Lekker duurzaam, ook met Kerst? Adopteer een boom uit het kerstbomenbos
Het begon als een illegale actie. De Amsterdamse Nancy Wiltink (57) plantte begin 2017 kerstbomen op een strookje grond, zonder toestemming van de gemeente. Inmiddels is haar initiatief – mét steun van de gemeente – uitgegroeid tot een ‘kerstbomenbos’ waar buurtbewoners een door diverse kwekers aangeleverde spar huren en weer terug planten na de Kerst.
Wie een sprookjesachtig winterwonderland verwacht, komt bedrogen uit. Het kerstbomenbos blijkt een veld van 20 bij 50 meter in Amsterdam-Noord dat langzaam maar zeker in een leegstaande zandbak verandert. En dat is de bedoeling: het ‘bos’ is het hele jaar te bezichtigen, behalve in december. Dan worden alle 220 kerstbomen uitgegraven en mee naar huis genomen.
Elk jaar worden in Nederland gemiddeld 2,5 miljoen echte kerstbomen opgetuigd. Als de feestdagen voorbij zijn, belandt het overgrote deel in de afvalverbrandingscentrale. Zonde, vinden steeds meer mensen. En het kan ook anders, zo laat het kerstbomenbos zien. Het staat vol adoptiebomen, dit jaar zijn er zelfs 116 biologische.
Verantwoord
Op een veld bij een kippenboer in De Glind (Gelderland) kweekt Erwin Kooijman uit Leusden deze biologische adoptiebomen. Zijn concept ‘Adopteer een kerstboom’ bestaat al sinds 2005. De vraag is inmiddels groter dan het aanbod. Hij distribueert dit jaar drieduizend bomen via zestien verkooplocaties door het hele land, waaronder het kerstbomenbos in Amsterdam. De adoptiebomen gaan tot vijf kerstmissen mee. Volgens Kooijman is dit meest verantwoorde kerstboom.
Maar wie verder dan 10 kilometer moet autorijden voor zijn kerstboom haalt er geen milieuvoordelen meer uit, waarschuwt Mariken Stolk van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. ‘Je kunt er dan beter een halen bij een tuincentrum om de hoek.’ Wel moedigt ze het hergebruik van de bomen aan. Volgens Milieu Centraal wordt 60 procent van alle bomen met kluit gekocht. Maar eenmaal terug in de grond redden die bomen het vaak niet.
Daar heeft kweker Kooijman in Gelderland iets op gevonden: hij steekt de boomwortels jaarlijks door om het herplanten succesvol te maken – dat doen andere kwekers volgens hem niet. Hij drukt de schop in de grond, in een cirkel om de stam heen. De kluit maakt dan nieuwe, kleine haarwortels aan.
Niet perfect, wel charmant
Hans van Nieuwpoort (49) graaft op een zaterdagmiddag in het Amsterdamse kerstbomenbos ‘zijn’ spar van 1,75 meter uit. ‘Hij ziet er goed uit. Op sommige plekken is hij bruin door de droge zomer. Maar het is wel een volle boom’, zegt de Amsterdammer tevreden terwijl hij de bruine punten met zijn vingers afbreekt. In de zomer reed hij met zijn kinderen langs de boom om hem extra water te geven. ‘We voelen er ons verantwoordelijk voor’, glimlacht hij.
Esther Snepvangers (23) uit Amsterdam-Oost komt met haar vriend voor het eerst een kerstboom adopteren. Ze willen ‘een signaal afgeven’ en duurzaamheid stimuleren. Haar vriend kijkt om zich heen: ‘Het zijn minder perfecte bomen, maar dat heeft ook zijn charme.’
Zo denken meer mensen erover: vorig jaar verhuurde initiatiefnemer Nancy Wiltink ‘met moeite’ honderd bomen. Dit jaar is dat meer dan het dubbele. Ook op andere adoptieboom-locaties stijgt de vraag, in Groningen zelfs elk jaar met 20 procent.
Heelhuids thuis
Het kost tussen de 20 en 40 euro om een boom te adopteren. Daar komt nog 10 euro statiegeld bovenop: wie de boom huurt, moet hem heelhuids terugbrengen.
Begin januari worden de bomen weer ingeleverd en teruggeplaatst. ‘Ze kunnen dan nog flink groeien’, zegt kweker Kooijman. Om te voorkomen dat de adoptieouders hun bomen straks niet meer herkennen, worden ze voorzien van een metalen penning met een unieke code.
Na de vermoeiende kerstdagen en de herplanting krijgen de bomen regelmatig water. In het voorjaar en in de zomer worden ze bemest. Dat is wel nodig ook, want wie de milieu-impact van de kerstboom effectief wil verlagen, moet hem zo vaak mogelijk gebruiken, zegt Mariken Stolk van Milieu Centraal. ‘En vergeet vooral niet te letten op wat je ín de boom hangt.’
Biologische bomen
Nederlandse kwekers hebben de indruk dat ‘echte’ kerstbomen populairder worden dan de kunstbomen. Elk jaar worden 4 procent meer echte bomen verkocht.
Ook de biologische kerstboom is in opmars. Kunstmest is bij de meeste kwekers sowieso uit den boze, zegt Gerard Krol, voorzitter van de Vereniging Nederlandse Kerstbomenkwekers (VNK). ‘Dat forceert de groei, waardoor er veel ruimte ontstaat tussen de takken in de boom. Organische mest heeft een betere werking.’
Krol heeft een kwekerij met 96 duizend bomen. Hij zou het liefst volledig biologisch te werk gaan, maar bestrijdingsmiddelen blijven noodzakelijk, ‘om bij de uitbraak van een luizenplaag grote schade te voorkomen.’
Biologische kweker Erwin Kooijman laat de lieveheersbeestjes liever hun werk doen. ‘Die komen bij zo’n plaag in actie en eten de luizen op. Het kan daardoor wel iets langer duren voordat je een volgroeide boom hebt.’