Na vertrek defensieminister Mattis heeft Trump alleen nog loyalisten om zich heen
Met het opstappen donderdag van defensieminister Jim Mattis is ook de laatste van de zogeheten volwassenen uit het kabinet van Donald Trump verdwenen. De Amerikaanse president heeft nu alleen nog loyalisten om zich heen.
Daarmee is het uur der waarheid aangebroken voor de Republikeinen in het Congres, die de expertise van de ‘wijze mannen’ altijd als schaamlap zagen waarachter zij hun passieve houding konden verbergen. Ze toonden zich vrijdag op Twitter zeer geschrokken, maar vertoonden verder geen tekenen van activiteit.
Mattis diende donderdag persoonlijk zijn ontslag in bij Trump, uit protest tegen het defensiebeleid van de president. Het besluit om de tweeduizend Amerikaanse soldaten uit Syrië terug te trekken was de kennelijke druppel. Daarmee verraadt Trump in de ogen van Mattis de Koerden, een belangrijke bondgenoot van de Amerikanen in de strijd tegen Islamitische Staat. Mattis benadrukte in zijn ontslagbrief het belang van allianties.
Ongekende klap
De klap waarmee de oud-mariniersgeneraal, ‘Mad Dog’ voor zijn mannen, de deur achter zich dicht gooide, was ongekend. Voor de zekerheid verspreidde hij direct vijftig kopieën onder naaste medewerkers in het Pentagon. Daarmee is hij het eerste kabinetslid dat bij zijn vertrek zulke harde kritiek uit op zijn baas.
Maar hij is ook de laatste van een trosje kabinetsleden die allemaal lange tijd meebogen met Trump, om uiteindelijk toch te knappen – of te worden afgebroken. Rex Tillerson (minister van Buitenlandse Zaken), H.R. McMaster (nationale-veiligheidsadviseur) en John Kelly (eerst minister van Binnenlandse Veiligheid, daarna stafchef) vormden met Mattis de kern. Maar ook andere kabinetsleden met een eigen mening, zoals Nikki Haley (VN-ambassadeur) en Jeff Sessions (de minister van Justitie die weigerde een onderzoek naar Clinton in te stellen) zijn inmiddels vertrokken.
Lange tijd zagen Republikeinse volksvertegenwoordigers, die nauwelijks kritiek hebben op Trump, deze figuren als de vangrails die Trump op de weg moesten houden. Dat werd eens te meer duidelijk toen in september een anonieme brief werd gepubliceerd van een van die steunpilaren uit het kabinet-Trump, die daarin beschreef hoe hij of zij ‘deel uitmaakte van het verzet’. ‘Het is misschien een schrale troost, maar Amerikanen moeten weten dat er volwassenen in de kamer zijn. (…) Wij proberen het juiste te doen, zelfs als Trump dat niet doet.’
De heldenrol die de auteur zichzelf toedichtte was kwestieus: de ‘verzetslieden’ waren misschien meer burgemeesters in oorlogstijd, zoals blijkt uit hun onmacht tegenover Trumps Alleingang in internationale kwesties. Tillerson kon het vertrek uit het Klimaatakkoord van Parijs niet voorkomen, Mattis kon het schrappen van de nucleaire Iran-deal niet voorkomen.
Alarmbel
Maar nu Mattis zo hard de alarmbel luidt, worden ook de Republikeinen in het Congres wakker. ‘Net Gen. Mattis’ ontslagbrief gelezen’, twitterde senator Marco Rubio donderdag. ‘Die maakt volkomen duidelijk dat we ons in de richting begeven van ernstige beleidsmatige fouten die ons land in gevaar zullen brengen, onze allianties zullen beschadigen en onze vijanden sterker zullen maken.’
Twitter bericht wordt geladen...
Of neem de reactie van senator Ben Sasse: ‘Dit is een droevige dag voor Amerika, want minister Mattis gaf de president adviezen die hij diende te horen.’
Maar of die geschrokken constateringen ook tot actievere rol leiden, is de vraag. Dat deze senatoren met hun medevolksvertegenwoordigers in het Huis van Afgevaardigden de macht hebben om zelf hun president ter verantwoording te roepen kwam niet (publiekelijk) bij hen op. Nog niemand heeft aangekondigd een hoorzitting te beleggen over Mattis’ vertrek.
De vervangers van de vertrokken bewindslieden staan volledig achter het beleid van de president. Mike Pompeo, de huidige minister van Buitenlandse Zaken, viel vorige maand zijn eigen voormalige werknemers bij de CIA af door (net als Trump) te verklaren dat er ‘geen direct bewijs’ is dat de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman achter de moord op Jamal Khashoggi zit. Matthew Whitaker, de huidige minister van Justitie, is (net als Trump) kritisch over het Rusland-onderzoek van Robert Mueller. John Bolton, de huidige veiligheidsadviseur, is net als Trump fel tegen Iran. Mick Mulvaney, de aanstaande chefstaf, heeft gezegd zich ‘volledig ten dienste van de president’ op te stellen.
Het interne verzet, voor wat het waard was, is opgerold.
De ontslagbrief van Mattis aan Trump
De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis diende donderdag zijn ontslag in bij Trump. Mattis kondigde zijn vertrek aan middels een persoonlijk aan de president overhandigde brief die aan duidelijkheid niets te wensen overliet. Die leest u hier.