Boodschappenbootcamp met Teun van de Keuken
Teun ‘De Keuringsdienst van Waarde’ van de Keuken schreef De supermarktsurvivalgids, waarin hij tips geeft om niet in alle trucs en verleidingen van de supermarkt te trappen. De Betrouwbare Mannetjes waagden zich tussen de schappen. Met Teun erbij.
‘Kijk nou: maaltijdoplossingen.’ Teun van de Keuken wijst naar boven in een van de gangpaden. Samen staren we naar het bordje. ‘Hebben jullie daar ooit van gehoord, maaltijdoplossingen? Wat lossen ze op dan?’
Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
Het is nog vroeg en we hebben ons antwoord eerlijk gezegd niet direct paraat. Misschien bedoelen ze iets wat ergens in oplost, en niet zozeer de oplossing van een probleem, proberen we voorzichtig, maar hij is al weer doorgelopen.
Een kwartiertje eerder waren we met onze gewaardeerde collega het spiksplinternieuwe filiaal van een grote kruidenier in Amsterdam-Oost binnengelopen. Want Van de Keuken, al sinds het tv-programma De Keuringsdienst van Waarde ’s lands officieuze nationale keurmeester, heeft een nieuw boek te verkopen. In De Supermarktsurvivalgids wijdt hij ons in in ‘de geheimen, trucs en verleidingen’ van het supermarktwezen en legt hij uit hoe je je moet voorbereiden om het van de geslepen marketingmachine te winnen. Hoe je zo snel mogelijk de grootgrutter kan doorkruisen, terwijl de winkel zelf er alles aan doet je binnen te houden. Vis, brood, zuivel, het wordt allemaal op de lopende band gelegd. Hoe lees je een etiket? Waarom kun je beter geen glimmende citroenen kopen? En wat is in hemelsnaam plakvlees?
Avocado's knijpen
Nu zijn de Betrouwbare Mannetjes bijna net zo gek op Teun van de Keuken als op boodschappen doen, dus als we de twee kunnen combineren, grijpen we die kans met vier handen aan. Lekker, met zo’n enorme kar om op te leunen, rustig slenteren door de paden, kijken wat er allemaal in de bonus is, gratis kopje koffie, misschien zelfs een tweede (don’t mind if I do, meneer Heijn). Graag laten we de vakkenvuller helemaal tot de laatste meter met ons meelopen tot we recht voor de biologische eieren staan, neuriën we mee met Fleetwood Mac, en beantwoorden we de vraag of we het bonnetje willen uiteindelijk met een sublieme willekeur. Nee, inmiddels weten we feilloos de goede mango’s en avocado’s uit de schappen te halen, even knijpen, andere pakken, ook even knijpen. Even ruiken aan de meloen, er nog een pakken. Weer even ruiken, en die sowieso in de kar gooien, want anders gaan de mensen maar denken. Nee, je kunt ons nauwelijks een groter plezier doen.
Zo niet Van de Keuken. Die doet zijn boodschappen liever bij bakkers, slagers en groenteboeren. Vakmensen die je nog kunt vragen hoeveel kilo tuinbonen je nodig hebt voor vier personen. Hij houdt niet van de supermarkt: vervelende muziek, vervelend licht en vooral zo onoverzichtelijk. Hij komt er geregeld hoor, maar dan wel op z’n Van de Keukens. Stapje voor stapje ontleedt hij de machinerie. Zo’n heerlijke leunkar bijvoorbeeld, dat is helemaal verkeerd, leren we. Die ziet er al snel leeg uit, en dan ben je toch geneigd er wat extra in te gooien. Liever nemen we een mandje, dan voel je tenminste dat je kosten maakt.
Onrijp fruit
Koud zijn we het poortje door of Van de Keuken vervolgt – met in zijn hand wat op het eerste gezicht lijkt op een binnenstebuiten gekeerde Marqt-tas – zijn masterclass. De groente- en fruitafdeling staat niet zomaar aan het begin. Dan heb je als klant nog frisse moed, ben je vol goede voornemens. Dat veel fruit onrijp lijkt, dat klopt. Dat is het ook. Omdat iedereen de godganse tijd in al die vruchten zit te knijpen, moet de supermarkt het wel onrijp uitstallen, anders rot het weg terwijl je ernaar kijkt.
De methode Van de Keuken
Voor een snel en efficiënt supermarktbezoek
‘Ik neem altijd zo’n handige tas van Marqt mee, die draai ik binnenstebuiten zodat niemand ziet dat ik met een Marqt-tas loop. Daarna zet ik alle prikkels uit. Ik heb een koptelefoon op met mijn eigen muziek, pak een mandje en, misschien wel het allerbelangrijkste, ik heb een lijstje bij me. Wat muggenspray is voor de tropen, is het boodschappenlijstje voor de supermarkt. Anders koop je alleen maar dingen die je niet nodig hebt. Soms pak ik zelfs zo’n zelfscanner, en dan ga ik als een malle door de supermarkt.’
