Direct naar artikelinhoud
zzp'ers in de zorg

Snelle toename zorg-zzp’ers leidt tot problemen bij ziekenhuizen en zorginstellingen

Steeds meer werknemers in de zorg nemen ontslag om zich daarna als zzp’er te laten inhuren. Door de enorme krapte op de arbeidsmarkt zijn zij ook als zzp’er verzekerd van genoeg werk en een goed inkomen. Maar zij stellen zorginstellingen daarmee voor grote problemen: hun loonkosten nemen toe en de werkdruk van het vaste personeel wordt hoger.

Snelle toename zorg-zzp’ers leidt tot problemen bij ziekenhuizen en zorginstellingen
Beeld Pauline Niks

Hogere loonkosten zijn volgens de directie een belangrijke oorzaak voor de aanvraag van uitstel van betaling van het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam en vier ziekenhuizen in Flevoland. Mariska Tichem van MC Slotervaart zei dinsdag op een persconferentie dat op hun specialistische afdelingen (zoals IC en spoedeisende hulp) 50 procent van het personeel inhuur is.

In de eerste negen maanden van dit jaar schreven zo’n 10 duizend mensen zich als zorg-zzp’er in bij de Kamer van Koophandel, een stijging van 20 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Veelal gaat het om zorgmedewerkers die de werkdruk, de administratieve lasten en de omstandigheden bij hun werkgever zat zijn en daarom besluiten als zelfstandige verder te gaan.

De ontwikkeling confronteert niet alleen de bijna-failliete ziekenhuizen, maar zorginstellingen uit alle sectoren met financiële tegenvallers. De kosten voor ingehuurd personeel zonder dienstverband liepen in 2017 in de ziekenhuiszorg en in de gehandicaptenzorg met ruim 17 procent op. In de ouderenzorg was de toename 16,4 procent, blijkt uit verschillende rapporten. Ook de GGZ (11 procent) zag de kosten stijgen.

Onwerkbare situatie dreigt

De ontwikkeling zet zich dit jaar in nog hoger tempo voort, blijkt uit een rondgang van de Volkskrant. Tegelijkertijd kunnen bemiddelingsbureaus de vraag naar de zzp’ers niet aan. Ralph Smeets, die met zijn bureau Zorgzuster maandelijks 1.700 mensen aan tijdelijk werk helpt: ‘De vraag is twee keer zo groot als mijn aanbod.’

Dat leidt ertoe dat zzp’ers hogere tarieven kunnen vragen. Verpleegorganisaties melden dat de tarieven die verpleegkundigen en verzorgenden rekenen 10 tot 12 procent hoger liggen dan een jaar geleden. Daarbovenop betalen zorginstellingen bemiddelingskosten en in sommige gevallen btw. ‘Zonde van het geld. Dat besteden we liever aan onze cliënten’, zegt Frank Bluiminck, directeur van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland.

Gevolg van het toenemend aantal zzp’ers is ook dat de werkdruk van de krachten met een vast dienstverband toeneemt. Werkroosters zijn nauwelijks meer rond te krijgen. Volgens Jacqueline Joppe, vicevoorzitter bij ActiZ, de branchevereniging voor werkgevers in de ouderenzorg, dreigt er ‘een onwerkbare situatie te ontstaan’.

Vertegenwoordigers van brancheverenigingen van de andere grote zorgsectoren – de ziekenhuizen, de ggz, en de gehandicaptenzorg – herkennen dit ‘ongewenste’ beeld, zeggen zij tegen de Volkskrant.

‘Stille revolutie’

Volgens de branchevereniging voor zzp’ers in de zorg willen de werkgevers maar niet onder ogen zien waarom hun werknemers vertrekken. ‘Wij zien dit als een stille revolutie. Mensen nemen het heft in eigen handen, zij pikken niet langer hoezeer hun dagelijks werk is af komen te staan van hun drijfveer – het verlenen van goede zorg’, zegt Lex Tabak, mede-directeur van SoloPartners, dat zo’n 8.500 zorg-zzp’ers vertegenwoordigt. ‘Maar we komen maar niet met de zorgwerkgevers hierover in gesprek.’ Daardoor, zegt Tabak, ‘nadert rap het moment dat de balans tussen vast en flex doorslaat naar de verkeerde kant.’

Er ligt inderdaad een taak voor de werkgevers, vindt ActiZ-vicevoorzitter Joppe, om de flexibiliteit te bieden die past bij de levensfase van de werknemers – minder nachtdiensten voor oudere werknemers of mensen met jonge gezinnen, bijvoorbeeld. Maar tegelijkertijd, zegt zij, staan de werkgevers door de personeelsschaarste met hun rug tegen de muur. Joppe: ‘Die gewenste vrijheid maakt het nou juist zo ingewikkeld in ons type organisatie. Wij moeten immers 24 uur per dag, zeven dagen per week zorg leveren.’

Bovendien: als meer mensen vertrekken, wordt de druk op de rest van het team vergroot. Wat weer leidt tot hoger verzuim en verloop. Een vicieuze cirkel.