Opvoeden


de Volkskrant

Vrijdag 29 maart 2024

Anna van den Breemer,
redacteur van De Gids

Kinderen spelen minder buiten dan vroeger. Houden we ze te veel binnen?

Met dit gure weer is de verleiding groot om met de kinderen binnen een legotoren te gaan bouwen en, vooruit, ook een filmpje te kijken. Maar doe je daar niet meer kwaad mee dan goed? Drie op de tien kinderen spelen nooit of slechts één keer per week buiten, zo blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Kantar in opdracht van Jantje Beton. Slechts 14 procent van de kinderen tussen de 6 en 12 jaar speelt elke dag buiten; vijf jaar geleden was dat nog 20 procent. Houden we onze kinderen te veel binnen? En zijn vrieskou en regen niet gewoon een slap excuus?

Wat zeggen de deskundigen?

Buitenspelen is goed voor de cognitieve, fysieke en emotionele ontwikkeling van een kind. Onderzoekers van de universiteiten in Leiden en Lissabon bestudeerden kinderen op het schoolplein en zagen dat als kinderen de gelegenheid krijgen vrij te spelen, ze beter zijn in het oplossen van conflicten en het herkennen van emoties bij hun speelmaatjes. ‘Ze worden socialer’, zegt orthopedagoog Louise Berkhout.

Maar juist het vrije spelen in de buitenlucht komt in de verdrukking, meent Berkhout. ‘We laten kinderen niet meer gewoon hun gang gaan. Ouders en leraren zijn bang dat hun iets overkomt.’ Tijdens haar promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen bestudeerde Berkhout 47 kleuterklassen op twintig scholen tijdens het spelen. Uit video-opnamen blijkt dat kinderen vaak pas na twintig minuten helemaal in hun spel zitten. ‘Geef je ze tien minuten, of zit je erbovenop, dan ontstaat er zelden echt spel.’

Nog beter dan een klassieke speeltuin is het bos of een braakliggend terrein in de stad. ‘Door met takken te sjouwen of zelf iets te bouwen, verkennen ze hun fysieke mogelijkheden. Het zijn zintuiglijke, lijfelijke, ervaringen die je niet binnen van een app leert.’

Waarom spelen kinderen eigenlijk zo weinig buiten? Het is gemakkelijk om het tv- of tabletscherm als boosdoener te zien. Maar volgens deskundigen ligt het probleem bij de houding van de ouders. ‘Het begint met inzien hoe belangrijk het is om naar buiten te gaan’, zegt pedagoog Annet Weterings, auteur van het boek Horen en zien, ruiken, voelen, proeven. Natuurbeleving in de opvang. ‘Binnenkinderen? Die zijn er niet. Het gedrag van papa en mama geldt als voorbeeld, dus als jij zegt: hè bah, regen, dan neemt je kind dat over. En jonge kinderen zijn natuurlijk afhankelijk van hun ouders, die moeten tijd maken.’

Hoeveel tijd dan? De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) voor mensen onder de 18 jaar staat op minimaal één uur per dag. 80 procent van de kinderen haalt die norm niet. Caroline Klaver, hoogleraar oogheelkunde aan het Rotterdamse Erasmus Medisch Centrum, raadde in NRC Handelsblad aan om dagelijks twee uur buiten te spelen om de ogen van kinderen te sparen. Bijziendheid neemt fors toe door het kijken op schermpjes waardoor er te weinig afwisseling met kijken in de verte is.

Hoe moet het dan wel?

‘Er bestaat geen slecht weer, alleen slechte kleding’, zegt Annet Weterings. Met een goed skipak, regenkleding en laarzen aan kan een kind eigenlijk altijd naar buiten. Ouders vinden het soms zielig of denken dat hun kroost ziek wordt. ‘Juist niet. Door veel buiten te zijn, bouwen ze een betere weerstand op’, zegt Weterings. Op veel Scandinavische dagverblijven slapen de kinderen zelfs buiten in speciale hokken, en ook op Nederlandse kinderdagverblijven wordt hiervan gebruikgemaakt.

Het vergt natuurlijk wel wat overredingskracht om een kind enthousiast te krijgen de kou of regen in te gaan. Van ‘we gaan wandelen’ worden ze niet meteen blij. ‘Maak het spannend. Stel voor een speurtocht te gaan doen of dieren te gaan zoeken’, zegt Weterings. ‘Neem een vergrootglas en een plastic tas mee om stenen en kastanjes te verzamelen.’

Grote kans dat moeders en vaders ontdekken dat naar buiten gaan tóch niet zo veel gedoe is. Ja, die kleine ledematen in schoenen en handschoenen proppen kost even wat moeite, maar eenmaal in de frisse lucht heb je geen kind aan je kind. Het amusement ligt er gratis voor het oprapen. Kun je zelf ook eens achterover leunen.

Ook een opvoedvraag? Mail naar a.vandenbreemer@volkskrant.nl.
 

Wat zeg je tegen een kind bij de dokter?

Mannelijke managers met een dochter voeren een beter diversiteitsbeleid – klopt dit wel?

‘You go girl!’ - Het recept voor een dappere dochter

 

Het beste van De Gids

Lees de Volkskrant digitaal

Altijd en overal bij de hand, de Volkskrant leest digitaal het lekkerst met onze apps. Download ‘m nu!

de Volkskrant op Androidde Volkskrant op iOS