerk

Beto O’Rourke heeft zich officieel kandidaat gesteld om namens de Democraten deel te nemen aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2020. Lees hier het profiel van de Democraat die in 2018 al opzien baarde door bij de Senaatsverkiezingen de Republikein Ted Cruz bijna te verslaan in de staat Texas, die doorgaans in grote meerderheid Republikeinse stemt. 

Beto O’ Rourke houdt een gloedvol betoog tijdens een verkiezingsbijeenkomst in Sugar Land, even buiten Houston.Beeld Guus Dubbelman/ de Volkskrant

Een jaar geleden kende nog niemand Robert ‘Beto’ O’Rourke. Maar de Democratische kandidaat voor de Senaat heeft zoveel enthousiasme in Texas losgemaakt, dat er inmiddels paniek is uitgebroken in het Republikeinse kamp. Kan O’Rourke Senator Ted Cruz verslaan? ‘Dat zou een enorme coup zijn.’

Het lijkt alsof Bobby Kennedy is teruggekeerd als Robert ‘Beto’ O’Rourke, de Democratische kandidaat voor de Senaat uit Texas, het podium op springt: jong, energiek, een golf haar en vooral een brede, witte grijns. De overvolle zaal in een hotel in Sugar Land, even buiten Houston, staat op zijn kop. 

Hier is de man die Texas moet verlossen van het imago van een conservatief, blank bolwerk, een staat die per definitie in handen is van de Republikeinen.

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Nog voor het gejuich is gaan liggen, steekt Beto, zoals O’Rourke bij zijn aanhangers bekend staat, van wal met een vurig betoog voor een nieuw Amerika. ‘Dit land staat bekend om het Vrijheidsbeeld. Willen wij ons laten zien als een land van muren, een land waar de media de vijand zijn, een land waar kinderen van immigranten worden gescheiden van hun ouders?’ ‘Neeee!!!’, brult de zaal.

Paniek in het Republikeinse kamp

O’Rourke, die sinds 2013 in het Huis van Afgevaardigden zit, wil de Republikein Ted Cruz aflossen in de Senaat, geen gemakkelijke opgave in een staat die al een kwart eeuw geen Democratische senator naar Washington heeft gestuurd. Maar O’Rourke doet het verrassend goed, zo goed zelfs dat er paniek uitbrak in het Republikeinse kamp.

In Sugar Land speelt Beto een thuiswedstrijd: het publiek is jong en gemengd. Wat betreft bevolkingssamenstelling is Sugar Land een van de meest diverse districten in Texas: Latino’s, blanken, zwarten en Aziaten maken ieder ongeveer een kwart van de bevolking uit. Dit is Democratisch terrein.

O’Rourke is een spreker van formaat. Als een zwarte dominee weet de 46-jarige Democraat zijn publiek op te zwepen. Het publiek staat als één man op als hij president Trump onder vuur neemt. ‘De president noemde die nazi’s in Charlottesville ‘goede mensen’. Mexicaanse immigranten noemde hij verkrachters. Dat is niet hoe wij zijn. Wij zijn een staat die gekenmerkt wordt door diversiteit: iedereen behoort met respect te worden behandeld.’

 Onversneden links programma

Voor Texaanse begrippen vertolkt hij een onversneden links programma: uitbreiding van Obamacare, zodat iedereen verzekerd is tegen een redelijke prijs. Strengere wapenwetten, zodat de politie mensen die als een gevaar worden beschouwd hun wapens kan afnemen. En opheffing van het verbod op marihuana waardoor onevenredig veel zwarten achter de tralies belanden.

Maar vooral wat immigratie betreft klinkt Beto heel anders dan de Republikeinen. ‘De kinderen die van hun ouders zijn gescheiden — sommigen weten zelfs nu nog niet of ze hun ouders zullen zien — zullen bij deze verkiezingen van ons horen! We gaan de regels voor immigratie herschrijven. We willen dat mensen hierheen komen om aan ons land bij te dragen. Als immigratie een probleem wordt genoemd, is het een probleem dat ik graag wil hebben.’

De Republikeinen maken zich vooral zorgen over de enorme hoeveelheid geld die O’Rourke van Democraten uit heel het land heeft gekregen: ruim 62 miljoen dollar, een record voor de Congresverkiezingen. ‘Extreem links is woedend, zij haten Trump’, waarschuwt Ted Cruz zijn aanhangers op een campagnebijeenkomst in een duur hotel in Houston. ‘Tientallen miljoenen vloeien Texas binnen om van ons een blauwe (Democratische) staat te maken. Maar dat gaat niet gebeuren. Dit is een rode staat en blijft een rode staat!’

Het publiek, vrijwel zonder uitzondering blank en een stuk ouder dan de aanhang van O’Rourke, juicht als Fox News-presentator Sean Hannity het podium op komt en begint in te hakken op ‘Bozo, of hoe heet die vent ook alweer’. ‘Bozo wil het belastinggeld dat jullie van president Trump terug hebben gekregen, weer afpakken’, waarschuwt hij. ‘Hij wil de grenzen opengooien. (Bouw die Muur!, begint het publiek te roepen.)  Hij wil terug naar alle ellende van de Obama-jaren.’

