Met een heus cockpitoverleg hoopt de top van de coalitie rond Rutte III het klimaatbeleid uit de politieke loopgraven te halen. Mocht dat niet lukken, dan kan de volgende ploeg weer gewoon geformeerd worden zonder bemoeienis van de koning.

Hier zijn uw politieke Dagkoersen.
 

In de politiek hangt steevast veel af van de samenloop van omstandigheden. Deze week bracht zo'n samenloop. Aan de ene kant het nieuws dat de klimaatprestaties zowel wereldwijd als in Nederland achterblijven bij de ambities. Aan de andere kant de ontwikkelingen in Frankrijk, waar de gele hesjes een concrete milieumaatregel van president Macron binnen een maand de nek om wisten te draaien. 

Dat resulteert op het Binnenhof enerzijds in nog meer druk op de ‘klimaattafels’ om de ambities verder op te schroeven. En anderzijds op toenemende vrees bij bijvoorbeeld CDA-leider Buma voor de kiezersrevolte waarvoor hij in de zomer al waarschuwde: als het kabinet bij het nemen van concrete milieumaatregelen niet heel bedachtzaam te werk gaat, zal het door de kiezers hard worden afgestraft, zo is zijn overtuiging. Rob Jetten reageerde daar vandaag weer op namens D66. ‘Ik begrijp de waarschuwing van de heer Buma, maar laten we er dan samen voor zorgen dat de lasten eerlijk worden verdeeld.’

Vanavond staat in elk geval politiek monsteroverleg op het programma. Premier Mark Rutte, alle vicepremiers, minister van Financiën Wopke Hoekstra, minister Eric Wiebes van Klimaat, de vier fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, de fractiespecialisten van de coalitiepartijen: allemaal schuiven ze aan om te spreken over concrete klimaatmaatregelen die het kabinet moet nemen. Het beraad is in de wandelgangen inmiddels tot het ‘cockpitoverleg’ gedoopt - een populaire term uit de consultancy. 

Ondertussen lopen ook nog de onderhandelingen aan de klimaattafels onder leiding van Ed Nijpels. Uit die hoek is al langer te horen dat er vanuit het kabinet ‘meer regie’ moet komen. Alleen zo kan er op 21 december een klimaatakkoord op hoofdlijnen worden gepresenteerd.

Gaat het lukken? Ook daar lopen de meningen over uiteen. De ene coalitiebron verwacht snelle resultaten, de andere coalitiebron tempert de verwachtingen. Minister Wiebes van Klimaat vanmiddag: ‘Ik denk dat we een heel eind gaan komen.’

Dat zeker coalitiepartij ChristenUnie een groot voorvechter is van ambitieus klimaatbeleid, bleek uit een uitval van Kamerlid Eppo Bruins naar klimaatscepticus Thierry Baudet vandaag tijdens een debat in de Kamer.

Puntje voor D66, de grootste aanjager van de kabinetsformatie nieuwe stijl. Nu er twee edities achter de rug zijn (2012 en 2017), concludeert een externe evaluatiecommissie dat de kabinetsvorming zonder bemoeienis van de koning prima verloopt. Althans niet slechter of beter dan toen het staatshoofd nog wel een rol had.

Dat wil niet zeggen dat alles gesmeerd liep. Informateurs worstelden met hun informatievoorziening aan de pers (Schippers vertelde relatief veel, haar opvolger Zalm relatief weinig), de Stadhouderskamer blijkt als vergaderruimte verre van ideaal (het was er in de zomer bloedheet) en de informatieverstrekking achteraf aan de Kamer verliep nogal rommelig. Maar niets daarvan heeft te maken met de nieuwe werkwijze, concludeert de commissie.

Diezelfde conclusie geldt voor de duur van de formatie. Het werd de langste ooit, maar dat lag aan de versnipperde verkiezingsuitslag, aan partijen die elkaar bij voorbaat uitsloten en aan het lot van de PvdA in het vorige kabinet dat als een slagschaduw over de onderhandelingen lag: regeren was voor niemand bij voorbaat een aantrekkelijk vooruitzicht. De commissie ziet geen enkel aanknopingspunt voor de stelling dat het mét bemoeienis van de koning beter was gegaan. En verder is het voor elke informateur weer zoeken naar de juiste weg in steeds wisselende omstandigheden. ‘Er bestaat niet zoiets als de juiste werkwijze.’

Voor de fijnproevers: de commissie schaart zich achter Geert Wilders in diens kritiek op informateur Tjeenk Willink. Die verscheen  in juni 2017 tussentijds in de Kamer om verslag te doen van zijn bevindingen en permitteerde zich daarbij enkele opmerkingen over de grote uitdagingen waar de politiek wat hem betreft voor stond. Waarop Wilders hem verzocht die opvattingen voor zich te houden: ‘Het lijkt wel of ik hier een college krijg en daar zit ik niet bepaald op te wachten.’

Goed punt, oordeelt de commissie: ‘Wilders’ opmerkingen over de relevantie van de persoonlijke inbreng van de informateur waren terecht.’

Het lukt maar niet om het aantal verkeersslachtoffers in Nederland te laten dalen. In de zoektocht naar een remedie presenteerden het kabinet, de provincies en de gemeenten donderdag een omvangrijk actiepakket. Streven: nul verkeersdoden in 2030. 

Dat is een gewaagde doelstelling, want de gestage daling van het aantal verkeersdoden tussen 2000 en 2013 is daarna abrupt afgebroken. Oorzaken zijn onder meer de vergrijzing (ouderen zijn oververtegenwoordigd in het aantal verkeersslachtoffers), het stijgende gebruik van smartphones tijdens het rijden en het toegenomen drugsgebruik onder automobilisten. Ook de groeiende complexiteit van het verkeer speelt een rol: niet alleen wordt het (in de grote steden) drukker, er rijden ook steeds meer bakfietsen en e-bikes rond.

Met 55 voorstellen is het plan omvangrijk te noemen. De gevaarlijkste kruisingen, rotondes en bermen worden onder de loep genomen en waar mogelijk veiliger gemaakt. ‘Verkeershufters’ krijgen het zwaarder: zo moet de strafmaat voor ernstige geweldsdelicten omhoog. Bromfietsers worden bij rijden onder invloed van alcohol of drugs verplicht op cursus gestuurd. Omdat wetsovertreders te vaak aan straf ontsnappen, moeten politieagenten meer bekeuringen uitschrijven.

Eén ding bereikt dienstdoend minister Cora van Nieuwenhuizen (foto) zeker: door de eerdere doelstelling van 500 verkeersdoden in 2020 in te ruilen voor een streven, kunnen zij of haar opvolgers nooit meer afgerekend worden op het niet halen van een concreet doel. Maar dat is niet de achterliggende gedachte, zegt de woordvoerder. ‘De minister vindt het ongemakkelijk om het te hebben over een doel van 500 doden. Dat moet nul zijn.’

Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Tips of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl. Deze nieuwsbrief elke werkdag per e-mail ontvangen? Vink dan hier ‘Volkskrant politiek’ aan.