In een razend tempo sleurt Van de Keuken ons door de winkel, en niet zelden trekt hij iets uit de schappen om de verpakking te bestuderen. Een zak Bruine Bakkersbollen bijvoorbeeld: ‘Kijk, je moet volkoren nemen, anders is het gewoon witbrood dat is bijgekleurd. Met mout en zo. Hartstikke lekker hoor, witbrood. Maar je hebt er niks aan.’ Hij leest het etiket voor: ‘Tarwebloem, volkorentarwemeel...’
We proberen hem te onderbreken: wie loopt er in godsnaam zo door de supermarkt? Elk product omdraaiend, elke slogan in twijfel trekkend? Teun lijkt onverstoorbaar. ‘Maar hier heb je dus Biologische Meergranen Bakkersbollen. Dit ziet er helemaal ontzettend supergezond uit, vind je niet? En het is nog biologisch ook. Kijk: tarwemeel, water, gierst, pompoenpit, gluten… Maar geen volkorenmeel; dit is dus gewoon witbrood.’ Hij legt de bollen terug.
Permanent Pasen
‘Jullie vroegen wie loopt er zo rond? Nou, Ik loop er zo rond. Hebben jullie trouwens eieren nodig? Iedereen heeft altijd eieren nodig, en wat kun je nooit vinden? Dat doen ze expres. Het is hier permanent Pasen. Jij wilt zo snel mogelijk weg, zij laten je zoeken. Het is als een casino. Er zijn geen makkelijk zichtbare uitgangen, nergens klokken of ramen. Alles is erop ingericht om je zo lang mogelijk binnen te houden. Snap je?’
We snappen het wel, en toch krijgen we langzaamaan het idee dat niet iedereen ons hier zo lang mogelijk binnen wil houden. Argwanende blikken van medewerkers priemen in onze rug, en ook de repeterende zeurharmonie van Het regent zonnestralen van Acda en De Munnik begint aardig op de zenuwen te werken.
‘Laten we naar de ham gaan!’, roept Van de Keuken. We hadden het vermoedelijk nog nooit iemand horen zeggen, maar zo uit de mond van Teun klinkt ‘laten we naar de ham gaan’ als een meer dan aanstekelijk plan. ‘Hier, ‘Streeckgenoot’, met ck. En dan zo’n foto op de verpakking. We zijn daar ooit met de Keuringsdienst mee begonnen, met het stellen van simpele vragen als ‘Wie maakt het?’ en ‘Waar komt het eigenlijk vandaan?’ Nu zie je overal die foto’s. Op melkpakken, yoghurt, vleeswaren. Het geeft kennelijk een vertrouwd gevoel. Zo van: dit zijn onze boeren. Kijk deze nou, dat moet wel een betrouwbare man zijn, niet? Ik ben ooit op haminspuitles geweest. Wist je dat je een ham ongeveer twee keer zo groot kan maken? Spuiten ze hem helemaal vol met water. En dan stoppen ze er allemaal bindmiddel in. Zie je niks van. Voegen ze er een kunstmatige hamsmaak aan toe, die veel te veel naar ham smaakt. Echte ham smaakt veel minder naar ham. Kijk dit nou: ‘Geselecteerde Witlofham’. Je zou kunnen denken: dat vlees schrapen ze maar wat lukraak bij elkaar, maar nee hoor. Het is ‘geselecteerd’. Ingrediënten: 78 procent varkensvlees. Tweede ingrediënt: water. Daarom staat dus altijd je hele pan vol water als je spekjes bakt. Hier, Tostiham, 73 procent varkensvlees. Meer dan een kwart water! Dan krijg je dus letterlijk een natte tosti.’
Terwijl we ons best doen om hem bij te benen, worden we onderbroken door een man in pak, die geflankeerd wordt door een soort bewaker maar dan in een joggingbroek.
Man in pak: ‘Kan ik u ergens mee helpen?’
DBM: ‘Nee dank u, meneer.’
TvdK: ‘Ah, ja. Wel trouwens. U bent de manager?’
Manager: ‘Nee, ik ben de Teamleider.’
TvdK: ‘Teamleider! U moet ik net hebben. Kunt u mij vertellen wat maaltijdoplossingen zijn?’
Teamleider: ‘Ehm…Dit hier, dit zijn de maaltijdoplossingen.’
TvdK: ‘Dit zijn allemaal maaltijdoplossingen?’
Teamleider: ‘Ja.’
TvdK: ‘Hier staat dat dit authentieke vleesjus is. Wat maakt die precies authentiek?’
