De relatie tussen de Engelsen en het grote boze vasteland van Europa
Ik kon het allemaal niet meer bijhouden toen ze gisteren één voor één uit de kruiwagen van Theresa May sprongen en zich hergroepeerden op de grond, klaar om haar de dolk in de rug te steken, de ministers en de onderministers en hun aanhang. Dus pakte ik er een gouden oude bij: This Blessed Plot, het boek dat Hugo Young, legendarisch politiek columnist van The Guardian twintig jaar geleden schreef over de relatie tussen de Engelsen en het grote boze vasteland van Europa. Lekker boek. Hoogst actueel.
Ik had het gekocht toen ik lang geleden in Brussel ging werken, om iets te proberen te begrijpen van de balsturigheid van de Britten, en van hun afkeer van de club waar ze geheel vrijwillig in waren gestapt en die ze sindsdien gestadig probeerden te saboteren. Een groot deel van de politieke klasse werkte mee aan die sabotage, en een groot deel van de Britse pers. Je hoort tegenwoordig veel over fake news, als iets dat nieuw zou zijn, van Russische of Trumpiaanse makelij, maar vraag het maar aan de ambtenaren van de Europese Commissie die er al vele jaren een dagtaak aan hebben om onzinberichten over de lange arm van Brussel in de Britse pers van feitelijke correcties te voorzien: het fenomeen is zo oud als de mensheid. Van het bericht dat Britse rabarberstelen op last van Brussel voortaan recht moeten zijn (uit 1996, baarlijke nonsens), tot het bericht dat politieke partijen in het Verenigd Koninkrijk door Brussel verplicht worden om vrouwelijke Roma – ‘zigeuners’ kopte een krant – op hun kieslijsten te zetten (uit 2013, verzonnen van a tot z).
Bij Hugo Young las ik dat de oorsprong van de weerzin jegens Brussel ligt in het diep ingesleten idee dat Engeland heilige grond is, anders dan de rest van het continent. Dat de eilanders vanachter hun slotgracht weten dat ze beter zijn. Kijk maar de oude geschiedenis, toen de zon in het Britse rijk nooit onderging , en naar de recente, toen de Tweede Wereldoorlog maar één onbetwiste Europese overwinnaar kende, eentje die als enige niet was aangeraakt of bezet geweest door het fascisme. This blessed plot, this earth, this realm, this England, schreef Shakespeare, en de mensen zijn het blijven herhalen. De entree, in 1973, tot wat later de Europese Unie ging heten was in dit licht geen vreugdevolle gebeurtenis, maar een nederlaag.
Young stierf voordat de kinderen van Margaret Thatcher – de vrouw die haar natie almaar dieper Europa in loodste, ‘terwijl tegelijkertijd al haar politieke energie gericht was tégen wat ze zelf aan het doen was’ – het Verenigd Koninkrijk op de rand van de waanzin brachten. Het is jammer dat hij er niet meer is om ze te becommentariëren: de mannen en vrouwen die met haast religieus fanatisme een volk hebben opgehitst. Met hun waanideeën over ‘het terughalen van de heerschappij’, met hun kinderlijke fantasieën over lusten zonder lasten, met hun leugens over een continentaal Europa dat bibberend zou buigen voor Britse eisen.
Nu rennen ze jankend weg, en zeggen ze dat het háár schuld is. Dat het aan Theresa May ligt dat hun koortsdromen niet vervuld kunnen worden. Ondertussen zijn 66 miljoen inwoners overgeleverd aan de grillen van zeloten die dromen van heel vroeger.
Die gezegende plek, schreef Hugo Young, ‘werd een kerkhof waar de reputatie van een politieke elite begraven ligt’. Er zijn deze week heel wat graven bij gekomen.