Cruz bedankt de conservatieve Fox News-anchorman omstandig voor zijn bijdrage aan de strijd tegen de Democraten. ‘Iedere dag strijdt hij tegen het socialisme, tegen de domheid, tegen open grenzen. Dank je, Sean!’

Aanhangers van Beto O’ Rourke, Democratische kandidaat voor de Senaat uit Texas, reageren enthousiast op uitspraken van hun held.Beeld Guus Dubbelman/de Volkskrant

Hij waarschuwt het publiek dat O’Rourke hen hun wapens wil afnemen. ‘O’Rourke gaat er prat op dat hij ‘een 1 gekregen heeft van de (wapenlobby) NRA, niet een 3 of een 4, maar het allerlaagste cijfer! Daar is hij trots op! Maar wij Texanen leveren onze wapens niet in!’

Ongeleid projectiel

Nog niet zo lang geleden werd de oerconservatieve Republikeinse senator door zijn partijgenoten beschouwd als een ongeleid projectiel. ‘Als je Ted Cruz middenin de Senaat zou vermoorden en het proces zou in de Senaat worden gehouden, zou niemand je veroordelen’, vatte de Republikeinse senator Lindsey Graham samen hoe zijn collega’s over Cruz dachten.

In zijn eigen staat kreeg Cruz ook het verwijt dat hij maar weinig voor Texas deed. ‘Waarom zouden de Texanen Cruz steunen als hij volstrekt niets voor hen heeft gedaan?’, schamperde Trump tijdens de presidentsrace over zijn toenmalige Republikeinse rivaal. Het is een tweet die de Democraten nu handig tegen Cruz gebruiken.

Maar sinds Trump de Republikeinse partij heeft overgenomen en Cruz zijn ruzie met de president heeft bijgelegd, is de Texaanse senator een van de meest invloedrijke figuren in de partij. ‘Lange tijd ging het bij de Republikeinen vooral om het beperken van het begrotingstekort, maar nu gaat het vooral om immigratie, iets waar Cruz steeds op hamerde’, zegt Brandon Rottinghaus, die politicologie doceert aan de Universiteit van Houston.

‘Cruz is voor sterke grenzen. We moeten een muur langs de grens met Mexico krijgen’, zegt Klaudya Jimenez (48), een overtuigde Republikein. Ze is zelf van Mexicaanse afkomst, maar vindt dat er een einde moet komen aan de ‘vloedgolf van illegalen’. Ze ziet de opmars van O’Rourke met lede ogen aan. ‘Er is zoveel haat. We waren altijd één, maar sinds Obama heerst er verdeeldheid. De universiteiten, de media en Hollywood zijn voortdurend bezig de sfeer te vergiftigen met hun campagne tegen de Republikeinen.’

 Tour langs alle 254 districten van Texas

Volgens Rottinghaus waren de Republikeinen totaal verrast door de plotselinge opmars van O’Rourke. ‘Een jaar geleden kende nog niemand hem. Maar hij heeft veel enthousiasme losgemaakt, onder meer door zijn tour langs alle 254 districten van Texas. Daarbij heeft hij ook allerlei plaatsen bezocht die normaal bijna geen aandacht krijgen. Dat was een slimme strategie: er zijn hier behoorlijk veel Democraten, maar niemand heeft ze ooit weten te mobiliseren.’

Toch betwijfelt hij of het O’Rourke zal lukken Cruz te verslaan. ‘Dat zou een enorme coup zijn. O’Rourke doet het goed, maar er zijn hier in Texas nu eenmaal meer Republikeinen dan Democraten.’

Beto O’ Rourke beent over het podium tijdens toespraak op een verkiezingsbijeenkomst.Beeld Guus Dubbelman/de Volkskrant

'Diverse staat’

Steve Carlson (67), een O’Rourke-fan die als geoloog voor een oliemaatschappij werkt, houdt goede moed. ‘Hij deed het fantastisch, vol energie. Wij zijn een heel diverse staat en hij vertegenwoordigt iedereen: dat kon je vandaag aan het publiek zien’, zegt Carlson na afloop van O’Rourkes optreden in Sugar Land. ‘De dagen van de Republikeinen zijn hier geteld. De toekomst is aan ons, de Democraten.’

Ook Rottinghaus ziet een demografisch probleem opdoemen voor de Republikeinen: het aantal inwoners van Latino en Aziatische afkomst groeit snel. ‘Vooral in de buitenwijken van de grote steden zie je dat de Democraten oprukken. Maar voorlopig hebben de Republikeinen toch de overhand, ook omdat de opkomst onder de Latino’s nog altijd tamelijk laag is.’

Hoe is het met de beweging voor striktere wapenwetten in de Verenigde Staten? Verslaggever Bert Lanting reisde naar Milwaukee om dat uit te zoeken. ‘March for Our Lives lijkt een beetje weggeëbd’