Teamleider: ‘Dat is de… oude jus. Volgens eeuwenoud recept.’
TvdK: ‘Oh ja? En waar hebben ze dat eeuwenoude recept gevonden dan?’
Teamleider: ‘Dat weet ik niet. Kan ik u verder nog ergens mee helpen?’
TvdK: ‘Nou nee, dan ga ik dit kopen denk ik. Eens kijken. Gerstemoutextract, gistextract, aroma, verdikkingsmiddel E410, E415, E418, maltodextrine. Inderdaad, zo maakte mijn oma dat ook altijd.’
Afleiding, verleiding en misleiding
Enigszins gegeneerd, maar verheugd dat we zojuist getuige waren van een reallife uitvoering van een vintage Van-de-Keukentelefoongesprek, besluiten we een bakje koffie te gaan drinken. Wonderwall van Oasis klinkt zachtjes over de intercom. Bij het apparaat lacht ‘huismelangeur André’ ons vanaf zijn bordkartonnen display tevreden toe. Als Teun de bekertjes voor ons heeft neergezet, en we de onhandige vakkenvuller die plots een paar meter verderop flessen wijn begint recht te zetten vriendelijk toeknikken, brandt hij los.
‘Deze koffie, dat is geen geste van de supermarkt. Die is om jou tot rust te manen. Net als zo’n kinderhoekje daar. Het is allemaal afleiding, verleiding en misleiding. Hierbinnen wordt er op allerlei manieren, zonder dat je er erg in hebt, druk op je uitgeoefend. Om dingen te kopen die je niet van plan was te kopen, en die anders zijn dan je denkt dat ze zijn. Ik vind de industrie ook wel inventief hoor. Daar kan ik heus van genieten. Het is alleen gek dat je op verpakkingen al die misleidende termen maar mag gebruiken en dat niemand zich afvraagt: ‘Met natuurlijke ingrediënten’, waar slaat dat eigenlijk op? Heineken, kwam laatst met ‘extra vers’ bier. En iets gebrouwen met oergist. Wat betekent dat in godsnaam?’
Liegen
‘Kijk, we hebben allemaal een associatie bij het woord ambachtelijk: er wordt met de hand gekneed, er is aandacht voor het proces, dat is allemaal heel populair, en terecht. Maar wat er dan gebeurt, is dat de grote bedrijven het na gaan doen, maar dan zonder die aandacht. Ze willen dus wel het imago, maar het niet zo maken. Ik vind het gek dat die bedrijven zich generen om daar open over te zijn. En als je ze vraagt naar hun onzin-terminologie dan antwoorden ze: ‘Ja, hé, doe niet zo flauw, dat is marketing.’ Dan zeggen ze dus eigenlijk: we hebben maar wat verzonnen, we liegen een beetje. Dat snap je toch wel, dat we liegen? Ik vind dat raar. En dan krijg je dus dit soort authentieke jus. Kijk, op het plaatje ziet het er al vies uit.’
De schaduwvakkenvuller lijkt helemaal vergeten dat hij moest doen alsof hij de flessen recht aan het zetten was, en staat inmiddels min of meer aan ons tafeltje mee te luisteren. Van de Keuken: ‘Kijk. Als er zo’n teamleider komt, dat ongemakkelijke, daar word ik echt gelukkig van. Maar het bewijst tegelijkertijd dat je in een supermarkt helemaal niemand een inhoudelijke vraag kunt stellen.’
Hij slaat zijn laatste slok Perla-melange achterover, en maant ons mee te komen. ‘Het is heus niet allemaal negatief hoor. Dit bijvoorbeeld. Is pindakaas, maar dan iets dunner. Echt topspul. 100% Pinda, heet het. En als je dan op het etiket kijkt wat erin zit: ‘Pinda.’ Meer niet. Schitterend toch?’ Voordat Van de Keuken het potje 100% Pinda weer terug in het schap heeft kunnen zetten, staan Teamleider en Joggingbroekman weer voor onze neus. Het heeft even geduurd, maar nu lijkt de maat echt vol. We zijn zo vriendelijk het filiaal te verlaten.
Eenmaal buiten snelt Teun er direct vandoor. Uitgeput laat hij ons achter. Een supermarktbezoek zal nooit meer hetzelfde zijn. Voortaan zullen we geen etiket onbelezen laten. En voortdurend op onze hoede zijn voor de ordinaire marketingsteksten van mannetjes die een verhaal net iets mooier maken dan het in werkelijkheid is, alleen maar om een nieuw product aan de man te brengen. Eerlijk is eerlijk, dankzij Teun van de Keuken stonden we sneller buiten dan ooit. Nu alleen nog even ergens boodschappen doen.