De enige echte 'Rosie the Riveter' van de poster 'We can do it!' overleden
De vrouw die hoogstwaarschijnlijk model stond voor de beroemde oorlogsposter van een stoere dame in een Amerikaanse fabriek, heeft dat decennialang niet geweten. Dit weekend overleed ze op 96-jarige leeftijd.
Naomi Parker Fraley stond model voor een Amerikaanse fabrieksposter uit de Tweede Wereldoorlog die uitgroeide tot een symbool van het moderne feminisme.
Maar pas twee jaar geleden, 75 jaar nadat de iconische poster van J. Howard Miller verscheen, werd pas echt duidelijk dat zij er model voor moet hebben gestaan. Jarenlang werd gedacht en aangenomen dat een andere fabrieksarbeidster de vrouw was die met opgestroopte mouwen en rode hoofddoek collega's aanmoedigde hard te werken.
Fraley, een van de ruim zes miljoen vrouwen die tijdens de oorlog in de Amerikaanse fabrieken werkten, kon niet lang genieten van haar plotselinge roem. Afgelopen zaterdag overleed ze, op 96-jarige leeftijd. 'De vrouwen van Amerika hebben goede voorbeelden nodig', zei ze in 2016 tegen het weekblad People, een van de weinige media die zij ooit te woord stond. 'Als zij vinden dat ik zo'n symbool ben, dan doet mij dat goed.'
De kranige dame die op Millers poster uitroept 'Wij kunnen het aan!', werd bekend als een van de Rosie the Riveters: Amerikaanse vrouwen met de klinknageltang, die de oorlogsindustrie ondersteunden. De poster verscheen in 1943 korte tijd in de fabrieken van het Westinghouse-concern om het moreel van de duizenden werknemers op peil te houden.
Miller heeft nooit gezegd door wie hij zich liet inspireren toen hij de poster maakte. Maar de vrouw die hij tekende, leek opvallend veel op Fraley. Het jaar daarvoor was zij gefotografeerd door een fotograaf die een marinebasis in het Californische Alameda bezocht, vlakbij San Francisco.
De vrouwen van Amerika hebben goede voorbeelden nodig. Als zij vinden dat ik zo'n symbool ben, dan doet mij dat goed
Bandana
Op de zwart-witfoto is de 20-jarige Fraley, gestoken in een overall en het haar bedekt met een bandana, te zien achter een draaibank. Samen met haar 18-jarige zusje werkte Fraley toen in de werkplaats aan de reparatie van onderdelen van onder andere marinevliegtuigen. Vanaf de basis stegen toen dagelijks vliegtuigen op voor bombardementsmissies tegen Japanse doelwitten.
De foto belandde in talloze kranten in de VS, onder andere in de grootste krant in Millers woonplaats Pittsburgh. Fraley zag de poster pas na de oorlog. Zij vond dat ze wel leek op de vrouw maar bij de serveerster gingen toen geen alarmbellen rinkelen. De poster, die door Westinghouse slechts kort werd gebruikt voor de interne campagne, werd pas wereldberoemd in de jaren tachtig. Millers werk werd opnieuw gedrukt en talloze exemplaren belandden in woonkamers, restaurants en kantoren van vakbonden en vrouwenorganisaties.
Stomme verbazing
Toen werd opnieuw de vraag gesteld wie toch die vrouw was met de rood-witte doek die over het kapsel was geknoopt. Uiteindelijk stapte een andere vrouw, Geraldine Hoff Doyle, naar voren met de claim dat zij Miller moest hebben geïnspireerd. Doyle werkte in de oorlog in een fabriek in Michigan en zij leek sprekend op de vrouw op de zwart-witfoto. Zij groeide uit tot de Rosie the Riveter van de Westinghouse-poster.
Pas in 2009, toen ze een oorlogsmonument bezocht in een nationaal park in Californië, ontdekte Fraley tot haar stomme verbazing dat Doyle werd gezien als de inspiratiebron voor de poster. De zwart-witfoto was daar tentoongesteld en in het onderschrift stond de naam van Doyle.
Lees verder onder de foto.
'Ik kon het gewoon niet geloven omdat ik het was die op de foto stond', zei ze tegen People. 'Ik was stomverbaasd.' Fraley stuurde daarna nog een kopie van het oude krantenstuk met daarin de foto naar de parkdienst. In het onderschrift stond keurig vermeld dat de vrouw achter de draaibank niemand minder dan Naomi Parker was.
Maar het haalde niets uit. Pas twee jaar geleden, dankzij een studie van een hoogleraar van een universiteit in New Jersey, werd de fout rechtgezet. Niet Doyle maar Fraley, concludeerde hoogleraar James Kimble van Seton Hall University na zes jaar speurwerk, moet naar alle waarschijnlijkheid de échte Rosie zijn geweest. 'Uiteindelijk bleek dat alles wat wij dachten te weten over Rosie the Riveter, fout was', aldus Kimble toen tegen de krant Omaha World-Herald. 'Fout. Fout. Fout.'