Actrice Yootha Wong-Loi-Sing (31) kreeg zelfs na haar Gouden Kalf-nominatie geen rollen aangeboden en trok naar Los Angeles

Het was in Los Angeles, bij de première van de tv-serie Love is_, die wordt vertoond op OWN, de zender van Oprah Winfrey. Yootha Wong-Loi-Sing speelt een rol in de serie en zag Oprah een paar meter verderop staan. ‘Zij is het toppunt van voorbeelden. Voor vrouwen, voor zwarte mensen en voor zwarte vrouwen. Alles wat zij doet inspireert mij.

‘Overal waar Oprah gaat, heeft ze een groep mensen om zich heen, als een zwerm bijen. Ook op zo’n première. Je hebt supersterren en dan heb je Oprah. Ik stond daar met mijn vriend: zal ik gaan? Maar wat als ze me niet kent en wat moet ik zeggen? Je wilt niet naar Oprah toe gaan en dan alleen zeggen dat je haar geweldig vindt. Toen zag ze mij en riep: Yoothaaa, wat leuk je te ontmoeten. Ik kon letterlijk bijna niet bewegen. Daarna hebben we twee minuten gekletst.’

Love is_ wordt opgenomen in Atlanta. Vanaf februari is ze daar weer voor de opname van het tweede seizoen. ‘Pas toen ik er voor het eerst kwam, besefte ik hoe zwart die stad is. In het winkelcentrum kon ik gewoon een Prada-winkel in lopen zonder dat iemand die daar werkte me aankeek alsof ik niet op mijn plaats was.’

De weg naar Amerika begon in Rotterdam. ‘Mijn vader is gitarist en kapper. Mijn moeder trad op als zangeres, onder andere in een meidengroep met Ruth Jacott en Denise Jannah, dat is mijn peettante. Later werd ze cultureel programmeur. Het was vanzelfsprekend dat ik iets creatiefs ging doen. In de woonkamer speelde mijn vader akkoorden op de gitaar en ik mocht bedenken wat ik daarbij kon zingen. Op de basisschool deed ik al mee in toneelstukken.’

‘Mijn middelbare school, het Marnix Gymnasium was op vijf minuten lopen van mijn huis. In die tijd de witste school van Rotterdam-West. Daar werden de verschillen voor het eerst zichtbaar. Mijn klasgenoten kwamen uit andere delen van de stad. Het leek bijna alsof ze onder begeleiding dat kleine stukje vanaf de bushalte moesten afleggen.

‘Bij mij thuis maakten we het altijd gezellig, daar konden we frikadellen bakken en chillen. Tijdens een tussenuur ging een vriendinnetje voor het eerst mee. Voor we weggingen deed ze op school haar telefoon en portemonnee in een kluisje. Ik zei daar iets van, het voelde alsof ze mijn leefomgeving aanviel. Maar jouw buurt is toch onveilig, zei ze. Ik dacht: het is waar ik woon, is dit hoe jij mijn buurt ziet?

‘Naast onze school zat een vmbo. Dat dwong me om al vroeg bewust te worden. Mijn klasgenoten vroegen: waarom praat je met de kinderen van die andere school? Alsof ze een ander soort waren. En de vmbo’ers vroegen: waarom zit je bij die tatta’s op school, kom lekker bij ons chillen. Dan zei ik dat ik hier was voor mijn toekomst en niet om te chillen.

‘Tussen mijn 13de en 18de had ik al zo veel discussies gevoerd. Voordat ik naar het gymnasium ging, dacht ik: mensen die slim zijn, kunnen alles begrijpen. Ik wist nog niet dat sociale intelligentie helemaal los kan staan van opleidingsniveau. Ik wist toen niet: wanneer het over een Nederlandse traditie gaat, kan een hoog IQ ineens dalen naar een niveau waarop iemand niets meer begrijpt.’

In 2013 werd Wong-Loi-Sing genomineerd voor een Gouden Kalf voor beste actrice, voor haar hoofdrol in Hoe duur was de suiker. ‘Mijn manager Janey van Ierland waarschuwde: na een nominatie blijft het een half jaar rustig, iedereen denkt dat je te druk bent. Na een jaar zei ze: jij bent de eerste die na zes maanden geen aanbiedingen krijgt. Ook voor vrouwenrollen zonder specifieke kleur werd werd ik niet gevraagd.

‘Janey is de manager van Gaite Jansen, die in dezelfde film een hoofdrol speelde en in dezelfde leeftijdscategorie zit als ik. Maar ik kwam niet in aanmerking voor dezelfde audities. Janey constateerde dat Gaite significant meer audities kreeg aangeboden en ging ermee naar het castingbureau. Daar vonden ze dat we gelijk hadden. Een producent aan wie ik het vroeg zei: producenten willen geld verdienen en met iemand zoals jij in een hoofdrol trek je in Nederland de helft minder publiek.

‘Daar werd ik door getriggerd. Ik ga niet meer wachten op anderen die mij een kans geven. Die ontwikkeling zie je breder bij niet-witte makers. Ik wil verhalen vertellen die uit mijzelf komen. Kunst moet een reflectie zijn van mijn geest, niet een poging tot uitleg voor de geest van een ander. Ik wil niet een film maken als uitleg voor waarom zwarte mensen zo boos zijn. Wat ik wil is gewoon: ik ontmoette een vriend en we werden verliefd. Dat verhaal ga ik nu vertellen. Want dat overkomt ons ook.

‘Janey is de manager van Carice van Houten en Marwan Kenzari. In Los Angeles heeft ze een netwerk aan wie ze mijn werk liet zien. Die waren geïnteresseerd. Ze bleef zeggen: kom een keer naar LA. Ik ben een week gegaan. Vijf afspraken, onder meer met de casting director van Love is_. Als meisje dacht ik niet: ik word actrice en dan ga ik naar Hollywood. Ik wilde in Nederland werken. In Amerika zit ik maandenlang zonder mijn familie. Maar mijn eerste prioriteit is mezelf ontwikkelen en dat kan alleen door te spelen, ik moet gaan waar de rollen zijn. Ik hoop dat mijn proces voor een voortschrijdend inzicht zorgt in Nederland. We willen niet dat al het talent weggaat.’

_{Verbetering: in een eerdere versie van dit artikel werd in de kop gesuggereerd dat Yootha Wong-Loi-Sing een Gouden Kalf heeft gewonnen. Ze werd genomineerd voor de onderscheiding in 2013.}